محیط زیست و سیاست محیط زیستی: مسئولیت جهانی، اقدام محلی

دسته: تحلیل, محیط زیست
نویسنده: تحریریه روایت
1403/11/21
2:06 ب.ظ
بازدید: 21

پایگاه خبری تحلیلی روایت : “ما یک زمین بیشتر نداریم، پس در حفظ آن کوشا باشیم.” این جمله شاید محوری‌ترین موضوع برای سلامت و اهمیت محیط زیست باشد. در آستانه ایام روز بین‌المللی محیط زیست و پیشواز سال نو و بهار نو، به‌ویژه در فصل غرس نهال‌ها و گل و گیاه، لازم است از اهمیت محیط زیست، چگونگی برخورد انسان با آن، و نقش سیاست‌های محیطی در بهبود و پایداری زمین سخن بگوییم. امروزه، عملکرد بی‌رویه انسان و عدم توجه به محیط اطراف، زمین را با چالش‌های جدی مانند گرم شدن زمین، آلودگی هوا، ریزش باران‌های اسیدی، تغییرات اقلیمی و موارد مهم دیگر مواجه کرده است. در این مقاله، به سؤالات کلیدی زیر پاسخ خواهیم داد: مسئولیت و رسالت ما در قبال همشهریان، هموطنان و جامعه جهانی چیست؟ آیا سیاستگذاری‌های انجام شده در حوزه محیط زیست کارآمد هستند؟ آیا می‌توان محیط زیست و طبیعت را به عنوان دو مفهوم جداگانه بررسی کرد؟

مقدمه
“ما یک زمین بیشتر نداریم، پس در حفظ آن کوشا باشیم.” این جمله شاید محوری‌ترین موضوع برای سلامت و اهمیت محیط زیست باشد. در آستانه ایام روز بین‌المللی محیط زیست و پیشواز سال نو و بهار نو، به‌ویژه در فصل غرس نهال‌ها و گل و گیاه، لازم است از اهمیت محیط زیست، چگونگی برخورد انسان با آن، و نقش سیاست‌های محیطی در بهبود و پایداری زمین سخن بگوییم. امروزه، عملکرد بی‌رویه انسان و عدم توجه به محیط اطراف، زمین را با چالش‌های جدی مانند گرم شدن زمین، آلودگی هوا، ریزش باران‌های اسیدی، تغییرات اقلیمی و موارد مهم دیگر مواجه کرده است. در این مقاله، به سؤالات کلیدی زیر پاسخ خواهیم داد:
مسئولیت و رسالت ما در قبال همشهریان، هموطنان و جامعه جهانی چیست؟
آیا سیاستگذاری‌های انجام شده در حوزه محیط زیست کارآمد هستند؟
آیا می‌توان محیط زیست و طبیعت را به عنوان دو مفهوم جداگانه بررسی کرد؟

تقسیم‌بندی محیط زیست
محیط زیست یک کل به هم پیوسته است و شامل همه آنچه که در اطراف ما وجود دارد، از هوا و آب گرفته تا خاک، گیاهان، جانوران و حتی ساخته‌های دست انسان می‌شود. با این حال، برای بررسی دقیق‌تر، می‌توان آن را به دو بخش اصلی تقسیم کرد:
محیط طبیعی: این بخش شامل فضاهای طبیعی دست‌نخورده مانند جنگل‌ها، درختان، کوه‌ها، جانوران و دریاها است.
محیط مصنوعی: این بخش شامل فضاهایی است که انسان‌ها در آن دخل و تصرف داشته‌اند، مانند شهرها، روستاها، جاده‌ها، ساختمان‌ها و سایر زیرساخت‌ها.
اهمیت محیط زیست
کره زمین، خانه‌ای برای همه موجودات زنده است. حفظ و نگهداری آن برای تداوم حیات ضروری است. در فرهنگ اسلامی، پیامبر اکرم (ص) بارها به اهمیت حفظ محیط زیست و احترام به عناصر طبیعی مانند آب، خاک، گیاهان و حیوانات تأکید کرده‌اند. اشاره به این نکته که خداوند پاک است و پاکی ها را دوست میدارد همچنین، اندیشمندانی مانند گاندی، طبیعت را نه صرفاً به عنوان منبعی برای بهره‌برداری، بلکه به عنوان موجودیتی ارزشمند و شایسته احترام می‌دانند.
سیاست محیط زیستی
سیاست محیط زیستی به مجموعه قوانین، مقررات، خط مشی‌ها و اقداماتی گفته می‌شود که دولت‌ها و سازمان‌ها برای حفاظت از محیط زیست و کاهش اثرات منفی

همچنین بخوانید: دانشمندان: انسان با تخریب محیط زیست نسل خود را منقرض می‌کند

فعالیت‌های انسانی بر آن اتخاذ می‌کنند. هدف از این سیاست‌ها، حفظ تعادل بین نیازهای انسان و محیط زیست، جلوگیری از تخریب منابع طبیعی و تضمین پایداری اکوسیستم‌ها برای نسل‌های آینده است.
اصول اساسی سیاست محیط زیستی

اصل پیشگیری
جلوگیری از آلودگی هوا: به جای اینکه بعد از آلودگی هوا به دنبال راه حل باشیم، باید از ابتدا با استفاده از حمل‌ونقل عمومی، کاهش استفاده از خودروهای شخصی، استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر و… از انتشار آلاینده‌ها جلوگیری کنیم.
جلوگیری از تخریب جنگل‌ها: به جای کاشت درخت بعد از قطع درختان، باید از ابتدا از قطع بی‌رویه درختان جلوگیری کنیم و با مدیریت صحیح جنگل‌ها، از تخریب آنها پیشگیری کنیم.
جلوگیری از ورود فاضلاب به رودخانه‌ها: به جای تصفیه فاضلاب بعد از ورود به رودخانه، باید از ابتدا با ایجاد سیستم‌های تصفیه فاضلاب مناسب، از ورود فاضلاب به رودخانه‌ها جلوگیری کنیم.
اصل احتیاط
استفاده از سموم دفع آفات: قبل از استفاده از یک سم جدید، باید به طور کامل در مورد اثرات آن بر محیط زیست و سلامت انسان تحقیق شود و در صورت وجود هرگونه ابهام، از استفاده از آن خودداری شود.
استفاده از فناوری‌های جدید: قبل از استفاده از یک فناوری جدید، باید به طور کامل در مورد اثرات آن بر محیط زیست تحقیق شود و در صورت وجود هرگونه ابهام، از استفاده از آن خودداری شود.
احداث نیروگاه‌های هسته‌ای: با توجه به خطرات احتمالی نیروگاه‌های هسته‌ای، باید قبل از احداث آنها، به طور کامل در مورد مسائل ایمنی و زیست‌محیطی آنها مطالعه شود و در صورت وجود هرگونه ابهام، از احداث آنها خودداری شود.
اصل مسئولیت
کارخانه‌های آلاینده: کارخانه‌هایی که باعث آلودگی هوا یا آب می‌شوند، باید مسئول جبران خسارات ناشی از آلودگی باشند و هزینه‌های تصفیه و پاکسازی محیط زیست را پرداخت کنند.
شرکت‌های نفتی: شرکت‌های نفتی که باعث نشت نفت در دریاها می‌شوند، باید مسئول جبران خسارات ناشی از نشت نفت باشند و هزینه‌های پاکسازی دریاها و سواحل را پرداخت کنند.
افرادی که زباله در طبیعت می‌ریزند: افرادی که زباله در طبیعت می‌ریزند، باید

همچنین بخوانید: ساعت زمین؛ یوناما به شهروندان افغانستان: امشب برای یک‌ ساعت چراغ‌های خانه‌های خود را خاموش کنید

مسئول پاکسازی زباله‌های خود باشند و جریمه شوند.

اصل مشارکت
تصمیم‌گیری در مورد پروژه‌های زیست‌محیطی: مردم و سازمان‌های غیردولتی باید در تصمیم‌گیری‌های مربوط به پروژه‌های زیست‌محیطی مانند احداث سدها، جاده‌ها و کارخانه‌ها مشارکت داشته باشند.
تهیه طرح‌های جامع مدیریت پسماند: مردم و سازمان‌های غیردولتی باید در
تهیه طرح‌های جامع مدیریت پسماند و بازیافت زباله مشارکت داشته باشند.
نظارت بر عملکرد سازمان‌های محیط زیستی: مردم و سازمان‌های غیردولتی باید بر عملکرد سازمان‌های محیط زیستی و اجرای قوانین و مقررات زیست‌محیطی نظارت داشته باشند.
اصل پایداری
استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر: به جای استفاده از سوخت‌های فسیلی، باید از انرژی‌های تجدیدپذیر مانند انرژی خورشیدی، باد و آب استفاده کنیم تا نیازهای نسل حاضر را برآورده کنیم، بدون اینکه توانایی نسل‌های آینده برای تأمین نیازهای خود را به خطر بیندازیم.
مدیریت پایدار منابع طبیعی: باید از منابع طبیعی مانند آب، خاک و جنگل‌ها به صورت پایدار استفاده کنیم و از تخریب آنها جلوگیری کنیم تا نسل‌های آینده نیز بتوانند از این منابع بهره‌مند شوند.
توسعه پایدار شهرها: باید شهرهای خود را به گونه‌ای توسعه دهیم که علاوه بر تأمین نیازهای اقتصادی و اجتماعی نسل حاضر، نیازهای زیست‌محیطی نسل‌های آینده را نیز در نظر بگیرد.

راهکارهای اجرایی سیاست محیط زیستی
تدوین قوانین و مقررات: وضع قوانینی جامع و کارآمد برای حفاظت از هوا، آب، خاک، جنگل‌ها، حیات وحش و سایر منابع طبیعی.
ایجاد سازمان‌های نظارتی: تشکیل سازمان‌های مستقل برای نظارت بر اجرای قوانین محیط زیستی و پیگیری تخلفات.
تشویق به استفاده از فناوری‌های پاک: حمایت از توسعه و استفاده از فناوری‌هایی که کمترین آسیب را به محیط زیست می‌رسانند.
آموزش و اطلاع‌رسانی: افزایش آگاهی عمومی در مورد مسائل زیست‌محیطی و ترویج رفتارهای مسئولانه.
همکاری بین‌المللی: همکاری با سایر کشورها برای حل مشکلات زیست‌محیطی جهانی

مانند تغییرات آب و هوا و کاهش تنوع زیستی.

چالش‌های پیش روی سیاست محیط زیستی
توسعه اقتصادی: ایجاد تعادل بین توسعه اقتصادی و حفاظت از محیط زیست.
کمبود منابع: محدودیت منابع مالی و انسانی برای اجرای سیاست‌های محیط زیستی.
مقاومت ذینفعان: مقاومت برخی از افراد و سازمان‌ها در برابر تغییراتی که ممکن است منافع آنها را تهدید کند.
مشکلات جهانی: پیچیدگی و گستردگی مشکلات زیست‌محیطی مانند تغییرات آب و هوا که نیاز به همکاری بین‌المللی دارند.

همچنین بخوانید: ملا برادر: کشورهای غربی عامل تخریب محیط زیست افغانستان اند

نتیجه‌گیری
سیاست محیط زیستی مؤثر، نیازمند رویکردی جامع و هماهنگ است که تمامی ابعاد اقتصادی، اجتماعی و زیست‌محیطی را در نظر بگیرد. اجرای موفق این سیاست‌ها، مستلزم مشارکت فعال دولت، بخش خصوصی و عموم مردم است. هر فرد در جامعه در قبال حفظ محیط زیست مسئول است و باید با انجام اقدامات کوچک، نقش خود را در این زمینه ایفا کند.
محیط زیست، میراثی مشترک برای همه نسل‌ها است. تخریب آن، نه تنها زندگی امروز ما را تهدید می‌کند، بلکه آینده فرزندانمان را نیز به خطر می‌اندازد. بنابراین، حفاظت از محیط زیست، وظیفه‌ای همگانی و ضروری است. باید با تغییر الگوهای مصرف، کاهش تولید زباله، استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر، و حمایت از سیاست‌های محیط زیستی، به حفظ و پایداری کره زمین کمک کنیم.
علاوه بر این، آموزش و آگاهی‌رسانی در مورد مسائل زیست‌محیطی، نقش بسیار مهمی در تغییر نگرش و رفتار افراد دارد. باید از دوران کودکی، اهمیت محیط زیست و نحوه حفاظت از آن را به فرزندانمان آموزش دهیم. همچنین، رسانه‌ها و سازمان‌های غیردولتی می‌توانند با تولید و انتشار محتوای آموزشی، نقش مؤثری در افزایش آگاهی عمومی در مورد مسائل زیست‌محیطی داشته باشند.
در نهایت، همکاری بین‌المللی برای حل مشکلات زیست‌محیطی جهانی، امری ضروری است. تغییرات آب و هوا، آلودگی دریاها، و کاهش تنوع زیستی، مشکلاتی هستند که تنها با همکاری و هماهنگی بین کشورها قابل حل هستند. بنابراین، باید با حمایت از معاهدات بین‌المللی و مشارکت در پروژه‌های جهانی، به حل این مشکلات کمک کنیم.
بیایید با هم، برای داشتن زمینی سالم و پایدار برای نسل‌های آینده، تلاش کنیم.

نوشته های مرتبط :