نیاز ما به سبک‌باری و صفرسازی تاریخ

دسته: تاریخ, تحلیل, فرهنگ, گفتگوی ملی, هویت
نویسنده: تحریریه روایت
1402/03/02
4:04 ب.ظ
بازدید: 0

یکی از موضوعاتی که در این روزها میان هزاره‌ها و تاجیکان افغانستان به شکاف و شقاق دامن زده است، بازخوانی قومی گذشته توسط برخی از سیاست‌مداران و کاربران شبکه‌های اجتماعی است. در تازه‌ترین مورد، استاد محقق در یک یادداشت فیسبوکی نام شماری از اندیش‌مندان و شاعران زنده و مرده را فهرست کرده و گفته است که همگان هزاره بوده‌اند.

پیش‌تر از آن عبدالحی حبیبی، نیز بنا بر ادعای ناشناس، «پته خزانه» را جعل کرده بود تا ثابت کند که ۱۲۰۰ سال قبل در زبان پشتو شعر و شاعری وجود داشته است.

افزون بر این، همواره در سخنرانی‌های سیاستمداران ما نیز به کرات می‌شنویم که می‌گویند افغانستان تاریخ پنج هزارساله دارد.

در افغانستان امروزی متاسفانه در میان اقوام کشور نوعِ «مسابقه‌ی تفاخر به گذشته» جریان دارد.

واقعیت این است که تفاخر به گذشته و جعل گذشته اسطوره‌ای، در نفرت از «حال» و «اکنون» نکبت‌بار ریشه دارد. ما اگر «امروز»خوب می‌داشتیم هیچ گاهی به آغوش «عشق به گذشته» پناه نمی‌بردیم و به ساختن گذشته‌های زرین خیالی اقدام نمی‌کردیم.

من وقتی من این مسابقه را می‌بینم با تحسر و تاسف زمزمه می کنم که ای کاش مردم ما درک کنند که به جای نگاه به گذشته، بیش‌تر به داشتن «برنامه برای آینده» نیاز دارند. گذشته – چه ساختگی چه واقعی – بار سنگینی است بر دوش یک ملت. قواعد و رسومی که ملت ها از نیاکان خود به ارث می برند، دست و پای شان را بسته و از جهش به آینده باز داشته و در حصر گذشته نگه شان می دارند.

همچنین بخوانید: یک جوان در قندهار خود را آتش زد

شاید به همین خاطر است ملت هایی که از نگاه تاریخی سبک بارتر اند، توسعه یافته‌تر نیز هستند. مهم ترین نمونه‌اش ایالات متحده امریکا است که چند سدۀ بیش از بنیانگذاری اش نمی گذرد، اما امروزه پرچم دار توسعه و پیشرفت در دنیای مدرن است. ویرجینیا ولف در باره رمز عظمت این کشور می گوید: «در حالی که ما انگلیسی ها سایه خرامان در پشت سر مان داریم، آن ها {امریکایی ها} نور رقصان پیش روی شان دارند. این چیزی است که آن ها را جالب ترین مردم دنیا می کند. آن ها با آینده مواجه اند، نه با گذشته.» تام پین انگلیسی، که بسیاری ها از وی به عنوان سخنگوی انقلاب آمریکا یاد می کنند، با توجه به همین مساله می نویسد: «از زمان نوح تا کنون، وضعیتی مشابه وضعیت کنونی رخ نداده است. به زودی دنیای نو متولد می شود.» پدران بنیانگذار ایالات متحده امریکا نیز دقیقا چنین تصویری از کشور شان داشتند. توماس جفرسون بدین عقیده بود که «مردم دموکرات به هیچ نوع گذشته ای نیاز ندارند و باید کاملا در حال زندگی کنند… هر نسلی، جدید است و لذا تعهدی به گذشته ندارد.»

«تفاخر به گذشته» و توسل به گذشته جعلی کار ملت‌های شکست‌خورده و عقب‌افتاده‌اند. شما از هیچ ژاپنی نمی‌شنوید که امروزه در باره گذشته خود صحبت کند، بلکه از امروز و برنامه‌های آینده خود صحبت می‌کند.

علت این‌که ما در افغانستان همین طوری بدبخت زندگی می‌کنیم، نداشتن برنامه برای آینده است، نه نداشتن گذشته. ما در افغانستان به شدت نیاز به رهایی و نجات از چنگ سالاری گذشته و حکومت مردگان داریم. یا به تعبیر دیگر، نیاز جدی ما صفرسازی گذشته‌ی فلاکت‌باری است که امروز ما مولود آن است. از جنس آن صفرسازی که در یونان باستان شد، یا از نوع آن صفرسازی که پیامبر اسلام با جاهلی خواندن گذشته انجام داد.

همچنین بخوانید: سازمان صحی جهان: در سال روان میلادی ۸۷۵ هزار کودک در افغانستان از سوءتغذیه شدید رنج می‌برند

باور کنید سرنوشت افغانستان روزی توسط آن قوم، فرد یا ملتی رقم خواهد خورد که برنامه‌ی برای آینده داشته باشد. این مهم است، نه این‌که در گذشته چه بودیم و چه کاره بودیم.

نوشته های مرتبط :