رهبران سیاسی؛ تاریخ در گرو بازپس‌گیری جغرافیاست

دسته: تحلیل
نویسنده: محمد هاشم سروری
1404/01/28
4:22 ب.ظ
بازدید: 18

پایگاه خبری تحلیلی روایت : تاریخ و جغرافیه، دو پایهٔ اساسی و جداناشدنی در شکل‌گیری هویت هر ملت‌ و نظام آموزشی است .تاریخ، حافظهٔ زندهٔ ملت‌هاست؛ حافظ خاطرات فداکاری، مقاومت، پیروزی‌ها و شکست‌هایی که مسیر ملت را رقم زده‌اند. در مقابل، جغرافیه، پیکر مادی آن ملت است؛ سرزمینی که انسان‌ها در آن زیسته‌اند، جنگیده‌اند و آرمان‌های خود را در آن کاشته‌اند. در نظام آموزشی، این دو مضمون با هدف ارتقای آگاهی شاگردان تدریس می‌شوند؛ اما در عرصهٔ سیاست و ملت‌سازی، جایگاه و اهمیت آن‌ها به‌مراتب عمیق‌تر و سرنوشت‌سازتر است. تاریخ، تنها زمانی معنا می‌یابد که بر بستر جغرافیای آزاد و در اختیار ملت شکل گرفته باشد. بدون سرزمین، تاریخ نیز به افسانه‌ای بی‌ریشه بدل می‌گردد.

تاریخ و جغرافیه، دو پایهٔ اساسی و جداناشدنی در شکل‌گیری هویت هر ملت‌ و نظام آموزشی است .تاریخ، حافظهٔ زندهٔ ملت‌هاست؛ حافظ خاطرات فداکاری، مقاومت، پیروزی‌ها و شکست‌هایی که مسیر ملت را رقم زده‌اند. در مقابل، جغرافیه، پیکر مادی آن ملت است؛ سرزمینی که انسان‌ها در آن زیسته‌اند، جنگیده‌اند و آرمان‌های خود را در آن کاشته‌اند.
در نظام آموزشی، این دو مضمون با هدف ارتقای آگاهی شاگردان تدریس می‌شوند؛ اما در عرصهٔ سیاست و ملت‌سازی، جایگاه و اهمیت آن‌ها به‌مراتب عمیق‌تر و سرنوشت‌سازتر است. تاریخ، تنها زمانی معنا می‌یابد که بر بستر جغرافیای آزاد و در اختیار ملت شکل گرفته باشد. بدون سرزمین، تاریخ نیز به افسانه‌ای بی‌ریشه بدل می‌گردد.
افغانستان کشوری‌ست با تاریخی پرفرازونشیب؛ سرزمینی که در طول هزاران سال، کانون تمدن، فرهنگ، مقاومت و اقتدار سیاسی در منطقه بوده است. با این حال، میراث تاریخی این کشور امروز با سه تهدید عمده مواجه است: فراموشی، تحریف و بی‌معنایی. دلیل اساسی این بحران، از دست‌رفتن جغرافیایی‌ست که باید بستر زنده‌ و پویای تاریخ باشد. جغرافیایی که اکنون تا حد زیادی در اختیار نیروهایی قرار دارد که نه تنها با خاک، بلکه با هویت و آیندهٔ ملت افغانستان در ستیزند.

گروه طالبان، نه صرفاً یک گروه شورشی، بلکه پروژه‌ای سازمان‌یافته و نظام‌مند علیه افغانستان مدرن ارام و چندصدایی‌ست. این گروه، با تکیه بر قرائتی افراطی وقبیلوی از دین، در واقع در حال اجرای جنگی چندلایه روانی، فرهنگی و فزیکی علیه مفاهیمی چون علم، ترقی، آزادی‌های فردی، حقوق زنان، تنوع قومی و وحدت ملی است. جغرافیای تحت کنترل طالبان، به محیط‌هایی بدل شده‌ است که در آن‌ها فضای عمومی سرکوب شده، سیستم آموزشی مختل گردیده، مکاتب بسته،و هزاران شهروند از ابتدایی‌ترین حقوق انسانی خود محروم مانده‌اند.
در چنین وضعیت بحرانی، تأسف‌برانگیز است که بخشی از نخبگان سیاسی و فرهنگی کشور، به‌جای تمرکز بر بازپس‌گیری جغرافیای از دست‌رفته و تأمین آزادی‌های امروز، بیش‌ترین انرژی خود را صرف یادآوری دوره‌های تاریخی چون خراسان، آریانا و ایجاد ترکستان یا هزارستان می‌کنند. برخی دیگر، روزانه از رشادت‌ها و قهرمانی‌های گذشته می‌نویسند و یاد شهدا را گرامی می‌دارند؛ در حالی‌که این‌گونه تجلیل‌ها،و افتخار یاداوری تاریخ گذشته ،با وجود بار احساسی، تاکنون نه انگیزه بخش بوده و نه محرک واقعی برای آغاز یک حرکت ملی، سازمان‌یافته و مؤثر در برابر وضع موجوده، چنین رویکردی، نه تنها کمکی به حل بحران جاری نمی‌کند، بلکه عملاً به عنوان نوعی گریز از مسئولیت سیاسی و تغافل آگاهانه نسبت به واقعیت‌های تلخ و دردناک امروز عمل می‌کند؛ واقعیتی که هر روز بیش‌تر ریشه‌های امید و حیات را در جامعه می‌سوزاند.
افتخار بر اسمعیل سامانی، امیرتیمور احمدشاه مسعود ..و سایر قهرمانان حماسی جهاد ومقاومت زمانی معنا دارد که نسل امروز نیز بتواند در آزادی و عزت زندگی کند. تاریخ، زمانی ارزشمند است که جغرافیه نیز آزاد باشد. وقتی خاک کشور در اسارت است، وقتی مردم در ولایت‌ها توان فریاد زدن ندارند، وقتی زنان از مکتب و کار بازمانده‌اند، وقتی قانون ونظامی نباشد، آن‌گاه تاریخ هم کم‌کم به افسانه‌ای فراموش‌شده و بی‌روح بدل می‌گردد. این، بزرگ‌ترین تهدید برای هویت یک ملت است.

مردم با صدایی بلند و لحنی تقاضامند، از رهبران سیاسی افغانستان می‌خواهند که از گذشته الهام بگیرند، اما در آن متوقف نمانند. سیاست امروز نیازمند اقدام، شهامت، اتحاد و بازپس‌گیری جغرافیاست. اکنون زمان آن رسیده است که خاک وطن را از چنگال تاریکی رها کنیم و آینده را از نو بسازیم.اگر امروز گامی برنداریم، فردا نسلی نخواهد ماند که تاریخ دیروز ما را بخواند.
در غیاب جغرافیا، تاریخ به یادداشت‌هایی بی‌اعتبار در حافظه‌ها و کتابخانه‌ها بدل می‌شود. اگر ما خاک‌مان را نجات ندهیم، مطمئن باشید که دیگر قهرمان و رهبری نخواهیم داشت چون بدون جغرافیا، هیچ رهبری در تاریخ نمی‌ماند.
آرامگاه قهرمانان‌مان را شخم خواهند زد، سنگ مزارها را واژگون خواهند کرد، و در تاریخ، کنار نام آن‌ها، واژه‌هایی چون «دزد»، «خائن»، «فراری» خواهند نوشت. چهره‌های ملی ما تحریف خواهند شد، افتخارها به ننگ بدل می‌گردند.

بر رهبران سیاسی است که بدانند امروز تاریخ درگرو باز پس گیری جغرافیا است گر امروز دربازپس‌گیری خاک، نجات مردم، وطن قدمی برداشته نشود، فردا نه نسلی خواهد ماند که تاریخ را بخواند، و نه وطنی که آن تاریخ را معنا بخشد. در آن صورت، تاریخ نه افتخاری خواهد بود، نه الهامی و نه حتی مرهمی برای زخم‌های مان، تنها دفتر خاک‌خورده‌ای خواهد بود از روایت‌هایی که دیگر هیچ‌کس باورشان ندارد، و زخمی که هرگز التیام نمی‌یابد.

نوشته های مرتبط :