روایت سقوط؛ سفر از قندهار تا هرات و عبور از بازرسی های طالبان

دسته: تحلیل
نویسنده: تحریریه روایت
1402/05/22
5:00 ب.ظ
بازدید: 6

ساعاتی از شام نگذشته بود که به دروازه شهر قندهار رسیدیم. در قندهار امنیت شهر را پولیس مردمی (اربکی) بر عهده گرفته بودند. در هر چند ده متر گروپ‌های ده تا ۱۵ نفری با لباس‌های محلی و مجهز به سلاح سبک و سنگین پوسته‌هایی را افراز کرده بودند. در نگاه نخست مانند من بسیاری از مسافرین گمان می‌کردند که این‌ها طالبان هستند و وارد شهر قندهار شده اند، اما پس از اینکه در یک پاسگاه از موتر پیاده‌ی ما کرده و پرس‌وجو کردند، فهمیدیم که این ها نیروهای مردمی برای دفاع از شهر قندهار می باشند. با این حال قندهار برخلاف شهرهای مانند غزنی و زابل، آرام بود. با وجود اینکه شب بود اما هیچ درگیری در شهر قندهار وجود نداشت و شهر در سکوت مطلق بود.

پس از عبور از شهر قندهار، نزدیک های گرشک لحظاتی خواب در چشمانم سنگینی کرده و به خواب رفتم. هرچند که ترس و نگرانی از آینده افغانستان و اینکه چه خواهد شد، به شدت ذهنم را درگیر کرده بود. نزدیکی گرشک ولایت هلمند از سرو صداهای زیاد بیدار شدم، دیدم که دو طالب مسلح به موتر حامل ما بالا شده و از مسافران بازجویی می‌کنند. از یکی تذکره می‌گیرد و از دیگری پاسپورت؛ کسی را به ریشش گیر می‌دهد و دیگری را به موهای سرش. همین طور صندلی به صندلی دقیق مسافران را از چشم یک خریدار رد می‌کنند. از صندلی‌های وسط دو نفر از بچه‌های هزاره را به جرم این‌که لباس نیمه‌آستین پوشیده بودند و موهای سرشان را به اصطلاح جوانان خط انداخته بودند، از موتر با خشونت پیاده کردند. البته خوشبختانه دو سه تا صندلی مانده به آخر فکر کنم دیگر کلافه شدند و از بازجویی بقیه صرف نظر کردند.

اما دو تن از بچه‌های هزاره را لحظاتی بازجویی کردند و گوشی هوشمند و سایر اسناد و مدارک شان را وارسی کردند. نفس همه‌ی ما بند ما آمده بود، اما خدا را شکر چیزی پیدا نکرد و بعد از توصیه‌ها رها کردند. دوباره به راه مان ادامه دادیم. نماز صبح را به فراه رود رسیدیم. از موتر همه پیاده شدیم. رفتم وضو گرفتم و داخل مسجد شدیم؛ دیدم نماز جماعت برقرار است؛ یک طالب که عمامه سیاه بر سر دارد و حدود ۲۵ سال سن، با صدای بسیار زیبا نماز صبح را امامت می‌کند. سوره‌های قرآن را بسیار شیرین می‌خواند و گوشه‌ی چشمی هم به اسلحه اش که در کنارش گذاشته، می‌اندازد. با اینکه من به مسئله اخوت و ادا کردن نماز جماعت با برادران اهل سنت مشکلی ندارم ولی برایم ادا کردن نماز پشت سر یک طالب غیر قابل قبول بود؛ بنابراین مانند بسیاری از شیعیان تنهاگذاری کردم و نماز صبح را ادا نمودم.

همچنین بخوانید: کاخ سفید: گفتگوی واقعی در گرو احترام‌گذاری طالبان به زنان است

دوباره به راه مان ادامه دادیم. هوای صبحگاهی و عبور از سلسله کوه‌های فیروزکوه و سیاه‌کوه دل انگیز بود. با این حال هربار که من از ولایت فراه عبور می کنم به یاد غلام محمد غبار می افتم که دوران تبعید خود را در این ولایت سپری کرده است. غبار که بخش بزرگی از رنج‌ها و مشقت را به جان خرید اما علاوه بر مبارزه دوامدار با استبداد، اثر وزین خود که بازگوکننده تاریخ افغانستان بویژه دوران معاصر می‌باشد را به یادگار گذاشت. با گذار از پیچ و خم جاده‌های مربوطات ولایت فراه به ولسوالی شیندند رسیدیم. فکر نمی کردم که پایگاه بزرگ نظامی شیندند به دست طالبان افتاده باشد، زیرا این پایگاه یکی از مهمترین مراکز نظامی در طول چندین دهه بویژه بیست سال اخیر بوده است. اگر بگوییم که این پایگاه با حمله نظامی با اسلحه‌های ابتدایی غیر قابل تسخیر بود، گزاف نگفته ام. با این حال اما این مرکز مهم سقوط کرده بود. طالبان پرچم های سفید را بر فراز غرفه‌های نگهبانی بر افراشته بودند و خبری از ارتش و نظامیان دولت افغانستان نبود. کمی جلوتر که رفتیم اما بر خلاف تصور اینکه دیگر طالبی در مسیر راه وجود ندارد، متاسفانه چند طالب راه موتر مان را سد کردند. یک جوان حدود ۱۵ ساله با سلاح دست داشته جلو موتر دویده و به همراه یک طالب عمامه بسر چرکین داخل موتر بالا شدند. به صورت جدی و دقیق همه را بازرسی کردند. یک صندلی مانده به من، چند کارگر معدن ذغال سنگ سوار بودند که همیش آهنگ های میهنی را پخش می کردند و می گذاشتند. البته نمی دانستند که وضع از چه قرار است فقط برای سرگرمی و همان رواج سنت موسیقی که در افغانستان بین عامه مردم وجود دارد، به آن گوش می دادند. با این حال وقتی طالبان مسلح به این افراد رسید، موسیقی را قبل از اینکه طالبان متوجه شوند، قطع کردند و بعد هم تمامی مدارک و اسناد شان را دست طالب گذاشتند، متاسفانه در تذکره ایشان مهر دوران انتخابات و اینکه اثبات می کرد که وی در انتخابات شرکت کرده است، خورده بود؛ طالب عمامه به سر با چهره عبوس نگاهی کرد و گفت چرا در انتخابات شرکت کرده ای؟ این بنده خدا منم منم کرد و جواب قناعت بخشی طالب پسند نداشت، با این حال این فرد طالب خوشبختانه زیاد گیر نداد و رهایش کرد.

همچنین بخوانید: اشلی مایکل وستوود، سرمربی جدید تیم ملی فوتبال افغانستان شد

به شهر خواجه‌ی انصار رسیدیم. در دروازه ورودی شهر ده‌ها نیروی نظامی تجمع کرده بودند، هنوز بخش‌های مهم شهر هرات در دست نیروهای دولتی بود. البته صدای ممتد گلوله شنیده می شد. ما هم به محض ورود به هرات برای اینکه سرنوشت ما با اتفاقات بعدی و غیر قابل پیشبینی گره نخورد، هرات را به سوی اسلام قلعه ترک کردیم.

تا رسیدن به اسلام قلعه با هیچ نیروی نظامی دولتی و یا طالب، مواجه نشدیم. در حالیکه اسلام قلعه چندین روز می شد به دست طالبان سقوط کرده بود، اما خبری از عملیات نظامی برای بازپس‌گیری مرز وجود نداشت. با وجود اینکه چندین مقام ارشد نظامی از وزارت خانه های داخله و دفاع برای عملیات آزادسازی بندر اسلام قلعه از کابل به همراه چند نیروی کماندو آمده بودند، ولی هرگز فرمان عملیات صادر نشد؛ اینکه چرا، هنوز مبهم و نا معلوم است.

به هرحال وقتی به اسلام قلعه رسیدیم، ساعت حوالی ۴ ظهر بود. یعنی بیش از ۲۴ ساعت می شد که از کابل حرکت کرده و به راه مان ادامه داده بودیم. بندر در کنترول طالبان بود و پرچم این گروه در کنار پرچم ایران برافراشته شده بود. سیل عظیمی از جمعیت خودرا به مرز رسانده بودند تا به سوی ایران رد شوند. پاسپورت های مان را برای خروجی دادیم، دو مولوی نشسته پشت میز سریع و بدون فوت وقت پاسپورت ها را نگاه کرده و برگرداند به ما. البته آن موقع هنوز از مهر خروج و سازکار اداری از سوی طالبان در مرز خبری نبود. ما هم با جمع مان با عجله خودرا از نقطه صفر مرزی عبور داده و در کمال اشک و اندوه وطن را ترک کردیم. هرچند که این اندوه و اشک برای سقوط کشور نبود زیرا هنوز باور به سقوط کشور نداشتم، ولی برای آینده کشور اینکه چه خواهد شد، به شدت نگران بودم. وقتی جانب ایران هم مهر وارد شدن را بر پاسپورت ام کوبید، نگاهی حسرت باری به خاک وطن کرده و برای پایان نامعلوم با خاک وطن خدا حافظی کردم.

همچنین بخوانید: حکومتِ فراگیر، حکومت تغلب نیست

نوشته های مرتبط :