چهار سال از توافق‌نامه‌‌ی دوحه میان آمریکا و طالبان می‌گذرد. بر اساس این توافق‌نامه بود که آمریکا از افغانستان فرار کرد، نظام بیست ساله‌ی جمهوریت ازهم پاشید و طالبان بر سرنوشت مردم افغانستان، بار دیگر مسلط شدند.
مشخص است که در میان آمریکا، افغانستان و طالبان، بازنده اصلی مردم افغانستان بودند. زیرا آمریکایی‌ها فرار کردند و بار اقتصادی و مسوولیت را از دوش خود برداشتند و طالبان دوباره به سرنوشت مردمی حاکم شدند که گمان نمی‌کردند روزی چنین اتفاقی برای آن‌ها بیفتد؛ اما این مردم افغانستان بودند که تاوان این توافق را می‌دهند.
منفعت آمریکا از توافق‌نامه دوحه
- فرار از افغانستان به‌منظور رسیدگی به اولویت‌های آمریکا در سطح جهان؛
یکی از اهداف کلیدی آمریکا در کنفرانس دوحه، این بود که هرچه عاجل‌تر بتواند از قضیه‌ی افغانستان پایش را بیرون بکشد. زیرا اولویت آمریکا در سطح جهان تغییر کرده بود و این کشور اولویت‌های دیگری از جمله مقابله با چین و زمین‌گیرسازی روسیه در اوکراین، داشت. البته این سیاست آمریکا تازگی هم ندارد، این کشور هرجایی که منافع‌اش مطرح باشد پا می‌گذارد و حاضر است برای رسیدن به آن از ارزش‌هایی که حتا مدعی آن است، عبور کند. در قضیه‌ی افغانستان، نیز مشخص است که آمریکا در اینجا برای منافع خود می‌جنگید، نه برای ارزش‌های حقوق بشری و دموکراسی.
- خلاص شدن از شر هزینه‌های سرسام‌آور؛
آمریکا از زمان حمله به افغانستان در سال ۲۰۰۰ تا اگست ۲۰۲۱، میلیاردها دالر زیر نام دولت سازی، کمک‌های نظامی و آموزشی در افغانستان هزینه کرد. قسمتی از این کمک‌ها، صرف مواردی شد که ذکر گردید، اما بیشتر این پول، در جیب سیاست‌مداران فاسد طرفدار آمریکا و شرکت‌های آمریکایی فعال در قضیه‌ی افغانستان رفت. شاید آمریکایی‌ها، دیگر نمی‌توانستند این مجموعه را کنترول کنند و از جهتی گاو افغانستان توسط آمریکا دوشیده شده بود و دیگر چیزی باقی نمانده بود که برای آن در افغانستان هزینه کنند و بجنگند.
آمریکای‌ها بیست سال بر سرنوشت افغانستان حاکم بودند و به همه‌ی منابع و سرمایه‌های افغانستان دسترسی داشتند. توافق‌نامه‌‌ی دوحه، منفعت دیگری که برای آمریکا به بار آورد این بود که با روی‌کار آوردن طالبان، می‌تواند نیروی ارزان و بدنامی را برای پیش‌برد سیاست‌های خود در منطقه در اختیار داشته باشد. که هم هزینه‌ی کمتری نسبت به حکومت قبلی دارد و هم هر اتفاقی بیفتد به پای خود طالبان ختم می‌شود.
- مبدل‌سازی افغانستان به منشأ تهدید برای منطقه و جهان
عمده‌ترین سود آمریکایی‌ها از توافق‌نامه دوحه، تبدیل کردن دوباره‌ی افغانستان به منشأ تهدید برای کشورهای منطقه و جهان بود. این ازآن‌جهت صورت گرفت که آمریکایی‌ها، حتا در چند میدان نظامی و سیاسی به رقبای خود باخته بودند و سیاست آن‌ها ایجاب می‌کرد تا وضعیت چالشی جدیدی ایجاد کنند تا هم بتوانند از آن طریق رقبای خود را سرگرم کنند و هم زمینه تهدید جدی آن‌ها را برای سال‌های آینده مساعد سازند. آمریکایی‌ها اگر منفعت‌شان درخطر باشد حاضرند در هر گوشه‌ی دنیا دست به هر کاری بزنند؛ این‌همه مماشات و کمک‌های میلیون دالری هفته‌وار به افغانستان نشان می‌دهد که اینجا دیگر تهدیدی علیه آمریکا نیست بلکه اتحاد نانوشته‌ای میان شان وجود دارد.
آسیب‌هایی که مردم افغانستان از توافق‌نامه دوحه دیدند
- فروپاشی نظام بیست‌ساله در افغانستان؛
نظام جمهوریت که پس از سال‌ها جنگ و ویرانی در افغانستان روی‌کار آمد، پرهزینه‌ترین نظام برای مردم افغانستان بوده است؛ زیرا تا ایجاد این نظام، میلیون‌ها افغانستانی جان خود را از دست دادند و سال‌ها مردم افغانستان با متجاوزان و گروهای تروریستی مبارزه کردند. غیرازاین، در بیست سال نظام جمهوری در افغانستان، نیروهای دفاعی و امنیتی به ۳۵۰ هزار تن رسیده بود که همه فرزندان افغانستان بودند و متاسفانه شمار زیادی از آن‌ها، در دفاع از همین نظام، در سنگرهای داغ دفاع و حملات انتحاری طالبان جان خود را از دست دادند. فروپاشی نظام جمهوری در افغانستان، فروپاشی زندگی، آینده و آرمان‌های مردم بود.
- سلطه‌ی دوباره نظام مبتنی بر آپارتاید جنسیتی، قومی و مذهبی
با فروپاشی نظام جمهوری، گروهی که سال‌ها بر مردم افغانستان ستم کرده بودند، بار دیگر به قدرت رسیدند و باعث این اتفاق، توافق‌نامه دوحه بود. این گروه پس از قدرت گیری بار دیگر به سیاست‌های خصمانه علیه زنان، اقوام و مذاهب افغانستان روی آوردند و کشور را به دهه ۹۰ میلادی برگرداندند. در بیست سال جمهوریت، مردم به حداقل حقوق فردی و جمعی خود دست‌یافته بودند، در انتخابات باوجود تقلب‌های گسترده و خیانت‌های بی‌شمار، شرکت می‌کردند و می‌توانستند اندکی در تعیین سرنوشت خود دخیل باشند. با روی‌کار آمدن طالبان، مجدداً نظام ارباب-رعیتی در افغانستان حاکم شد و شهروندان از همه حقوق انسانی خویش محروم شدند. حق آموزش از دختران گرفته شد، آزادی بیان از بین رفت، سانسور به بالاترین حد خود رسید و بحث‌های چون انتخابات و مردم‌سالاری برای همیشه از افغانستان رخت بربست.
- مهاجرت چندین میلیون افغانستانی به کشورهای منطقه و جهان
توافق‌نامه دوحه و حضور طالبان باعث شد، تا میلیون‌ها شهروند افغانستان کشور را ترک کنند و بار دیگر مهاجر شوند. این مهاجرت با گذشته این تفاوت را داشت که این بار، بیشترین نیروی نخبه، تحصیل‌کرده و متخصص افغانستان را ترک کردند و به کشورهای دیگر پناه بردند. دلیل عمده این مهاجرت، اول انتقام‌گیری طالبان از مردم افغانستان بود و دوم افزایش فقر، بیکاری و فروپاشی اقتصاد افغانستان.
- انزوای بین‌المللی افغانستان
ضربه‌ی دیگری که افغانستان و مردمش از توافق‌نامه دوحه دیدند، انزوای کامل افغانستان در سطح بین‌الملل است. افغانستان که در بیست سال نظام جمهوریت به یکی از مباحث داغ کشورهای جهان بدل شده بود و تحولات مثبت در افغانستان باعث ایجاد اعتماد بسیاری از کشورها برای سرمایه‌گذاری گردیده بود، با روی‌کار آمدن طالبان، تمام این اعتماد و اعتبار به صفر تقرب کرد و افغانستان بار دیگر به فراموشی سپرده شد.
در پایان می‌شود که گفت که توافق‌نامه ی دوحه، راه فرار آمریکا از افغانستان بود. و گروه دیگری که از توافق دوحه سود اعظمی بردند، طالبان بودند اما این توافق‌نامه بدترین و دردسرسازترین توافق برای مردم افغانستان بود. توافق‌نامه دوحه، بسیار سریع و بدون هیچ ملاحظه‌‌ای، آینده‌ی میلیون‌ها شهروند افغانستان را نابود کرد و دستاوردهای بی‌شماری را که طی سال‌ها به‌دست‌آمده بود، به فنا داد.
