در بیش از دو دهه اخیر، جهان شاهد نمونه‌های زیادی از حملات هوایی گسترده و بی‌ملاحظه علیه غیرنظامیان از سوی کشورهای متجاوز بویژه امریکا و اسرائیل بوده است. در این میان اما به دو نمونه که جلو چشم ما اتفاق افتاد و هزاران تن در قربانی شدند اشاره می کنیم. یکی حملات هوایی بی ملاحظه امریکا و ناتو بر مردم افغانستان و دیگری تجاوز بی باکانه و حملات وحشیانه رژیم اسرائیل طی دو سال گذشته در نوار غزه. هر دوی این حملات منجر به فجایع انسانی گسترده، تخریب زیرساخت‌ها و جان‌باختن هزاران زن، کودک و شهروند بی‌گناه شدند. طبق گزارش‌ها در افغانستان، از سال ۲۰۰۱ تا ۲۰۲۱، حملات هوایی آمریکا و متحدانش بیش از ۴۷٬۰۰۰ غیرنظامی را به کام مرگ فرستادند و صدها هزار نفر دیگر را آواره، زخمی یا دچار فقر و بیماری کردند. در غزه نیز، تنها در دو سال اخیر، بیش از ۶۸٬۰۰۰ نفر جان باخته‌اند و حدود ۲ میلیون نفر با بحران گرسنگی، بی‌خانمانی و محرومیت از خدمات اولیه مواجه‌اند.
در ادامه تلاش می کنیم با بررسی دقیق‌تر، مشابهت‌ها و پیامدهای این دو فاجعه را بیان و جنایاتی که این دو انجام دادند اشاره کنیم.
بخش اول: حملات هوایی آمریکا بر غیرنظامیان افغانستان
آغاز اشغال و حملات ابتدایی (۲۰۰۱–۲۰۰۷)
با آغاز عملیات نظامی آمریکا در افغانستان در اکتبر ۲۰۰۱، حملات هوایی گسترده‌ای علیه مناطق مختلف آغاز شد. در همان سال، صدها غیرنظامی در بمباران‌های ابتدایی جان باختند. در دسامبر ۲۰۰۱، حمله به مراسم عروسی در قندهار منجر به کشته شدن ده‌ها تن شد. در جولای ۲۰۰۲، حمله هوایی به مراسم عروسی در ارزگان، ۴۸ زن و کودک را به کام مرگ فرستاد و بیش از ۱۰۰ نفر زخمی شدند. این حمله موجب برگزاری نخستین تظاهرات ضد امریکایی در کابل شد. در سال ۲۰۰۶، حمله به پنجوایی قندهار ۶۰ غیرنظامی را قربانی کرد. در سال ۲۰۰۷، حمله به ننگرهار جان ۱۹ تن را گرفت. در این دوره، حملات اغلب کورکورانه و بدون تفکیک میان اهداف نظامی و غیرنظامی انجام می‌شد. البته موارد خورد و کوچک دیگر از کشتار افراد ملکی از سوی نیروهای خارجی در این سال‌ها اتفاق افتاد که از حوصله این نوشته بیرون است.
البته با توجه به هژمونی امریکا در آن سال‌ها و با وجود کشتار مردمان ملکی، واکنش جدی را در قبال این وقایع شاهد نبودیم.
افزایش حملات و آزمایش تسلیحات (۲۰۰۸–۲۰۱۴)
در این دوره، حملات هوایی بی باکانه شدت بیشتری یافت و به آزمایش تسلیحات جدید نیز تبدیل شد. البته نکته مهم این که از این سال‌ها امریکا بیشتر به جای هدف قرار دادن طالبان در جستجوی معامله با این گروه برآمد و اما حملات خود را کورکورانه بر مردمان ملکی انجام می داد. در سال ۲۰۰۸، حمله به ولایت هرات باعث کشته شدن ۹۰ غیرنظامی شد. در سال ۲۰۰۹، حمله به تانکرهای سوخت در قندوز ۷۰ قربانی گرفت. در همان سال، آلمان نیز در حمله‌ای در کندز موجب کشته شدن ۷۴ غیرنظامی شد. بعدتر آمریکا از بمب GBU-43/B معروف به “مادر همه بمب‌ها” در مناطق کوهستانی ننگرهار استفاده کرد. در سال ۲۰۱۰، حملات در دایکندی و هلمند ده‌ها کشته برجای گذاشت. در سال ۲۰۱۲، افشای فعالیت «جوخه کشتار» ارتش آمریکا نشان داد که برخی سربازان به‌صورت هدفمند غیرنظامیان را قتل‌عام می‌کردند و اعضای بدن قربانیان را به‌عنوان یادگار نگه می‌داشتند. در سال‌های ۲۰۱۳ و ۲۰۱۴، حملات پهپادی در ننگرهار و کنر جان ده‌ها تن را گرفتند. این حملات اغلب بدون بررسی دقیق و با تکیه بر اطلاعات ناقص انجام می‌شدند. نکته مهم هم این‌که امریکا هرگز در مقابل این همه جنایات پاسخگو نبوده است.
فجایع بزرگ و بی‌پاسخ (۲۰۱۵–۲۰۲۱)
در سال ۲۰۱۵، بمباران درمانگاه پزشکان بدون مرز در کندز منجر به کشته شدن ۴۲ نفر و زخمی شدن ۴۳ تن دیگر شد. نیروهای آمریکایی طی ۲۹ دقیقه، ۲۱۱ بار به این مرکز شلیک کردند تا متوجه اشتباه خود شدند. در سال ۲۰۱۷، استفاده رسمی از بمب GBU-43/B در اچین ننگرهار تحت پوشش حمله به داعش رخ داد اما بر عکس پیامد آن برای مردمان ملکی همچنان ادامه دارد. در سال ۲۰۱۸، حمله دیگر در کندز ۱۴ زن و کودک را از یک خانواده کشت. در سال ۲۰۱۹، حمله هوایی در غزنی ۱۱ غیرنظامی را قربانی کرد. در سال ۲۰۲۰، یوناما گزارش داد که در حملات امریکا ۸۹ غیرنظامی کشته و ۳۱ زخمی شدند. در سال ۲۰۲۱، پس از حمله انتحاری در میدان هوایی کابل، نیروهای آمریکایی به جمعیت آتش گشودند و حدود ۱۰۰ نفر کشته شدند که همه غیرنظامی بودند. در همان زمان امریکا یک خانه ملکی را در کابل هدف قرار داد که در آن ده ها فرد ملکی کشته شدند. در نیمه اول همان سال، یوناما اعلام کرد که در حملات امریکا و گروه های تروریستی ۱٬۶۵۹ غیرنظامی کشته و ۳٬۲۵۴ زخمی شدند که نسبت به سال قبل ۴۷٪ افزایش داشت.
با وجود این آمار، هیچ‌یک از عاملان این جنایات محاکمه نشدند و آمریکا هیچ‌گاه از مردم افغانستان عذرخواهی نکرد.
بخش دوم: تجاوز هوایی اسرائیل به نوار غزه
آمار قربانیان و تخریب گسترده
از سویی دیگر ما در دو سال اخیر، حملات هوایی اسرائیل به نوار غزه را شاهد بوده‌ایم. حملات مشابه حملات امریکا و اما بسیار شدیدتر و بی رحمانه تر و غیر انسانی تر. این حملات طی حدود دو سال منجر به کشته شدن بیش از ۶۸ هزار نفر شده که ۲۰٬۰۰۰ کودک و ۱۲٬۵۰۰ زن در میان آن‌ها هستند. بیش از ۹٬۵۰۰ نفر همچنان زیر آوار مفقودند. ۹۰ درصد نوار غزه تخریب شده و ۲۸۸٬۰۰۰ خانواده بی‌خانمان شده‌اند. ۲ میلیون نفر با بحران آوارگی و گرسنگی مواجه‌اند. ۲۶۸٬۰۰۰ واحد مسکونی به‌طور کامل نابود شده‌اند و ۲۲۰ روز از بسته شدن کامل گذرگاه‌ها می‌گذرد. این آمار نشان‌دهنده یک فاجعه انسانی بی‌سابقه در عصر حاضر است.
نابودی زیرساخت‌های حیاتی و خدمات عمومی
هرچند در حملات امریکا زیرساخت‌ها کمتر مورد هدف قرار می گرفت اما در حملات اسرائیل کمپ‌ها و بیمارستان و مراکز جمعیتی هدف قرار گرفتند. در این مدت ۳۸ بیمارستان، ۹۶ مرکز درمانی، ۱۹۷ آمبولانس، و ۶۶۸ مدرسه هدف قرار گرفته‌اند. ۸۳۵ مسجد و ۴۰ گورستان تخریب شده‌اند. ۷۲۵ چاه آب و تمامی تجهیزات برق نابود شده‌اند. ۷۸۵٬۰۰۰ دانش‌آموز از تحصیل محروم شده‌اند و ۱۲۵٬۰۰۰ بیمار سرطانی به درمان فوری نیاز دارند. ۶٬۷۰۰ غیرنظامی و ۳۶۲ پرسنل پزشکی نیز توسط نیروهای اسرائیلی ربوده شده‌اند. ۲٬۴۵۰ پیکر شهدا از گورستان‌ها به سرقت رفته‌اند. این اقدامات نه‌تنها نقض آشکار حقوق بشر بلکه نقض قوانین بین‌المللی جنگی محسوب می‌شوند.
بحران انسانی، گرسنگی و بی‌پاسخی جهانی
سازمان دیده‌بان حقوق بشر اعلام کرده که اسرائیل با استفاده از گرسنگی به‌عنوان سلاح، غیرنظامیان را تحت فشار قرار داده است. طبق گزارش‌ها، ۶۵۰٬۰۰۰ کودک در معرض خطر مرگ ناشی از سوء‌تغذیه قرار دارند و ۱۹٬۰۰۰ نفر به توانبخشی طولانی‌مدت نیاز دارند. این سازمان خواستار تحریم‌های تسلیحاتی و پیگیری قضایی در دیوان کیفری بین‌المللی شده، اما تاکنون هیچ اقدام مؤثری از سوی جامعه جهانی صورت نگرفته است. روزانه یک کلاس کامل از کودکان در این درگیری‌ها کشته شده‌اند و بسیاری از خانواده‌ها به‌طور کامل نابود شده‌اند. با این حال اسرائیل با وجود این همه جنایت اما به سیاست‌های محاصره و تخریب با وجود آتش بس همچنان ادامه داده است.
نتیجه‌گیری: جنایاتی هم‌سان، بدون پاسخگویی و عدالت
حملات هوایی آمریکا در افغانستان و تجاوز اسرائیل به غزه، هر دو بدون هیچ ملاحظه‌ای علیه غیرنظامیان انجام شده‌اند. هزاران زن، کودک و شهروند بی‌گناه قربانی شده‌اند، زیرساخت‌ها نابود شده و بحران‌های انسانی گسترده‌ای شکل گرفته‌اند. با وجود مستندات و گزارش‌های بین‌المللی، هیچ‌یک از عاملان این جنایات جنگی پاسخگو نبوده‌اند. نه آمریکا بابت فجایع افغانستان عذرخواهی کرده و نه اسرائیل بابت جنایات غزه. این بی‌پاسخی، نه‌تنها عدالت را قربانی کرده، بلکه زمینه‌ساز تکرار چنین فجایعی در آینده شده است. البته امریکا در پایان کار با معامله دوحه افغانستان را به این گروه واگذار کرد. یعنی حملات که با نام طالب علیه غیرنظامیان انجام می شد، آخر با روی کار آوردن همان گروهی انجامید که امریکا با نام مقابله با آن(طالبان) مردم افغانستان را بی باکانه هدف قرار می داد.
