د طالبانو له واک ته رسېدو وروسته په اګست ۲۰۲۱ کې، افغانستان داسې پړاو ته داخل شو چې د نوي رژیم سیاسي مشروعیت تل تر پوښتنې لاندې دی، خو د هېواد واقعي کنترول د طالبانو په لاس کې دی. په همدې حالت کې ډېری لوېدیځ هېوادونو له دې ډلې سره خپلې اړیکې پرې کړې، خو چین او پاکستان بله لاره ونیوله؛ هغوی د ټولو نیوکو او انتقادونو سره سره له طالبانو سره سیاسي او اقتصادي همکارۍ پيل کړې. پرون په کابل کې شوې درې اړخیزه ناسته، چې د معدني او بنسټیزو پروژو پر سر جوړه شوې وه، د همدې تګلارې ښکاره بېلګه ده.
چین د افغانستان د بډایه زیرمو سترګو کې نیولې دي، چې پکې لیتیم، مس او نادره فلزي عناصر شامل دي او ارزښت یې تر درې تریلیونه ډالرو رسېږي. دغه هېواد، چې د برېښنايي موټرو او بیټرۍ ستر تولیدوونکی دی، دغو منابعو ته بېړنۍ اړتیا لري.
پاکستان بیا هڅه کوي د افغانستان د ترانزیټي موقعیت او ارزانه کاري ځواک څخه ګټه پورته کړي. له بلې خوا، طالبان چې د نړیوالې انزوا او سخت اقتصادي بحران سره مخ دي، چمتو دي چې ملي شتمنۍ په لږو شرطونو خرڅې کړي. دا همکارۍ درې واړو لوریو ته ګټه لري: طالبانو ته نغدي پیسې په لاس ورځي، چین ارزانه منابع تر لاسه کوي او پاکستان د اقتصادي ګټو لپاره نوې لاره مومي.
خو د افغانستان د خلکو لپاره کیسه بله ده. تجربه ښيي چې د روڼتیا او دموکراتیکو بنسټونو په نشتوالي کې د معادن عواید د واکمنانو جېب ته ځي، نه د عامو خلکو د خدماتو لکه زدهکړې او روغتیا لپاره. طالبانو ته ډېره امکاني ده چې دغه پیسې د خپل پوځي ماشین د پیاوړتیا لپاره ولګوي. همدا هغه څه دي چې کارپوهان یې د «منابعو لعنت» بولي: د اقتصاد تمرکز په معادن، د کرنې له پامه غورځول، پراخ فساد او د چاپېریال ویجاړي. برسېره پر دې، د کارګرانو خپلواکو اتحادیو نشتوالی کولای شي د افغان کارګرانو لپاره غیرانساني کاري شرایط وزېږوي.
له اقتصادي موضوعاتو سره یو ځای، امنیتي اندېښنې هم شته. چین د اویغور وسلهوالو د فعالیتونو له امله اندېښمن دی او پاکستان د تحریک طالبان پاکستان له ګواښ سره مخ دی. اقتصادي تړونونه د متقابل فشار وسیلې ګرځېدلې دي؛ طالبان ژمنه کوي چې دغه ډلې کنټرول کړي او په بدل کې بهرنی پانګونه ترلاسه کړي. دا بهیر که څه هم په رسمي ډول د طالبانو د رسمیت پېژندنې مانا نه لري، خو ورته د غیرمستقیم مشروعیت یو ډول ورکوي.
په پایله کې، د طالبانو، چین او پاکستان اقتصادي همکارۍ په ښکاره ډول د پرمختګ فرصت ښکاري، خو په عمل کې زیاتره د طالبانو د قدرت د ټینګښت او د بهرني نفوذ د زیاتېدو لامل ګرځي. ښايي د افغانستان خلکو ته لږ څه کاري فرصتونه یا عمراني پروژې ورسېږي، خو په اوږده مهال کې دا خطر شته چې ملي شتمنۍ د ولس د هوساینې پر ځای د استبداد او بهرني تړاو وسیله شي. د کانګو او انګولا په څېر هېوادونو تجربه ښيي، چې پرته له روڼتیا او د ولس له ونډې، معادن د ملتونو پر ځای په لویه بلا بدلېږي.
