مجیب خلوتگر، رئیس موسسه نی، حمایتکننده رسانههای آزاد افغانستان روز پنجشنبه (پنجم دلو) اعلام کرد که فعالیت این نهاد در افغانستان بهصورت موقت متوقف شده است.
آقای خلوتگر گفت: «در حال حاضر با توجه به وضعیت سیاسی و شرایط نامساعد در افغانستان، رهبری دفتر نی، حمایتکننده رسانههای آزاد افغانستان در آخرین نشست خود در ماه جدی تصمیم گرفت تا فعالیتهای دفتر نی بهصورت موقت در داخل افغانستان متوقف شود.»
رئيس موسسه نی افزود که پس از نشر این پیام کسی چه بهصورت حقیقی یا حکمی نمیتواند از دفتر نی نمایندگی کند.
آقای خلوتگر در بخشی از پیام خود گفت «سرزمینم روزهای سختی را سپری میکند.» نهاد نی یکی از سازمانهای حامی رسانهها در افغانستان بود. این نهاد در سالهای گذشته گزارشهای متعددی را منتشر و برای خبرنگاران دادخواهی کرد.
پس از تسلط طالبان بر افغانستان، دهها رسانه فعالیت خود را متوقف و صدها خبرنگار افغانستان را ترک کردند.
موسسه نی در جریان دو سال گذشته با پخش بیانیههای مطبوعاتی درباره بازداشت برخی خبرنگاران توسط طالبان واکنش نشان داده است. بااینحال، در جریان دو سال گذشته نهاد نی از مقامهای طالبان بهعنوان «مسئولان» یادکرده و از انتقاد علنی از این گروه خودداری کرده است.
در همین میان به دلیل حضور برخی اعضای رهبری نهاد نی در بیرون از افغانستان چندی پیش سخنگوی طالبان گفت که «نی» به دلیل اینکه در خارج از افغانستان کار میکند، صلاحیت اظهارنظر درباره رسانههای این کشور را ندارد. ذبیحالله مجاهد تاکید کرد که این نهاد حامی رسانههای آزاد در افغانستان، رسمیت ندارد.
خلوتگر ابراز امیدواری کرد که موسسه نی در آینده «با تحول مثبت و شرایط سیاسی و اجتماعی افغانستان» بتواند فعالیت خود را مانند گذشته ادامه بدهد.
هرچند آقای خلوتگر دلیل بسته شدن دفتر را نی را مطرح نکرد اما آنچه مشخص است اینکه تمامی رسانهها و نهادهای حامی در افغانستان پس از رویکار آمدن طالبان با شرایط سخت محدودیتها دستوپنجه نرم میکنند.
طبق گزارشهای اخیر، پس از حاکمیت دوباره طالبان ۷۰ درصد رسانههای افغانستان، از فعالیت بازمانده و مسدود شدهاند. هماکنون ۷۰ رسانه تصویری، ۱۷۷ رادیو و ۱۷ رسانه آنلاین در افغانستان فعالاند اما به علت محدودیتهای وضعشده بر رسانهها، نمیتوانند بر تمامی مسایل اجتماعی، فرهنگی، سیاسی، اقتصادی که نشاندهنده ضعف در عملکرد طالبان باشد را، نشر و پخش نمایند.
صدیق الله توحیدی روزنامهنگار افغانستانی در گفتگو با رسانه گفته است که اعمال فشار، زور و تهدیدهای پیهم سبب بسته شدن دفتر نی، حمایتکننده رسانههای آزاد افغانستان شده است.
طبق گزارشهای نشر شده در رسانهها، یافتههای اخیر نهاد حامی خبرنگاران نشان میدهد که نزدیک به ۳۰ خبرنگار هماکنون در بند طالبان بسر میبرند. خبرنگارانی که هنوز از سرنوشت آنها اطلاعی در دست نیست و این گزارش نشان میدهد که بازداشت خبرنگاران در این اواخر زیاد شده است.
دو سال و اندی از حاکمیت دوباره گروه طالبان بر افغانستان میشود. این گروه با وارد شدن دوباره به افغانستان، با اعمال قوانین شفاهی بر رسانههای افغانستان محدودیتهای را بخصوص در پیوند به خبرنگاران زن اعمال کردند. طالبان زنان خبرنگار را محدود و حضور آنها را با پوشش «طالبانی» جواز دانستند.
بسته شدن نهاد حامی خبرنگاران به علت وضعیت موجود سیاسی و اجتماعی حاکم در افغانستان، خبر تکاندهندهای برای رسانههای افغانستان است. این خبر میتواند ضربه شدید روحی و روانی بر خبرنگاران وارد کرده و زمینهی هر نوع اطلاعرسانی را محدود کند؛ زیرا نهادی که بتواند در مقابل این گروه با صدای حمایت از خبرنگاران قد علم کند؛ وجود ندارد. درحالیکه برخی نهادهای حامی خبرنگاران هنوز فعال هستند اما با حاکمیت سلطه زور و تزویر و ترور، دست آنها را بسته است.
خبرنگاران افغانستان در دو سال پسین با توجه بر شرایط سخت افغانستان دست از اطلاعرسانی بر نداشته و شماری از آنها گاهی زندانی، شکنجه و بازداشت گردیدند.
احمد هنایش خبرنگار رادیو آزادی و موسس رسانههای رادیویی دنیا، خراسان و کهکشان چندی پیش در گفتگو با روایت، چنین ابراز داشت که «قطعا فعالیت رسانهای به معنی واقعه کلمه که در آن آزادی بیان وجود داشته باشد؛ وجود ندارد. اراده رسانهها کاملا سلب شده و سانسور به حدی وجود دارد که شماری از آنها مجبور هستند تا از فعالیتهای طالبانی نشرات انجام دهند. در آینده نیز اگر بستر مناسب سیاسی که مورد قبول تمامی مردم افغانستان باشد، شکل گیرد بعد از آن میتوانیم یک نگاه نسبتاً خوشبینانه به وضعیت رسانهها و روزنامهنگاری داشته باشیم در غیر آن وضعیت خیلی پیچیده و تاریک به نظر می آید.»
طالبان در حالی از حمایت رسانههای کشور سخن میزنند که همواره دست به خشونت علیه خبرنگاران گردیده و تلاش کردهاند با وضع محدودیتهای بیشمار، فاتحه آزادی بیان و کار اطلاعرسانی را در افغانستان بخوانند.
کار اطلاعرسانی در دو سال پسین در افغانستان همواره با محدودیتهای روبرو بوده است. خبرنگاران هیچ نوع آزادی در پخش و نشر اطلاعات ندارند و حتا برنامههای اجتماعی و دیگر برنامههای رسانهای در نخست از فیلتر طالبانی میگذرد و سپس مورد نشر و پخش قرار میگیرد.
طالبان از عموم رسانههای افغانستان پخش و نشر موسیقی را ممنوع کردهاند. کار رسانهای مستلزم چند واقعیتی است که در آن نباید دستبرد صورت گیرد؛ آزادی بیان، دسترسی به اطلاعات، پخش و نشر اخبار انتقادی برای بهبود وضعیت مردم و اطلاعرسانی بدون سانسور است. اگر این اصلها در رسانهای موردتوجه قرار نگیرد هرگونه اطلاعرسانی در آن به دیده شک نگریسته میشود و مردم را بهسوی غیر سوق خواهد داد. در بعضی موارد حتا چنین صورت گرفته است که شماری از مهمانان برنامههای سیاسی _ اجتماعی وقتی از حاکمیت طالبان و عملکرد آنها انتقاد کردهاند بازداشت، شکنجه و زندانی شدهاند.
همانگونه که طالبان درب مکاتب را بر روی دختران در افغانستان بستهاند و زمینه هرگونه آموزشوپرورش را از نیم پیکر جامعه گرفتهاند؛ با وضع محدودیتهای بیشمار دست رسانههای افغانستان را نیز بستهاند. چنین برمیآید که بسته شدن نی، دفتر حمایتکننده رسانههای آزاد افغانستان نیز با اعمال زور و تهدید صورت گرفته است و این سوال را در ذهن جامعه رسانهای خلق کرده است که این فشار آیا سبب خواهد شد تا بستر آزادی بیان و کار اطلاعرسانی بهطور کامل، در افغانستان برچیده شود؟