پرونده ویژه

نفی‌ مذاهب در افغانستان، انگیزه‌ها و پس زمینه ها؛ دو سال گذشته و چالش های تحصیلات عالی در افغانستان

۱۴۰۲/۰۹/۲۹ 12:11 بدون دیدگاه

در حالیکه مولوی ندامحمد ندیم وزیر تحصیلات عالی امارت طالبان است. و ایشان در راس مدیریت دستگاه علمی افغانستان فعلا قرار دارد. این فرد با توجه به جایگاه مدیریتی‌اش علی القاعده باید از جمله عالی ترین و ممتازترین و روشن ترین مقام علمی طالبان باشد تا بتواند برنامه ریزی دقیق و عمیق و مدیریتی برای پیشرفت و توسعه علمی تحت حاکمیت آنان انجام دهد. اما متاسفانه یکی از بخش‌های که بیشترین آسیب را در دو سال گذشته محتمل شده که برای سال ‌ها قابل جبران نیست، بخش تحصیلات عالی و آموزش عالی در افغانستان است. چند روز قبل

از شب یلدا در افغانستان چه خبر؟

۱۴۰۲/۰۹/۲۸ 12:02 بدون دیدگاه

در آستانه شبِ یلدا قرار داریم. شب یلدا یکی از کهن‌ترین جشن‌های ایرانِ باستان است. این جشن سال گذشته از سوی یونسکو به عنوان میراث جهانی ثبت شد. شب یلدا، بلندترین شبِ سال می‌باشد. در این شب، خانواده‌ها با تهیه‌ی فاخرترین سفره برای شام، از جمله تهیه میوه‌های مانند انار و تربوز، گردهم آمده و با شعرخوانی، شهنامه‌خوانی و فال حافظ از این مناسبت تجلیل می‌کنند. امروز صبحِ زود وقتی از خانه به سوی دانشگاه فردوسی در مشهد می‌رفتم با بنرهای تبلیغاتی که از سوی شهرداری شهر در باره شب یلدا در خیابان‌ها و جاده‌ها نصب شده بود، مواجه

از تولد تا مرگ؛ مختصری از زندگی مولانا و اتفاقات زمان مرگ او

۱۴۰۲/۰۹/۲۸ 10:44 بدون دیدگاه

(به مناسبت سالیاد وفات خداوندگار بلخ، آن عارف عاشق و شاعر سوخته‌دل زبان فارسی) مولانا جلال الدین محمد بلخی، در سال ۶۰۴ هجری، در ولایت بلخ، از ولایات شمالی افغانستان، دیده به جهان گشود. پدرش بهاالدین ولد، یکی از واعظان بزرگ و عالم صوفی مشرب بود. گفته‌اند که نسبت خرقه‌ی او به احمد غزالی می‌پیوست و هم‌عصر امام فخر رازی بود و با او اختلاف مشربی داشت. وقتی مولانا کودکی بیش نبود، پدرش دیار بلخ را ترک کرد و راهی هجرت شد. پس از سفرهای بسیار و دیدارهای معنا دار، بلاخره در “قونیه” از توابع ترکیه‌ی امروز متوطن گردید

به مناسبت سالیاد وفات خداوندگار بلخ

۱۴۰۲/۰۹/۲۷ 22:58 بدون دیدگاه

به مناسبت سالیاد وفات حضرت خداوندگار بلخ مولانا جلال الدین محمد بلخی

۱۴۰۲/۰۹/۲۷ 13:23 بدون دیدگاه

هفتاد و دو ملت شنوند سر خود از ما دمساز دو صد كیش به یک پرده چوناییم سالروز غروب خورشید منظومه‌ی انسانیت و پرواز ملکوتی خداوندگار بلخ؛ حضرت مولانا جلال الدین محمد بلخی رومی را گرامی می داریم. در شصت و هشتمین بهار زندگانی ناگهان در بستر بیماری افتاد و به حکمت دریافت که هنگام سفر قریب است. «در همان هنگام زلزله‌ای بر قونیه در پیچید و روزهای پیاپی زمین را همی‌لرزاند…» مردم از مولانا چاره بجستند، او با تبسم معنی دار گفت: «زمین گرسنه است، دیری نمی‌پاید كه لقمه چربی به دست می آورد و آنگاه آرام خواهد

طالبان و ماموریتِ قوم‌کُشی و زبان‌کُشی

۱۴۰۲/۰۹/۲۷ 12:51 بدون دیدگاه

یکی از عمل‌کردهای طالبان که در سطح جهانی با محکومیت بین‌المللی مواجه شده است، برقراری آپارتاید جنسیتی در افغانستان است. امروزه در کشورهای مختلف دنیا و در دادگاه‌های بین‌المللی این بحث جریان دارد که زن‌ستیزی‌های طالبان باید به عنوان «جنایت بشریت» شناخته شود. در این‌که با تسلط مجدد طالبان در کشور، زنان در بدترین وضعیت قرار گرفتند تردیدی نیست؛ اما جنایت دیگری این گروه، که از آن در مجامع بین‌المللی کم‌تر صحبت می‌شود، «قوم‌کُشی» است. واژه «قوم‌کُشی» اصطلاحی است که نخستین بار به وسیله مردم شناسی به نام روبر ژولن در سال‌های دهه ۱۹۷۰ به کار برده شد. او

محکمه تفتیش عقاید برای زبان ها

۱۴۰۲/۰۹/۲۳ 17:55 بدون دیدگاه

شنیدم طالبان در آخرین شهکار “تمدنی” شان فرمانی مبنی بر تحریم واژه هایی چون دانشکده و دانشگاه را در تخار صادر نموده اند. آن ها در این فرمان شان به آیتی از سوره نساء در باب اطاعت از خدا، رسول او، و‌ اولی الامر استناد نموده اند. در این باب نکات ذیل را قابل ذکر می دانم: ۱- استفاده ابزاری از دین و آیات مقدس آن در جهت اعمال ایدیولوژی سیاسی و‌قومی یک رژیم زشت ترین کاری است که می شود انجام داد. جالب اینکه، نخستین آیتی که متولیان بتکده استبداد به آن عشق می ورزند همین آین است

از «فاشیسمِ مقدس» طالبان تا «الهیاتِ مساوات‌خواهی» در افغانستان

۱۴۰۲/۰۹/۲۳ 12:07 بدون دیدگاه

مسوولان دانشگاه تخار با صدور نامه و اطلاعیه‌ای، از دانش‌جویان خواسته‌اند که بر بنیاد آیه‌ی ۵۹ سوره‌ی نساء مبنی بر «وجوب اطاعت از اولی‌الامر»، از کاربردِ واژه‌ی «دانشگاه» و «دانشکده» بپرهیزند. واژه‌های «دانشگاه» و «دانشکده» دو واژه‌ی فارسی‌اند که فارسی‌زبانان افغانستان از آن استفاده می‌کنند. اگرچه جدال بر سر کاربردِ این واژه‌ها قدیمی است و پیشینیه بیست ساله دارد، اما آن‌چه که تازه است ارایه توجیه مذهبی برای منع کاربردِ این واژه‌ها است. حکومت‌های قبلی می‌گفتند که کاربردِ این واژه‌ها بر «خلاف مصطلحات ملی» است، اما طالبان می‌گویند که اشکال شرعی دارد و بر خلاف «وجوب اطاعت از اولی‌الامر»

عوامل تباهی و عقب‌افتادگی فرهنگی پشتون‌ها در افغانستان

۱۴۰۲/۰۹/۱۹ 13:42 بدون دیدگاه

دیروز گزارشی در رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی منتشر شد مبنی بر این‌که در یک روستای پشتون‌نشین در ولایت میدان وردک، از میان ۸۰۰ تن ساکنان آن فقط یک نفر سواد خواندن و نوشتن دارد و بس. آدمِ باسوادِ روستا گفته است که وقتی به جایی سفر می‌کنند، مردم روستا در خواندن و نوشتن با مشکل مواجه می‌شوند. شاید سطح ‌سواد در تمامِ روستاهای پشتون‌نشین به این اندازه پایین نباشد، اما مسلم است که در مقایسه با روستاهای تاجیک‌نشین و هزاره‌نشین در وضعیت مطلوبی قرار ندارد. باری فاروق اعظم، یکی از مشاوران اشرف غنی، در سخنرانی‌اش در ارگ ریاست جمهوری

به زنان و دختران افغانستان؛ شرمنده ایم!

۱۴۰۲/۰۹/۱۹ 11:28 بدون دیدگاه

عکسی که گفته میشود مربوط به خداحافظی اشک آلود دخترانی است که صنف ششم را به پایان رسانده اند و دیگر اجازه ادامه آموزش و تعلیم ندارند، در چند روز گذشته در فضای مجازی دست بدست می‌شود. در تصویر دیده می شود که دختران قد و نیم قد که امیدی به ادامه تعلیم و درس خواندن ندارند، باهم دردمندانه خداحافظی می کنند. هرچند بیشترین واکنش‌ها به این تصاویر احساسی و از نوع انسانی گرایانه‌، قابل تقدیر بوده است، ولی همین تصویر فارغ از نگاه احساسی، آن در بعد مهم تر، از چند نظر قابل توجه و تبیین است: اول:

شتابِ فارسی‌ستیزی طالبان و سکوت فارسی‌زبانان

۱۴۰۲/۰۹/۱۹ 10:28 بدون دیدگاه

دیروز خبری از طریق شبکه‌های اجتماعی از ولایت هرات دست به دست می‌شد، مبنی بر اینکه گروه طالبان در یک اقدام بی‌پیشینه، زبان فارسی را از بل‌های برق دولتی این ولایت حذف کرده‌اند. این خبر، باری دیگر بر فارسی‌ستیزی طالبان مهر تایید می‌گذارد و از پروژه‌ی پنهان آنان در برابر حذف زبان فارسی پرده بر می‌دارد. از سوی هم، به تمام فارسی‌زبانان کشور هشدار می‌دهد که تا دیر نشده، در برابر این فارسی‌ستیزی طالبان بی‌ایستند. اینجا بر حسب تاکید، یک بار دیگر از رفتارهای خصمانه‌ی گروه طالبان با زبان‌فارسی یادآوری می‌کنم تا هشداری باشد به تمام فارسی‌زبانان افغانستان، که

مجاهد یا حکمتیار؛ کدام یکی دروغ می‌گوید؟

۱۴۰۲/۰۹/۱۸ 13:50 بدون دیدگاه

چند روز پیش آقای گلبدین حکمتیار، رهبر حزب اسلامی در نشست مجازی با اعضای حزبش در کابل گفته بود، که «لحن» و «موضع» امریکا در رابطه با افغانستان تغییر کرده است. آقای حکمتیار با اشاره به نشست‌های اخیر چهره‌های مخالف طالبان در مسکو،‌ دوشنبه، ویانا و برخی کشورهای دیگر گفته بود که این کشورها به آسانی برای گروه یا افرادی جلسه برگزار نمی‌کنند؛ احتمالا کشورهای خاصی که منافع استراتژیک در افغانستان دارند در عقب این نشست‌ها قرار دارند. به گفته گلبدین حکمتیار، امریکا به طالبان هشدار داده که اگر شرایط توافقنامه دوحه را تطبیق نکند از مخالفان این گروه

از اشک وداع دختران مکتبی، تا سکوت ناشی از ترس عالمان دینی

۱۴۰۲/۰۹/۱۸ 09:40 بدون دیدگاه

دیروز در صفحه فیسبوک یکی از عالمان دینی، مطلبی را در مدح و ستایش امارت اسلامی خواندم. وی داستانی را از اخلاص طالبان دوره قبل نقل کرده بود که وقتی از ملا داد الله خواستند که اموال بیت‌المال را تسلیم نماید، پای مصنوعی‌اش را نیز تسلیم داده بود. وقتی از وی پرسیده بودند که پای مصنوعی‌ات را چرا تسلیم می‌کنی؟ گفته بود، این پای مصنوعی نیز مال بیت‌المال است و باید به بیت‌المال سپرده شود. آن عالم دینی، با استناد به این داستان شفاهی که صحت و سقم آن مشخص نیست، گفته است از برکت خون این شهدا بود

پایان صنف ششم و آرزوهای ناتمام

۱۴۰۲/۰۹/۱۸ 08:58 بدون دیدگاه

سال تعلیمی ۱۴۰۲ به پایان رسید. با پایان این سال تعلیمی دو سال از ممنوعیت دختران از تعلیم و تحصیل می گذرد. دو سال پیش زمانی که طالبان به قدرت رسیدند، تحصیل و تعلیم دختران را ممنوع کردند و بازگشایی مکاتب و دانشگاه ها را تا «امر ثانی» رهبر این گروه به تعویق اندختند. اکنون که دو سال از صدرو «امر اول« می گذرد، تا هنوز از «امر ثانی» خبری نیست. ظاهرا رهبر طالبان علاقه ای به صدور امر بازگشایی مکاتب و دانشگاه ها ندارد و این امر را خلاف شریعت اسلام – یا به تعبیر دقیق تر شریعت

تاجیکان و ضرورت احیای فرهنگ شاه‌نامه‌خوانی

۱۴۰۲/۰۹/۱۶ 13:52 بدون دیدگاه

امام‌علی رحمان، رییس جمهور تاجیکستان، دستور داده است که به تعداد خانواده‌های آن کشور شاه‌نامه حکیم ابوالقاسم فردوسی چاپ و به طور رایگان در اختیار آن‌ها قرار گیرد. او این دستور را در سمپوزیوم بین‌المللی «بابا جان غفوراف» صادر کرده و گفته است که تاجیکان باید با تاریخ، فرهنگ، هویت و تمدن نیاکان خود آشنا شوند. من وقتی این خبر را در رسانه‌ها خواندم، با خود گفتم ای کاش تاجیکان افغانستان نیز سنت شاه‌نامه‌خوانی را در میان خود دوباره احیا کنند. در گذشته در شماری از مناطق و ولایات افغانستان در میان تاجیکان فرهنگ شاه‌نامه‌خوانی وجود داشت. یکی از

واکنش‌ها به کتاب تازه منتشر شده‌ی والی هرات نسبت به شیعیان

۱۴۰۲/۰۹/۱۶ 13:14 بدون دیدگاه

پس از کشتارهای اخیر هرات و ترور علمای اهل تشیع این شهر، شماری از نویسندگان پس از تحقیق و تفحص، سراغ کتابی رفتند که ظاهرا توسط نور احمد اسلام جار والی طالبان در هرات نگاشته شده، که در آن به نوعی به عقاید شیعیان تاخته و در بعضی از موارد برچسب تکفیر نیز به شیعیان زده است. بسیاری از نویسندگان با استناد به این اثر این مقام ارشد طالبان، گفته اند که از دیدگاه این مقام طالبان شیعیان کافر و رافضی و اهل بدعت و در نهایت فرقه جهنمی معرفی شده است. اینجا اما مجال و فرصتی تبیین هر

سلطان محمود و شاه‌نامه؛ چرا فردوسی دستِ خالی از غزنی برگشت؟

۱۴۰۲/۰۹/۱۶ 11:11 ۱ دیدگاه

این را می‌دانیم که کار سرایش شاهنامه فردوسی در عصر سامانیان آغاز شده بود، اما این اثر حماسی وقتی تکمیل شد که غزنویان حاکم بودند. می‌گویند سلطانِ محمود غزنوی به فردوسی وعده داده بود که وقتی این اثر را به پایان برساند، ۶۰۰۰۰ سکه طلا برایش تحفه می‌دهد. فردوسی با همین وعده حمایتِ سخاوت‌مندانه از غزنی به طوس برمی‌گردد و هر بخشی شاهنامه را که به پایان می‌رساند همراه با مدیحه‌ای به دربار غزنه می‌فرستد. سلطان محمود غزنوی این بخش‌ها را می‌خواند. حتا گزارشی نیز وجود دارد که او وقتی به شهر ری حمله می‌کند، می‌بیند که حاکم شهر

فردوسی؛ احیاءکننده زبان فارسی یا اسطوره‌های عجم؟

۱۴۰۲/۰۹/۱۵ 11:22 بدون دیدگاه

در میان اصحابِ قلم و فرهنگ در افغانستان معروف است که فردوسی زبان فارسی را زنده کرد. می‌گویند اگر فردوسی نمی‌بود و شهنامه را نمی‌آفرید، زبان ما نیز مانند مانند مصریان از صفحه روزگار محو و عربی می‌شد. اگر فردوسی احیاءگر زبان فارسی است، شاعران قبل و معاصر او با کدام زبان شعر می‌سرودند؟ در دوره‌ای که فردوسی شهنامه را می‌آفرید، بیش‌تر از ۴۰۰ شاعر در دربار غزنویان به فارسی شعر می‌سرودند. پیش از محمود غزنوی، دربار سامانیان در بخارا همآیشگاه شاعران پارسی‌گو بود. یکی از آن شاعران، رودکی بود. رودکی را پدر شعر فارسی می‌نامند. مجموعه اشعار رودکی

تعریف «شیعیان» از منظر والی طالبان در هرات

۱۴۰۲/۰۹/۱۵ 10:18 بدون دیدگاه

پس از تسلط مجدد طالبان در افغانستان یکی از جوامعی که از سوی این گروه حذف و طرد شد جامعه اهل تشیع افغانستان بود: طالبان رسمیت فقه جعفری را لغو کردند. آن‌ها تدریس فقه جعفری را در دانشگاه‌ها و مکاتب ممنوع اعلام کردند. به علمای اهل تشیع در «شورای علمای افغانستان» و شورای علمای ولایت حتا درولایت‌های با اکثریت شیعه‌نشین عضویت ندادند. بر مراسم اهل تشیع، از جمله مراسم سوگواری حسینی، محدودیت وضع نمودند. در کابینه طالبان هیچ شیعه‌ای عضویت ندارد. ترورهای مرموز شیعیان از شاه‌جوی هلمند تا جبرییل هرات افزایش یافته است. مناطق اهل تشیع هر از گاهی

شاهد از غیب رسید؛ والی طالبان در هرات و تکفیر اهل تشیع

۱۴۰۲/۰۹/۱۴ 11:56 بدون دیدگاه

چند روز پیش به مناسبت ترورهای سریالی علمای اهل تشیع در هرات مقاله‌ای نوشتم که در آن گفته بودم طالبان در صدد احیای تعصب سنی‌گری در هرات‌اند. شاهد از غیب رسید و بخش‌های از کتاب نوراحمد اسلام‌جار، والی طالبان در هرات، منتشر شد که در آن اهل تشیع را خارج از اسلام خوانده است. کتاب والی طالبان در هرات «مباحث فی‌العقیده الماتریدیه المسمی معتمد ماترید من معتقد ماترید» نام دارد و یک کتابی در زمینه علم کلام است. آقای اسلام‌جار این کتاب را در سال ۱۴۰۰ هجری خورشیدی نوشته است. نویسنده در صفحه ۱۷۴ این کتاب، تشیع را «فرقه