تاجیکان

سستی و تاجیکی؛ چرا تاجیکان افغانستان مانند پشتون‌های پاکستان نمی‌توانند عمل کنند؟

۱۴۰۳/۰۷/۲۲ 15:05 بدون دیدگاه

در این روزها منطقه‌ی خیبر پاکستان شاهد برگزاری بزرگ‌ترین جرگه‌ی قبایل پشتونی است. این جرگه به دعوت جنبش تحفظ پشتون‌ها به رهبری منظور پشتین برگزار شده است. هدف از برگزاری این جرگه، مشورت و اتخاذ تصمیم در باره‌ی چگونگی مقابله با ظلم و ستم قومی بر پشتون‌های پاکستان عنوان شده است. جنبش تحفظ پشتون‌ها دولت پاکستان را به اعمال ظلم و اجحاف قومی بر پشتون‌ها متهم می‌کند. اگر مقایسه‌ای مطرح می‌کنیم، می‌توان گفت که پشتون‌ها در پاکستان با همان تبعیض و اجحافی مواجه‌اند که اقوام غیرپشتونی در افغانستان. با این‌که درد و رنج اقوام فارسی‌زبان افغانستان شبیه درد و

لوی افغانستان خواهی؛ عامل دشمنی با همسایگان و بی اعتمادی ملی در داخل

۱۴۰۳/۰۷/۱۶ 11:24 بدون دیدگاه

از دیروز بدین سو یکباری دیگر بحث حمایت از جنبش تحفظ پشتون های پاکستان در میان کاربران شبکه های اجتماعی داغ شده و شماری زیادی از پشتون تبارهای کشور به حمایت از این جنبش اعلام موضع کرده اند. آنچه باعث گردیده است تا این بحث یکباری دیگر در شبکه های اجتماعی در افغانستان داغ گردد، ممنوعیت فعالیت جنبش تحفظ پشتون ها از سوی پاکستان است. در واکنش به این امر، پشتون تبارهای کشور این اقدام پاکستان را محکوم کرده و از جنبش تحفظ پشتون ها طرفداری می کنند و نامش را می گذارند “لوی افغانستان خواهی”. شماری زیادی از

زبان تاجیکان؛ فارسی امروزی از کجا می آید؟

۱۴۰۳/۰۷/۰۱ 09:42 ۱ دیدگاه

در نخستین قرن هجری این زبان در وزن شعر بر زبان مردمی در بلخ و سغد آغاز یافت -طباطبایی در نخست لازم میدانم سخنی از محمد شکوری بخارایی را اینجا نقل کنم: «فارسی دری از زبانهای خود ویژه ی ایرانی بوده از قدیم در میهن ایرانیان شرقی در سرزمین اجداد تاجیکان در خراسان و ماوراءالنهر ریشه های عمیق تاریخی داشته، در برابر زبانهای باستانی سغدی، خوارزمی، باختری و غیره عمل میکرد و در حدود آنها با سرعت گسترشمی یافت.» زبان مهمترین عامل پیوند دهنده انسانهاست یا بقول رییس جمهور تاجیکستان زبان ملت هستی ملت، و فارسی که کهنترین زبان

سنبله؛ ماه همبستگی ملی تاجیکان فراخوان همکاری و مشارکت ارسال شده از «دیدبان تاجیک»

۱۴۰۳/۰۶/۰۳ 15:22 بدون دیدگاه

تاجیکان افغانستان در ماه سنبله دو تن از چهره‌های سیاسی-نظامی قدرت‌مند خود را از دست دادند. ۱۸سنبله احمد شاه مسعود، فرمانده نستوه و نامدار تاجیکان ترور شد. ۲۹ سنبله، استاد برهان‌الدین ربانی رییس فقید دولت اسلامی افغانستان ترور شد. گرامی‌داشت از این دو شخصیت بزرگ در ماه سنبله نقطه وصل تاجیکان در سال‌های اخیر بوده و می‌توان گفت که اکثریت تاجیکان در گرامی‌داشت از آنان همصدا و همسو هستند. بسیاری از آگاهان تاجیک به این باوراند که در شرایط سخت امروزی تاجیکان بیش از هرچه به همبستگی نیار دارند تا بتوانند در دفاع از عزت و جان و مال

کاش سخن‌ حق در دل بودی! چرا برخی از تاجیکان مخالف فدرالیسم اند؟

۱۴۰۳/۰۴/۳۱ 11:41 ۱ دیدگاه

چرا یک عده‌ در میان ملیت تاجیک پر و پا قرص مخالف فدرالیسم اند؟ مساله شان باید و نباید‌های اخلاقی یا سلب و ایجاب‌ فلسفی، سیاسی و جامعه‌شناسیک نیست، که ایکاش از این فصل و باب می‌بود؛ گاهی حسادت و لجاجت منشا آن است و زمانی هم غیر مستقیم چراغ سبزی است برای تعامل درجه‌بندی‌شده با شوونیست‌ها و نیز تملق به آن عده چهره‌ها، که خیال می‌کنند، اگر ته مانده‌ی سفره‌ای هم بخش شود و برسد به این«گروه» می‌رسد. و این یعنی رئال پولیتیک، از نظر ایشان! می‌فرمایند فدرالیسم به زیان تاجیک‌ها است؛ دقیقاً پشت این جمله خود را

اخراج جمعی تاجیکان و ازبکان؛ تلاش دیگر برای تکقومی سازی در افغانستان

۱۴۰۳/۰۴/۰۵ 11:18 بدون دیدگاه

از زمان به قدرت رسیدن طالبان در افغانستان، مسائل قومی و ترکیب قومیتی، همواره یکی از موضوعات بحث‌برانگیز و مورد انتقاد بوده است. با توجه به تاریخچه پرفراز و نشیب افغانستان و ترکیب متنوع قومی آن، تشکیل یک حکومت فراگیر و همه شمول و نماینده‌ی واقعی تمامی اقوام، اهمیت حیاتی برای حفظ صلح و ثبات در کشور دارد. لازم به ذکراست که یکی از شروط سه‌گانه‌ی جامعه جهانی نیز برای طالبان، تشکیل حکومتی فراگیر و متشکل از تمامی اقوام کشور بوده است. با این حال، شواهد نشان می‌دهند که طالبان در تلاشند تا حکومت خود را به شکلی تک‌قومی

«تاریخ تاجیکان ورارود» روایتی از سرگذشت فارسی‌زبانان آسیای میانه

۱۴۰۳/۰۲/۱۵ 21:36 بدون دیدگاه

پژواک جدایی مناطق آسیای میانه و ایران، قصه‌ای پرغصه به وسعت تاریخ ایران معاصر است؛ اما فارغ از مرثیه سرایی بر میراث به یغما رفته، اغلب ایرانیان را وقوف نیست که چه بر سر میراث هزارسالگان در سرزمین‌های جدا افتاده رفت. کتاب «تاجیکان ورارود؛ از ۱۸۶۰ تا ۱۹۲۴» نخستین روایت علمی دقیق و مدون به سبک تاریخ نویسی‌نو و به زبان فارسی در این زمینه است. این کتاب پرارج گرچه در سال ۱۴۰۰ در ایران منتشر شد، اما به دلیل خاستگاه تاجیکی محقق (نماز حاتم) آنچنان که شاید و باید در فضای رسانه‌ای ایران ارج نهاده نشد. کتاب تاریخ

قدرت نرم تاجیکان

۱۴۰۳/۰۲/۱۳ 09:43 بدون دیدگاه

مرام تاجیکان

۱۴۰۳/۰۱/۱۶ 10:41 بدون دیدگاه

دو بال یک پرواز تاجیکان: تدبیر ربانی و شمشیر مسعود

۱۴۰۲/۰۶/۳۰ 13:40 بدون دیدگاه

دو چهره ممتازی که در نیم قرن اخیر در میان تاجیکان ظهور کردند و بالیدند، یکی پروفیسور استاد برهان‌الدین ربانی و دوم هم شهید احمدشاه مسعود است. گاهی اختلافات فراکسیونی باعث می‌شود که برخی‌ها میان این دو مقایسه کنند، اما من این دو شخصیت را مکمل همدیگر می‌دانم نه در تقابل با همدیگر. یکی از این دو شخصیت، نماینده قدرت سخت تاجیکان بود (شهید احمدشاه مسعود)، و دیگری نماینده قدرت نرم تاجیکان(استاد ربانی شهید). آن اولی یک استراتژیست نظامی و نابغه جنگ‌های چریکی بود، و این دیگری مرد تدبیر و خرد و حکمت. وقتی در قومی تدبیر و

چطور می‌توانیم تاجیکان را از سرکوب و نابودی نجات دهیم؟

۱۴۰۲/۰۵/۱۸ 14:41 بدون دیدگاه

چندی پیش در یک گروه تلگرامی در باره «آسیب‌شناسی تاجیکان؛ فرصت‌ها و چالش‌ها» بحث می‌کردم. من در آن بحث یکی از بزرگ‌ترین مشکلات جامعه تاجیک افغانستان را «فردگرایی» خواندم. «فردگرایی» عبارت از عاطفه و نوع روان‌شناختی است که باعث می‌شود هر شهروند از توده هم‌وطنان خود ببُرد و به حلقه خانواده و دوستان خود بپیوندد. یک فردگرا با جامعه بزرگ قطع رابطه می‌کند تا برای خود جامعه کوچکی متشکل از خانواده و دوستان نزدیک تشکیل بدهد. آن‌چه که برای او اهمیت دارد، خود، خانواده و دوستان نزدیکش است، نه کشور و قوم و واحدهای بزرگ دیگر. بسیاری‌ها در

جدال، جدال پارسی است

۱۴۰۲/۰۵/۱۲ 16:49 بدون دیدگاه

یکی از بحث‌های جنجالی در محافل سیاسی تاجیکان این است که مشکل ما با طالبان بر سر چه چیزی است؟ قومیت؟ مذهب؟ هویت؟ بالآخره چه چیزی؟ برخی‌ها می گویند طالبان قوم ندارند و مشکل ما با این گروه نیز قومی و هویتی نیست. این حرف‌ها، حرف‌های سیاسی است و بوی معامله‌گری از آن می‌آید. سیاسیون این حرف‌ها را عنوان می‌کنند تا راه تاریک و باریکی برای معامله ایجاد کنند. اما مشکل واقعی تاجیکان با طالبان در چیزی است که در این خبری که از بامیان منتشر شده، آمده است: در خبرها آمده است که قاری محمد یونس

جامعه ناسیاسی تاجیکان افغانستان

۱۴۰۲/۰۵/۰۸ 11:15 بدون دیدگاه

چند روز پیش یکی از دوستان از من خواهش کرد که باید با جوانان تاجیک شمال کار کنم و با آن‌ها از خطراتی که از همه سو موجودیت سیاسی و فرهنگی این قوم را تهدید می‌نماید، صحبت کنم. عمده‌ترین گلایه او این بود که نسل جوان تاجیک بیش‌تر اهل غوغایند، تا سیاست. فهم درستی از واقعیت مناسبات سیاسی ندارند، خیال‌اندیش‌اند تا واقع‌گرا. می‌رزمند و مبارزه می‌کنند، بدون آن‌که بدانند مطالبه شان چیست. من برای دوستم گفتم که این مشکل ساختاری‌تر و گشن‌بیخ‌تر است و ریشه در وجدان نگون‌بخت ما تاجیکان، به حیث یک قوم ایرانی، دارد. مشکل در «عرفان‌زدگی»

عمده ترین ضعف تاجیکان؛ اخوت‌گرایی اخوانی و رتوریکِ ستمی

۱۴۰۲/۰۳/۲۹ 16:54 بدون دیدگاه

چند روزی است که باری دیگر در شبکه‌های اجتماعی جدال «اخوانیان» و ستمیان» عود کرده است. جدال هم بر سر این است که چه کسی و چه جریانی عاملِ سیه‌بختی امروز تاجیکان افغانستان است. در میانِ تاجیکان دو گرایش سیاسی عمده وجود دارد: ۱) اخوانی‌گری؛ ۲) ستمی‌گری. اخوانی‌ها می‌گویند که ما با جهاد علیه اتحاد جماهیر شوروی هم در برابر اشغال مبارزه کردیم و هم در برهه‌ای به سنت حاکمیت تک‌قومی در افغانستان پایان بخشیدیم. ستمی‌ها اما اخوانی‌ها را متهم می‌کنند که بی‌سرنوشتی امروز تاجیکان محصول معامله‌گری‌های در بُن و محافظه‌کاری قومی شان است. به عنوان یک ناظر

چرا باید فاشیسم تاجیکی را نقد کرد؟

۱۴۰۲/۰۲/۱۲ 12:32 بدون دیدگاه

قسمت اول من از دیرگاهی است که نگران ظهور و گسترش گرایش‌های فاشیستی میان شماری از جوانان تاجیک‌تبار افغانستان هستم. زیرا تاجیکان یکی از گروه‌های قومی است که با تمام اقوام افغانستان یک یا دو وجه اشتراک فرهنگی دارد. اشتراکاتی که میان تاجیکان با سایر اقوام وجود دارد، قدرتِ نرم این قوم را تشکیل می‌دهد و باعث می‌گردد که با هیچ قومی احساس بیگانگی نکند و در عین زمان با آن‌ها در مراوده و تعامل باشد. فاشیسم تاجیکی اما کاری می‌کند ضربه‌زدن به این قدرتِ نرم و تبدیل‌سازی آن نقاط اشتراک به افتراق و خصومت است. آن‌هایی که تصور

هویت تک‌واره؛ افسانه تباهی و اسطوره بازگشت به خویش

۱۴۰۲/۰۱/۲۴ 16:13 بدون دیدگاه

از اهالی شهرستان خنجان ولایت بغلان هستم. چندسالی است که بر سر هویت قومی من و امثال من، جدال‌های فیسبوکی راه افتاده است. برخی مرا “هزاره” می‌خوانند و شعار “بازگشت به خویش” را به گوشم زمزمه می‌کنند، و برخی مرا “ترک” و “تاجیک” خوانده و آن هیاهوها را ساختگی و جعلی می‌دانند. … بالآخره من کیستم؟ ذوحیاتین اری دلوکا، نویسنده شهیر ایتالیایی، در کتاب “طبقه هم‌کف” می‌نویسد: ” هر یک از ما جمعیتی در خود نهان دارد، هر چند که با گذشت زمان تمایل می‌یابیم این کثرت را به فردیتی بی‌مایه تبدیل کنیم. ما مجبوریم فرد بمانیم و

در بابِ بیماری محله‌گرایی

۱۴۰۱/۱۲/۱۴ 10:22 بدون دیدگاه

چهار سال قبل با گروهی از دوستان از سمرقند به بخارا می‌رفتیم. راننده‌ی ما یک سمرقندیِ میان‌سال بود که «اکه نادر» نام داشت. آدمِ خیلی خوش اخلاق و خنده‌رو بود و فارسی را به لهجه‌ی سمرقندی صحبت می‌کرد. می‌گفت که در دوره تجاوز اتحاد جماهیر شوروی بر افغانستان در کشور ما نیز سربازی کرده است. خاطرات بسیاری از کابل و سالنگ داشت که مدام برای ما حکایت می‌کرد. وقتی واردِ بخارا شدیم ویلایی را برای چند روزی اجاره گرفتیم. صاحب ویلا که نیز آدم خوش اخلاقی بود شب نخست با ما رستورانت رفت. داشتیم در رستورانت غذا می‌خوردیم که

تاجیک‌ستیزی و پیامدهای آن برای جبهه عدالت‌خواهی

۱۴۰۱/۱۲/۰۹ 14:55 بدون دیدگاه

پس از به قدرت‌رسیدن طالبان یکی از اقوامی که از صحنه‌ی قدرت در افغانستان حذف شده، تاجیکان کشور است. همزمانِ با حذف تاجیکان از قدرت برخی حلقات پیوسته و به مناسبت‌های مختلف علیه این قوم نفرت‌پراکنی می‌کنند. در تازه‌ترین مورد، پس از آن‌که دیپلمات‌های سفارت افغانستان به صورتِ دسته‌جمعی از وظایف خود کنار رفتند، این حلقه اظهار خوش‌حالی کردند و گفتند که خوب شد سفارت از تاجیکان پاک‌سازی شد. این در حالی است که در این سفارت در دوره‌ی جمهوریت از سفیر اصلی و سفیر سیار شروع تا سکرترها و مسوولان بسیاری‌ها از پست‌های دیگر نبودند و هم‌چنان

آیا تاجیکان توانایی عبور از بحران کنونی را دارند؟

۱۴۰۱/۱۱/۱۸ 11:13 بدون دیدگاه

در این‌که تاجیکان پس از سال‌ها یک‌باری دیگر در وضعیتی قرار گرفته‌اند که با نسل‌کشی، قوم‌کشی و حذف سیستماتیک مواجهه‌اند، تردیدی نیست. اما آیا تاجیکان افغانستان می‌توانند بحران کنونی را پُشت سر گذاشته و دوباره قد راست کند و رهبری جنبش عدالت‌خواهی را در افغانستان به عهده بگیرد؟ من برای پاسخ به این پرسش و پیش‌بینی آینده تاجیکان از فرمولی استفاده می‌کنم که جرد دایموند، استاد دانشگاه لس آنجلس، در تحلیل‌ بحران‌های ملی از آن استفاده می‌کند. او بدین عقیده است که اشخاص بسیاری در زندگی خود دچار بحران‌های شخصی گردیده‌ و با موفقیت آن را