یوه سخته تیروتنه یا هغه طریقه چې نه یوازې قومي بې باورۍ، ځانځاني او توکمیزې دښمنۍ درد یې درمل نکړ او په لاعلاجه ناروغۍ یې بدل کړ: د خبرو پر ځای یو حقیقت دا دی چې افغانستان توکمیز ډول له پلوه یو څو اړخیز او متفاوت هیواد دی. د څواړخیزو هیوادونو یوه ځانګړتیا دا ده چې د دوی د کلتورونو ، قومونو، او مذهبونو تر منځ بې باوري او غلط فهم شتون لري. افغانستان له دې قانونه مستثنی نه دی . دلته د استبدادي حکومتونو له خوا پاتې شوی میراث یو بشپړ توکمیز بې باوري له همدې امله په دې کلونو کې تمه کیده چې د هیواد لوړپوړي لوستي خلک مشري وکړي او د قومي خبرو اترو په پیلولو سره د ملي پخلاینې لپاره لاره هواره کړي او د هیواد توکمونو ترمنځ نوې اړیکې رامنځ ته کړي . دا سمه ده چي توکمونو کرکه او دښمني په هیواد کې ډیره غښتلې ریښې لري خو دا د خبرو معجزه ده لوړ او موټي دیوالونه جوړوي .
د بې اعتمادې او کفر له منځه وړل او اجماع رامنځته کول .
خو کومې خبرې ؟
ژورې خبرې !
ژورې خبرې
هغه خبرې اترې دي چې هغو اتباعو ترمنځ ترسره کیږي چې دا احساس فضلیت لري. د ډول ډول او حتی نورین ټکوته د اوریدلو لیوالتیا او د خپل نظر د څرګندولو لیوالتیا په روښانه ، واضیح ، ناڅرګنده توګه او د عام دلیل سره یو عمومي دلیل ، هغه یو دلیل ده چې د ډول ډول کلتورونو ، توکمونو او تمایلاتو خلک د منلو او پوهیدو وړ دي. اساس ،
د بیلګې په توګه د انجیل په ۱۱۸ توکونو کې د سیکولر کس لپاره دلیل وړاندې کوي.
یا د تاجک او هزاره لپاره پټه خزانه یا سقاوي ۲
د خبرومعجزه
سالومون یو ټولنیز اروا پوه په ۱۹۵۰ لسیزه کې یو رواني تجربه پیل کړه.
چې غوښتل یې د ادراکي معاملې پروسې پایلې وڅیړې د ادارمعاملې پروسه خبرو اترو کې ترسره کیږي . دا تجربه داسې وه چې دوی د خلکو کوچنۍ ډله په یوه خونه کې واچوله. د پیل څخه مخکې تجربه ټولوته تشریح شوه، پرته له یو قربانۍ دت تجربې ماهیت کله چې پیل شوه یوه لښته د ډلې مخې ته کیښودل شوه ترڅو د هغې اوږدوالی اټکل کړي یو قربانې سم اټکل کړی خو نورو ، د ازموینې لارښوونو پر غیر واقعیت اټکل کړی.
تجربه کوونکې قربانې ته مخ شو او ویې ویل : تاسو یوازینی کس یاست چې ټولې ډلې سرموافق نه یاست .
تاسوولې اټکل بیا کتلو ته چمتو نه یاست ؟
قربانې ځواب ورکړ: ښایې زما نظر سم نه وي خو د دوی اټکل هم بې بنسټه دی .
یو منځنی حد وړاندیز کړی په بل عبارت قربانې هر ګړی له خپل موقف څخه شا تک کوي او هغه د تجربې په جریان کې دا هم لیدل شوي که چیزې د قربانیانو شمیر له بلې د برخه اخیستونکو شمیر سره مساوي وي ادراکي معاملې پروسه د اداراکې جوړجاړي پروسه بدلیږي او ټول اړخونه هغوي سره موافق وي.
میلټن روکیچ په خپل کلاسیک څیړنه کې د کریسټیس آف یبسیلانتي ترنامه لاندې په زړه پورې مثال وړاندې کوي د میشاګان ایالت روغتون کې ۳ ناروغان وه چې ځانونه یې مسیح بلل چې دری واړه ذهنې انزوا کې وه له ډیرو خبرو اترو دې پایلې ورسیده چې د دوی له ډلې دوه یې مسیحې کیدای شی.
په بل مثال کې چې دوه میرمنو ځانونه مریم بلل خو په پایله کې د پایلې ته ورسیدل چې یو مریم بله یې دمریم موروه .
د میخایل پختین : په خبرو اترو کې د دواړو لورو علمي وړتیا پیژندل کیږي.
منځګړيتوب
راځم د افغانستان مسلې ته د یو ژونالیست په حیث چې د افغانستان حالت د تمې خلاف دي.
د کلونو راهیسی ما متضادو مسلو په اړه د اشرافو او پوهو خلکو تر منځ د جدي او ښه نیت خبرې نه دي لیدلی او نه هم کومې ادارې هڅه کړې
چې دا ډول ډیالوکونه تنظیم کړي.یوازی قضاوت کړي ځینې وخت نصیحت او خواخوږۍ د مقابل لوری خبګان له امل کیږي.
پایله دا ده : متعصب په سر کې ناست دي او ستایل کیږي او اتلان شمیرل کیږي.
خو اعتدال او جوړجاړي کونکي خلک جلا کیږي.
نن دغه حالت افغانستان کې په یووخت په بم بدل کړي و بم هروخت کې چا ودنه کولی شي او د نسل وژنی لامل کیدلی شي.
