محرم؛ از کربلا تا کابل؛ فرصتی برای عدالت طلبی و هم‌زیستی شیعه و سنی

دسته: تحلیل
نویسنده: ضیا ضیایی
1404/04/04
12:08 ب.ظ
بازدید: 16

پایگاه خبری تحلیلی روایت : بار دیگر ماه محرم، ماه حزن و اندوه و عزاداری بر مصائب اهل بیت پیامبر (ص)، از راه رسید. در این ایام، قلب میلیون‌ها مسلمان در سراسر جهان، به ویژه در افغانستان، برای شهید کربلا، امام حسین (ع) و یاران باوفایش میتپد. شایان توجه است که محرم و عاشورا، تنها متعلق به شیعیان نیست؛ این واقعه عظیم، فصل درخشان و درس‌آموزی از تاریخ اسلام است که بر پایه‌های ایثار، شجاعت، عدالتخواهی و مبارزه با استبداد بنا نهاده شده و تمامی امت اسلامی، فارغ از مذهب، در سوگ این حماسه جاودان و الهام‌گیری از پیامهای انسان‌ساز آن، خود را عزادار می دانند. عاشورا، یادآور فریاد «هیهات منا الذله» (ذلت از ما دور باد) امام حسین (ع) است، ندایی که مرزهای فرقه‌ای و حتی مذهبی را درنوردیده و خطاب به همه آزادگان تاریخ است.

بار دیگر ماه محرم، ماه حزن و اندوه و عزاداری بر مصائب اهل بیت پیامبر (ص)، از راه رسید. در این ایام، قلب میلیون‌ها مسلمان در سراسر جهان، به ویژه در افغانستان، برای شهید کربلا، امام حسین (ع) و یاران باوفایش میتپد. شایان توجه است که محرم و عاشورا، تنها متعلق به شیعیان نیست؛ این واقعه عظیم، فصل درخشان و درس‌آموزی از تاریخ اسلام است که بر پایه‌های ایثار، شجاعت، عدالتخواهی و مبارزه با استبداد بنا نهاده شده و تمامی امت اسلامی، فارغ از مذهب، در سوگ این حماسه جاودان و الهام‌گیری از پیامهای انسان‌ساز آن، خود را عزادار می دانند. عاشورا، یادآور فریاد «هیهات منا الذله» (ذلت از ما دور باد) امام حسین (ع) است، ندایی که مرزهای فرقه‌ای و حتی مذهبی را درنوردیده و خطاب به همه آزادگان تاریخ است.

همزیستی دیرینه و احترام متقابل:

افغانستان، سرزمینی کهن با گنجینه غنی از تنوع قومی و مذهبی است. شیعیان و اهل سنت این سرزمین، قرنهاست که در کنار یکدیگر زیسته، آداب و رسوم و مناسبت‌های مذهبی همدیگر را شناخته و به رسمیت شناخته‌اند. محرم و مراسم عزاداری حسینی، همواره بخشی از این بافت فرهنگی-مذهبی مشترک بوده است. اگرچه شیوه‌های عزاداری ممکن است متفاوت باشد، اما احترام به فضای حزن و اندوه این ایام و درک عمق فاجعه کربلا، میان عموم مسلمانان افغانستان مشترک است. این همزیستی مسالمت‌آمیز، میراث گران‌بهایی است که نسل‌ها پیشینیان با خرد و مدارا آن را بنا نهادهاند.

تکثر؛ زیبایی افغانستان و ضرورت احترام:

جامعه افغانستان، همانند قالین رنگارنگ و ظریفی، از تاروپود اقوام، زبانها و مذاهب گوناگون بافته شده است. این تکثر، ضعف نیست، بلکه غنای فرهنگی و سرمایه اجتماعی این ملت است. زیبایی افغانستان در همین گوناگونی‌ها نهفته است. پاسداشت این تکثر و احترام به حقوق و باورهای همه شهروندان، اعم از شیعه و سنی، هزاره، پشتون، تاجیک، ازبک، ترکمن، نورستانی و دیگران، شرط بنیادین ثبات، صلح و پیشرفت پایدار در کشور است. تحمیل هویت واحد یا نادیده گرفتن حقوق و مناسک مذهبی هر گروه، نه تنها ناعادلانه، بلکه تیشه به ریشه همبستگی ملی کشور است.

سخنی با طالبان: گذار از سرکوب به مدارا

به حکومت طالبان باید گفت: مسیر کنونی یعنی محدودیت و سرکوب، مسیر ویرانی و انزواست. سرکوب مردمان کشور با نگرش قومی، مذهبی و گرایشات سیاسی هرگز دوام سلطه شما را بیمه نمی کند. ایجاد محدودیت های تان بر مراسم‌های مذهبی، رویکرد قوم گرایانه شما با اقوام افغانستان، تیرگی روابط با همسایگان و جامعه بین‌المللی، و ایجاد رعب و اختناق، نه پایه‌های حکومت را مستحکم میکند، نه امنیت واقعی را به ارمغان میآورد. تجربه تاریخ و منطق حکمرانی نشان می‌دهد که حکومت‌های خودکامه و سرکوبگر، در درازمدت دوامی ندارند.

محرم و عاشورا، فرصتی مغتنم است تا به جای اعمال محدودیت و خشونت، فضایی برای ابراز احساسات مذهبی مسالمت‌آمیز همه شهروندان، اعم از شیعه و سنی، فراهم آورید. به جای «اجازه دادن» تحقیرآمیز و سپس سرکوب، بگذارید مردم کشور، در سایه امنیت و احترام، عقاید، افکار و اعمال مذهبی خود را آزادانه انجام دهند. این نه ضعف حکومت، که نشانه التزام واقعی به اصول اولیه اسلامی و حقوق شهروندی است. احترام به تکثر مذهبی و قومی افغانستان، کلید ثبات و همبستگی ملی است. هر خشونتی در ایام محرم و عاشورا، زخم عمیقی بر پیکره جامعه وارد خواهد کرد.

سخنی با شیعیان؛ پایداری در راه عزت و امید به فردایی بهتر:

شیعیان افغانستان، همچون دیگر هموطنانشان، در طول تاریخ پر فراز و نشیب این سرزمین، همواره با پایداری و استواری، از اعتقادات و ارزش‌های مذهبی خود دفاع کرده‌اند. آنها به خوبی میدانند که عزاداری برای امام حسین (ع)، تنها اشک ریختن نیست، بلکه تجدید عهد با آرمانهای بلند اوست: عدالت، آزادی، مبارزه با استبداد و نپذیرفتن ذلت. حوادث سال‌های اخیر از جنله انفجار‌ها و ترورها هرچند دردناک بوده است، اما روحیه مقاومت و امید را در دلهای آنان خاموش نکرده و نخواهد کرد. آنان با همراهی هموطنان آزاده سنی مذهب خود به پیشواز محرم رفته و مراسم مذهبی خود را هرچند با دشواری، پرشکوهتر برگزار خواهند کرد.

سخن پایانی

با آمدن محرم امسال، باید بار دیگر یادآور شد که واقعه کربلا و پیام عاشورا، متعلق به همه آزادگان و عدالتخواهان جهان اسلام است. متاسفانه، عملکرد طالبان با اعمال محدودیتهای شدید و سپس به کارگیری خشونت مرگبار در سال‌های اخیر، نه تنها در تناقض آشکار با پیام محرم و شعار “هیهات منا الذله” قرار گرفت، بلکه تناقض‌گویی، پنهان‌کاری و تبعیض مذهبی ساختاری در نهاد این حکومت را بیش از پیش عریان ساخت.

افغانستان با تکثر زیبای قومی و مذهبی‌اش نیازمند حکومت فراگیر بر پایه مدارا، عدالت و احترام به حقوق همه است. آینده روشن افغانستان در گرو به رسمیت شناختن این تکثر و ایجاد فضایی است که در آن، همه اقوام و مذاهب، از جمله شیعیان، بتوانند با عزت و امنیت، مناسک مذهبی خود را آزادانه انجام دهند و در ساختن میهنی آباد و صلح‌آمیز سهیم باشند. امید است که حکومت طالبان، درسهای محرم را بیاموزد و مسیر سرکوب و انکار را به مسیر گفتگو، مدارا و احترام به حقوق ذاتی تمامی شهروندان افغانستان تغییر دهد و نه تنها اجازه ابراز آزادانه اعتقادات مردم را بدهند، بلکه به خواست مردم مبنی بر ایجاد دولت فراگیر و ملی تن دهند.

نوشته های مرتبط :