از بیکاری تا گرسنگی؛ سرنوشت کارگران افغانستان تحت حاکمیت طالبان

دسته: تحلیل
نویسنده: ضیا ضیایی
1404/02/11
3:34 ب.ظ
بازدید: 10

پایگاه خبری تحلیلی روایت : اول ماه مه، روز جهانی کار و کارگر، بهانه‌ای است برای تجلیل از حقوق کارگران و بررسی چالش‌های اقتصادی و اجتماعی در کشورها که نیروی کار با آن مواجه است. اما در افغانستان تحت حاکمیت طالبان، این روز نه تنها نمادی از همبستگی کارگران نیست، بلکه یادآور وضعیت اسفبار اقتصادی، بیکاری گسترده و نابودی فرصت‌های شغلی است. از زمان تسلط طالبان در اگست ۲۰۲۱، وضعیت از گذشته بدتر هم شده است. اقتصاد افغانستان با رکود بی‌سابقه‌ای مواجه شده، صدها هزار نفر شغل خود را از دست داده‌اند و فقر به سطح بی‌سابقه‌ای رسیده است.

اول ماه مه، روز جهانی کار و کارگر، بهانه‌ای است برای تجلیل از حقوق کارگران و بررسی چالش‌های اقتصادی و اجتماعی در کشورها که نیروی کار با آن مواجه است. اما در افغانستان تحت حاکمیت طالبان، این روز نه تنها نمادی از همبستگی کارگران نیست، بلکه یادآور وضعیت اسفبار اقتصادی، بیکاری گسترده و نابودی فرصت‌های شغلی است. از زمان تسلط طالبان در اگست ۲۰۲۱، وضعیت از گذشته بدتر هم شده است. اقتصاد افغانستان با رکود بی‌سابقه‌ای مواجه شده، صدها هزار نفر شغل خود را از دست داده‌اند و فقر به سطح بی‌سابقه‌ای رسیده است.

اقتصاد افغانستان پس از طالبان؛ فروپاشی و رکود

هرچند در زمان جمهوریت هم کارهای زیربنایی در زمینه اشتغال و رفع بیکاری در کشور صورت نگرفت، اما با سقوط دولت جمهوری و روی کار آمدن طالبان، افغانستان شاهد ورشکستگی به تمام معنی بود. نداشتن برنامه از سوی طالبان، اخاذی ها و قطع کمک‌های مالی و فرار سرمایه‌گذاری‌های خارجی، این عوامل منجر به فروپاشی نظام اقتصادی شد که پیش از این نیز ضعیف و وابسته به کمک‌های خارجی بود.

بیکاری گسترده

یکی از اساسی ترین معضلات کشور در ادوار مختلف بیکاری بوده است. بر اساس گزارش‌های سازمان بین‌المللی کار (ILO)، نرخ بیکاری در افغانستان پس از تسلط طالبان به بیش از ۴۰٪ رسیده است. بخش‌های دولتی که هزاران شغل رسمی ایجاد کرده بودند، به دلیل توقف بودجه و اخراج کارمندان زن و کارگران غیرمورد اعتماد طالبان، عملاً نابود شده‌اند. همچنین، بسیاری از کسب‌وکارهای خصوصی به دلیل ناامنی و محدودیت‌های طالبان تعطیل شده‌اند. اخیرا هم قرار ۱۰۰ هزار کارمند معارف اخراج شوند.
از سویی دیگر برنامه جهانی غذای سازمان ملل (WFP) اعلام کرده که بیش از ۲۰ میلیون افغان (حدود نیمی از جمعیت کشور) با ناامنی غذایی مواجه هستند. بسیاری از کارگران روزمزد حتی اگر شغلی داشته باشند، درآمدشان کفاف زندگی را نمی‌دهد.

فرار مغزها و کمبود نیروی متخصص

از سویی دیگر یکی از بزرگ‌ترین ضربه‌ها به بازار کار افغانستان، مهاجرت گسترده متخصصان، تحصیل‌کردگان و کارگران ماهر بوده است. پزشکان، مهندسان، استادان دانشگاه‌ها و تکنسین‌ها افغانستان را ترک کرده‌اند و این باعث کاهش کیفیت خدمات و توقف بسیاری از پروژه‌های توسعه‌ای شده است. طالبان با وجود این‌که هر روز ادعا می کنند که متخصصان به کشور برگشته، ولی واقعیت این است که ما همچنان شاهد موج مهاجرت نخبگان هستیم.

وضعیت کارگران در افغانستان، استثمار و گرسنگی

از سویی دیگر در اندک ترین مشاغل هم که وجود دارد، کارگران افغانستان در شرایطی سخت و غیرانسانی به سر می‌برند. دستمزدها بسیار پایین است، امنیت شغلی و بیمه وجود ندارد و قوانین حمایتی از کارگران عملاً نادیده گرفته می‌شود.
همچنین با افزایش فقر، شمار کودکان کار در افغانستان به شدت افزایش یافته است. بسیاری از کودکان به جای تحصیل، مجبور به کار در خیابان‌ها، معادن یا کارگاه‌های غیررسمی هستند. همچنین، زنان که پیش از این در برخی بخش‌ها مشغول به کار بودند، اکنون با محدودیت‌های شدید طالبان مواجه شده‌اند و بسیاری از آنان شغل خود را از دست داده‌اند. حتی آنان که گدایی می کردند، اکنون دیگر نمی توانند آزادانه گدایی کنند.

نبود اتحادیه‌های کارگری و حق اعتراض

چه در در زمان جمهوریت و چه در حکومت طالبان اتحادیه‌های مستقل کارگری وجود ندارد و کارگران در حاکمیت طالبان حق سازماندهی یا اعتراض برای بهبود شرایط خود را ندارند. هرگونه حرکت جمعی ممکن است به سرکوب و بازداشت منجر شود. این وضعیت باعث شده کارگران در سکوت رنج بکشند و هیچ نهادی از حقوق آنان دفاع نکند.

آینده کار در افغانستان؛ آیا راهی برای بهبود وجود دارد؟

هرچند که با سلطه طالبان و نبود و طرح و برنامه اقتصادی و اخاذی ها در کوتاه مدت امیدی برای بهبود وضعیت کارگران، ایجاد اشتغال و امنیت شغلی و… وجود ندارد؛ اما با وجود شرایط دشوار فعلی، اگر طالبان اجازه دهد، سرمایه‌گذاری در بخش‌های کشاورزی، معادن و صنایع کوچک صورت گیرد، این امر می‌تواند اشتغال ایجاد کند. همچنین افغانستان منابع طبیعی زیادی دارد که می‌تواند به ایجاد شغل کمک کند.
از سویی هم فشار بین‌المللی بر طالبان برای بازگشایی فرصت‌های شغلی برای زنان و احترام به حقوق کارگران ضروری است. سازمان‌های حقوق بشری باید صدای کارگران و مردم افغانستان باشند.

نکته آخر

روز کار و کارگر در افغانستان نه روز جشن، بلکه روز یادآوری رنج‌های صدها هزار کارگری است که در فقر و ناامیدی زندگی می‌کنند. طالبان نه تنها نتوانسته‌اند اقتصاد را بهبود بخشند، بلکه با سیاست‌های محدودکننده خود، بحران را عمیق‌تر کرده‌اند.
جامعه جهانی و نهادهای مدنی باید برای نجات کارگران از این وضعیت اقدام کنند، زیرا سکوت در برابر این فاجعه انسانی، به معنای همدستی در رنج آنان است.

نوشته های مرتبط :