وزیر مبارزه با تحصیلات عالی

دسته: تحلیل, فرهنگ, هویت
نویسنده: تحریریه روایت
1401/12/08
11:26 ق.ظ
بازدید: 2

هر وقتی کاربران شبکه‌های اجتماعی از شیخ محمد ندا ندیم نام می‌برند او را «وزیر مبارزه با تحصیلاتِ عالی» می‌خوانند نه «وزیر تحصیلات عالی». آن‌چه باعث شده است تا کاربران شبکه‌های اجتماعی آقای ندیم را به چنین نامی بخوانند، اقدامات ضددانشگاهی او از زمان تصدی کُرسی وزارت تحصیلات عالی است. در تازه‌ترین مورد آقای ندیم در صفحه‌ی توییتر خود نوشته است که کسی تفکُر امارتی نداشته باشد در تحصیلاتِ عالی جای ندارد.

یک مشکل عمده‌ی آقای مبارزه با تحصیلاتِ عالی و هم‌گنانش این است که تاریخ نخوانده و شاید هیچ گاهی یک روزنامه را نیز ورق نزده باشند. اگر این‌ها تاریخ خوانده بودند می‌دانستند که آن‌چه را این‌ها می‌خواهند در نظام دانشگاهی کشور عملی کنند در گذشته توسطِ حکومت کمونیستی در جهان نیز تطبیق شد اما نتیجه نداد.

کمونیست‌ها وقتی در اتحاد جماهیر شوروی به قدرت رسیدند، سخن از «ریاضیات حزبی» می‌گفتند. هایک به نقل از وب یاتریس نقل می کند که در یکی از شماره های مجلۀ علوم طبیعی مارکسیست – لنینیست آمده بود: «ما در ریاضیات از حزب طرفداری می کنیم. ما در جراحی طرفدار نظریۀ خالص مارکسیست – لنینیستی هستیم». نتیجه‌اش چه شد؟ تضعیف نهاد دانشگاه. یکی از شاعران مطرح روسی حکایت می‌کند که در دوران شوروی از وی خواسته بوده‌اند که زیبایی‌شناسی مارکسیستی تدریس کند. او هر قدر که تلاش می‌کند که رابطه‌ی زیبایی‌شناسی و مارکسیسم را درک نکند نمی‌تواند؛ اما به اعتراف خودش ناگزیر می‌شود به خاطر یک لقمه‌نان همه روزه یک‌سری چرندیات را به نام درس تحویل دانش‌جویانش بدهید.

ای کاش آقای مبارزه با تحصیلاتِ عالی می‌دانست که پیش از ایشان آلمان نازی نیز تلاش کردند دانشگاه‌ها را از وجود دانش‌مندان و متفکران پاک‌سازی کرده و کسانی را که به هیتلر وفادار بودند و از ایدیولوژی نازی پیروی می‌کردند در مناصب اکادمیک بگمارند. آن‌ها نیز مانند کمونیست‌ها به ریاضیات آلمانی می‌اندیشند و مجله‌ای را تاسیس کرده بودند به نام «مجله انجمن ریاضی‌دانان ناسیونال سوسیالیست (نازی)». این تجربه نیز ناکام شد و جز بدبختی برای مردم آلمان چیزی دیگری به ارمغان نیاورد. در همین افغانستان ما نیز بارها حکومت‌های متعدد – از حکومت کمونیستی گرفته تا مجاهدین – تلاش کردند که دانشگاه را ایدیولوژیک بسازند، اما نتیجه خوب نگرفتند و فقط باعث تشدید اختلافات در کشور شدند و بس.

همچنین بخوانید: «لر و بر»خواهی داعش در افغانستان

دانشگاه محلِ جستجوی حقیقت است، نه عقیده‌سازی. می‌گویند وقتی خواجه نظام‌الملک طوسی، وزیر مقتدر سلجوقیان، می‌خواست در کنار شهرهای دیگر در بخارا نیز نظامیه‌ای افتتاح کنند، علمای حنفی ماوراءالنهر ختم قرآن برگزار کرده و گفتند که فاتحه‌ی تعلیمِ علم خوانده شد، زیرا نهادِ مدرسه در اختیار قدرت و دولت قرار گرفت و باب سوءاستفاده از طلابِ علم باز گردید. رشد علمی در یک سرزمین، نیاز به وجود روحیه‌ی آزاداندیشی در نهادهای اکادمیکِ آن دارد. امروزه اگر چیزی به نام تمدن اسلامی وجود دارد و ما آن را از افتخارات تاریخی مان محسوب می‌کنیم، محصول روحیه‌ی آزاداندیشی است که در عصر طلایی اسلام میان مسلمانان وجود داشت. شاهد آن نیز تاسیس دارالحکمه بغداد توسط مامون، خلیفه عباسی، است که در این نهاد آثار دانشمندان و گذشتگان از یونانی و سریانی و پهلوی به عربی برگردانده می‌شدند و آن قدر تسامح و رواداری وجود داشت که مترجمان یهودی و مسیحی آزادانه فعالیت کنند و مورد حمایت دربار خلافت نیز قرار داشته باشند. آثاری را که دارالحکمه ترجمه کرد، باعث پیشرفت علوم در جهان اسلام گردید.

شما از تمدن اسلامی الگو بگیرید، نه از تجربه‌های ناکام ایدیولوژی‌های توتالیترِ قرن بیستم که دانشگاه‌ها را از عناصر غیرحزبی پاک‌سازی می‌کردند.

شما به آن سخن حکیمانه‌ی علمای حنفی ماوراءالنهر گوش بدهید که گفته بودند وقتی نهادهای اکادمیک در معرض دخالت قدرت و دولت قرار بگیرد، فاتحه‌ی علم خوانده خواهد شد. با دانش و دانشگاه مخالفت نکنید و اجازه بدهید که آن نهاد از نخبگان خود تهی نشود.

نوشته های مرتبط :