دوه کاله او درې میاشتې وړاندې طالبانو د افغانستان د اسلامي جمهوریت پلازمینه کابل ونیولو او جمهوري نظام یې ړنګ کړ او د افغانستان اسلامي امارت یې اعلان کړ. دوی خپل بیرغ د ولسمشرۍ ماڼۍ ته پورته کړ. د طالبانو د واکمنۍ له راتګ وروسته افغانستان یو بل مخ ته ولاړ او په ټولو سیاسي، ټولنیزو، فرهنګي او فکري برخو کې ډېر بدلونونه راغلل. د پرون قاتلان د نن واکمنان شول او کلیوال تخت ته ورسیدل. د دې ډلې واکمنۍ د ځینو اسلامپالو او مذهبي افراطیانو د نه منلو وړ خوبونه تعبیر کړل او د هغوی خوبونه یې په حقیقت بدل کړل. له پاکستانه تر فلسطین او له ختیځه تر لویدیځه یې د فتح آیت تلاوت کړ او د «نصر من الله و فتح غریب» او په افغانستان کې یې د بشپړ اسلامي نظام د تاسیس غوښتنه وکړه!!! دوی ته د نیکمرغۍ مبارکي وویله او د جمعې او جماعت له خدای څخه یې وغوښتل چې په خپلو ځمکو کې د داسې ورځې شاهدان وي. د دې ډلې بریا بیا ویده شوي افراطیان له خوبه راویښ کړلدې د سخت دریځو اسلامپالو په زړونو کې امید را ژوندی کړ. نن ورځ افراطي جریانونه د پخوا په پرتله ډیر زړور شوي او دوی د مصر، پاکستان، فلسطین، عراق، سوریې، نایجریا، سومالیا او نورو هیوادونو د واکمنۍ خوب ویني او فکر کوي چې دوی د الهي مرستې او بریا په تمه دي. خو له بلې خوا دې بریا په افغانستان کې دننه او بهر مذهبي اصلاح غوښتونکي اندېښمن کړل او د هغوی هیلې یې په نا امیدۍ بدلې کړې. هغه اصلاح غوښتونکو چې کلونه کلونه یې د څراغ لوګي خوړلي او خولې یې تویولې، تر څو په ټولنه کې د روښانتیا دوره وګرځي او هغه کسان چې له علم، پوهاوي او روښانتیا سره مینه لري د خپل علم له چینو څخه اوبه شي. په تېرو شلو کلونو کې دوی وتوانېدل چې د جهاد په کلونو کې د هغو وارداتي او افراطي افکارو پر ضد چې له پاکستان او نورو هېوادونو څخه افغانستان ته داخل شوي وو، ودرېدل او د مذهبي افراطي افکارو پر وړاندې ودرېدل او د اعتدال لوستل يې وړاندې او ترويج کړل. په دې اړه یې ډېر کتابونه او مقالې لیکلي او ډېر مینه وال او لیدونکي یې درلودل. دوی د روښانتیا رڼا واچولهاو په دې برخه کې د پام وړ بریالیتوب ترلاسه کړ. که په هېواد کې حالات نورمال شي او دا هڅې په منظم ډول دوام وکړي، زموږ ډېرې فکري ستونزې به حل شوې وای. له بده مرغه د طالبانو په واک کې د دیني اصلاح غوښتونکو ورځې تیارې شوې دي. ځینې یې له هېواده وتلي او ځینې یې په هېواد کې اوسېږي او د ژوند تر ټولو سختې ورځې یې په زندان کې تېروي. سره له دې، دوی د روښانتیا لارې ته دوام ورکوي. ډېری دغه دیني اصلاح غوښتونکي په افغانستان کې د مذهبي افراطیت د لا ودې او ودې په اړه اندېښمن دي او د داسې راتلونکي په اړه خبرداری ورکوي چې په هغه کې به د اعتدال، زغم، انصاف او عدالت پر ځای اجماع، ترور، انفجار، افراطیت او استبداد راشي او د افغان مسلمان معتدل مسلمان به بدل شي. افراطي مسلمانانو او یا کافرانو ته. دوی اندیښمن دي، مګر هیڅکله نه مایوسه کیږي او د اصلاح او روښانتیا او د فکر په وړاندې هر ډول مبارزې ته دوام ورکوي.طالب افراطیان او نور افراطي جریانونه دا یو دیني او ملي فریضه ګڼي او د مذهبي افراطیانو له لاسونو د دین او وطن د ژغورلو لپاره قلم لیکي او په دې باور دي چې باید په فکر سره ځواب ورکړل شي. د دې کرښو لیکوال په دې باور دی چې د طالبانو افراطي افکار د افغانانو له اصلي او منځلارو افکارو سره د مقابلې توان نه لري. هغه افکار چې په هغه کې اعتدال، زغم، روحانیت او متقابل منل د هغې له ځانګړنو څخه دي.
