عربستان و اعزام سفیر به سوریه پس از ۱۲ سال؛ خاورمیانه به سوی آرامش می‌رود؟

دسته: تحلیل
نویسنده: غلام رضا سادات
1403/03/07
11:07 ق.ظ
بازدید: 21

پایگاه خبری تحلیلی روایت : روز گذشته رسانه‌ های سعودی گزارش دادند که عربستان 12 سال پس از قطع رابطه با سوریه، سفیر جدید خود در دمشق تعیین کرد. عربستان پس از آن روابط خود با سوریه را ازسرگرفت که در مرحله نخست و ۱۰ مارچ ۲۰۲۳، با میانجی گری چین، عربستان سعودی با مهمترین متحد سوریه یعنی ایران توانست به توافق ازسرگیری روابط دست یابد. این دو کشور پس از هشت سال تنش، برنامه دو ماهه ازسرگیری روابط سیاسی و اقتصادی تنظیم کردند و در نهایت این برنامه اجرا و هم اکنون روابط دو کشور در حالت عادی قرار دارد. البته این در حالی است که در سال ۲۰۱۶ میلادی پس از تعرض به سفارت عربستان در تهران، مناسبات دو کشور قطع شد.

روز گذشته رسانه‌ های سعودی گزارش دادند که عربستان ۱۲ سال پس از قطع رابطه با سوریه، سفیر جدید خود در دمشق تعیین کرد. عربستان پس از آن روابط خود با سوریه را ازسرگرفت که در مرحله نخست و ۱۰ مارچ ۲۰۲۳، با میانجی گری چین، عربستان سعودی با مهمترین متحد سوریه یعنی ایران توانست به توافق ازسرگیری روابط دست یابد. این دو کشور پس از هشت سال تنش، برنامه دو ماهه ازسرگیری روابط سیاسی و اقتصادی تنظیم کردند و در نهایت این برنامه اجرا و هم اکنون روابط دو کشور در حالت عادی قرار دارد. البته این در حالی است که در سال ۲۰۱۶ میلادی پس از تعرض به سفارت عربستان در تهران، مناسبات دو کشور قطع شد.

با این وجود عربستان پس از آغاز روابط مجدد با ایران به سراغ سوریه رفت. روابط عربستان با سوریه پس از آغاز اعتراضات در سوریه در سال ۲۰۱۱ قطع شد. آن زمان عربستان با این‌که خود در داخل به موجی عظیم از اعتراضات داخلی برای اصلاحات ساختار سیاسی مواجه بود؛ اما از مخالفان سوریه که خواهان براندازی بشار اسد حمایت کرد.

عربستان سعودی حمایت از اپوزیسیون سوریه را از ۲۰۱۱ آغاز کرد و چندین جلسه اپوزیسیون در عربستان برگزار شد. اما ورود ترکیه و قطر به حمایت از مخالفان مسلح اسد و قدرت گرفتن اسلامگرایان تندرو در سوریه منجر به کمتر شدن نقش ریاض در تحولات سوریه شد. در طرف مقابل اما مشکلات اردوگاه اپوزیسیون و حمایت روسیه و جمهوری اسلامی ایران از اسد، به بقای نظام او انجامید.

البته از پیش از اعتراضات ۲۰۱۱ و مداخله عربستان در امور سوریه؛ سیاست‌های سوریه به ویژه در منطقه تعارض‌هایی با سیاست‌های عربستان سعودی داشت و دو کشور در چند محور رقیب یکدیگر بودند؛ به ویژه این‌که سوریه در بسیاری از پرونده‌ها همسو با جمهوری اسلامی ایران عمل می‌کرد.

همچنین بخوانید: آیا اتحادیه‌ی فارسی‌زبانان ممکن است؟

با این وجود اما در پی از سرگیری روابط ایران و عربستان سعودی که مارچ ۲۰۲۳ با میانجی‌گری چین عملی شد،‌ روند بهبود روابط ریاض و دمشق هم تسریع شد. البته چند نکته مهم در زمینه چرخ سیاست ریاض در منطقه و بویژه در روابط با سوریه وجود دارد.

نخست اینکه عربستان و بسیاری از کشورهای عرب خلیج فارس پس از بهار عربی در حالی از معارضان و مخالفان مسلح بشار اسد به شمول گروه‌های تروریستی حمایت می‌کردند و سخن از آزادی و می زنند که خود بدترین جوامع بسته را در سطح جهان دارند. سوریه حداقل انتخابات‌های مختلف را با تمام اما و اگر داشته و دارد و برگزار می کند؛ ولی به قول نماینده معروف عراق؛ آخرین انتخابات عربستان بین سران قبایل مکه برای کشتن پیامبر برگزار شد. از سوی هم همان زمان که عربستان از مخالفان اسد برای سرنگونی وی حمایت می‌کرد، اعتراضات گسترده برای اصلاحات در سراسر عربستان بویژه شهرهای شرق این کشور از جمله قطیف در جریان بود. این سیاست یعنی یک بام و دو هوا و مداخله‌گری ناشیانه و بدون دلیل معنی اش بود که در نهایت عربستان متوجه این قصه شد و به آن خاتمه داد.

نکته دوم راجع به آغاز مجدد روابط سیاسی این دو کشور این‌که؛ عربستان متوجه واقعیت میدانی در سوریه و عبور دولت سوریه از چالش‌های خلق شده، شد. به تعبیر ساده، بشار اسد و حامیان آن از تقابل با مخالفان و تروریستان سربلند بیرون آمد. در حالی‌که تمامی سران عرب‌ می‌گفتند: بشار اسد باید برود، در عین حال آخرین امید کشورهای عربی با آن همه حمایت مادی و معنوی که از معارضین و مخالفان و تروریستان از جمله داعش برای سرنگونی دولت سوریه انجام دادند، نتیجه نداد. البته وقتی داعش با آن همه جنایت و گستردگی جغرافیا که بدست آورده بود توسط اسد و نیروهای حامی و متحد وی از جمله ایران سرکوب شد؛ امید تمامی اعراب مخالف اسد ناامید شد. این نقطه پایانی بود بر تمامی چالش‌ها بین سوریه و کشورهای مخالف.

همچنین بخوانید: در کدام کشورها از روز قدس تجلیل شد؟

مورد مهم دیگ که منجر به آغاز روابط کشورهای سوریه و عربستان شد، ترمیم رابطه با ایران بود. در حالی‌که از زمان پیروزی انقلاب ایران در سال ۱۳۵۷، تهران و ریاض برای توسعه قدرت و نفوذ خود در منطقه درگیر جنگ نیابتی بوده‌اند؛ این رقابت همزمان با آغاز بهار عربی وارد فاز تازه شد. ایران ضمن حمایت از اعتراضات مردمان کشورهای عربی، پس از این‌که جنگ داخلی در سوریه آغاز شد و امریکا، اروپا و کشورهای حاشیه خلیج فارس با ارسال سلاح شعله جنگ را نواختند، ایران ضمن تاکید بر اصلاحات در سوریه، به حمایت از بشار اسد برای جنگ با تروریستان از جمله داعش وارد میدان شد. وارد شد ایران در سوریه معادلات را تغییر داد و در نهایت شکست تروریستان و مخالفان مورد حمایت کشورهای غربی_عربی‌ پایانی بود بر قطع روابط‌ها. پس از این اتفاقات، عربستان به سراغ ازسرگیری روابط با ایران رفت و پس ترمیم روابط با ایران، با سوریه نیز با تمامی مخالفت‌های که در یک دهه گذشته انجام داده بود، روابط سیاسی برقرار کرد.

نوشته های مرتبط :