افغانستان په وروستیو کلونو کې په ترافیکي پېښو کې د پام وړ زیاتوالی لیدلی دی. دا پیښې ، کوم چې ډیری وختونه د مختلف دلیلونو له امله پیښیږی لکه د موټر چلوونکو بې پروایی ، خراب سړکونه ، او د اغیزمن ترافیک قوانینو نشتوالی ، د ډیری انساني او مالي زیانونو لامل شوی. یوه وروستۍ پیښه پرون د سالنګ په لویه لاره کې رامنځته شوه، چې په ترڅ کې یې ۱۷ تنه مړه او ۳۴ نور ټپیان شول. همدارنګه په همدې ورځ په کندهار کې په دوو جلا ترافیکي پیښو کې درې تنه مړه او پنځه نور ټپیان شول.
د چنګاښپه ۲۴ورځ کېد میدان وردګو ولایت په مرکز میدان ښار کې د یوې ترافیکي پېښې په پایله کې درې تنه مړه او درې نور ټپیان شول.
د چنګاښ په ۱۸ورځ کې د شبرغان – میمنې پر لویه لار په ترافیکي پېښه کې د یوې کورنۍ اته غړي مړه شوي وو
همدارنګه د چنګاښ په ١٤ورځ په سمنګان او فاریاب کې په دوو ترافیکی پېښو کې شپږ کسان مړه او درې نور ټپیان شول.
دا په افغانستان کې په تېره یوه میاشت کې د ترافیکي پېښو له جملې څخه دي.
په هېواد کې ترافيکي پېښې ډېر لاملونه لري، چې لاندې يې يادونه کوم.
- د قانون نشتوالی او د طالبانو د پلان نشتوالی:
کله چې طالبان واک ته ورسېدل، ډېری هغه بنسټونه او حقوقي نظامونه چې د پخواني حکومت پر مهال رامنځته شوي وو، ګډوډ شول. طالبانو تر دې دمه د ترافیک مدیریت جامع او مؤثر قوانین نه دی پلی کړی. دا کار په سړکونو کې د ګډوډۍ زیاتوالی لامل شوی او چلوونکي یې یوازې پرېښودل. ډیری مسافر وړونکي شرکتونه په ځینو مواردو کې په طالبانو یا د هغوی پورې تړلي دي، او په ډیرو مواردو کې، د دوی سرغړونه نه محاکمه کیږي.
٢: دسړکونو خرابوالی
د ترافيکي پېښو يو تر ټولو مهم لامل د سړکونو خراب حالت دی. ډیری سړکونه د جګړې او د ساتنې لپاره د بودیجې نشتوالي له امله خورا خراب حالت کې دي. خراب سړکونه، د ټرافیکي نښو نشتوالی او او په شپه کې د کافی رڼا له نشتوالی څخه موټر چلول خورا خطرناک کوي دغه راز په تيرو وختونو کې د طالبانو له خوا زياتې لويې لارې ويجاړې شوې دي، په لويو لارو کې پلونه ماينونه ايښودل شوي او ويجاړ شوي دي.
د موټر چلوونکو بې احتیاطي:۳
د موټر چلولو د اصولو نه مراعت او د موټر چلوونکو بې احتیاطي په افغانستان کې د ترافیکي پېښو یو له اصلي لاملونو څخه بلل کېږي. ډیری موټر چلوونکي د کافي روزنې نشتوالي یا مقرراتو ته د نه پاملرنې له امله د ترافیکي پیښو لامل کیږي. غیر مجاز سرعت، خطرناک تیریدل او ترافیکي نښو ته نه پاملرنه د موټر چلوونکو له خطرناکو چلندونو څخه دي. او له بده مرغه چې د هرې ترافیکي پېښې لپاره لازمې څېړنې په پام کې نه نیول کېږي. او د پېښې اصلي لامل تر اوسهنه دی څېړل شوی
٤: دماشینونو استهلاک
په افغانستان کې ډیری کارول شوي موټرونه زاړه او بې ارزښته دي. د مناسبو پرزو او ترميم نشتوالي دغه موټر په خطرناکو ماشينونو بدل کړي دي چې ښايي هر وخت حادثه رامنځته شي. تخنیکي ستونزې لکه د بریک او ټایر ناکامي، د منظم خدمت نشتوالی، او د انجن ستونزې ډیر خطرونه رامینځته کوي. لکه څنګه چې مخکې یادونه وشوه، له بده مرغه هغه مسافر وړونکي شرکتونه چې ډیری تلفات یې د زورواکو ډلو پورې اړه لري او د دوی د مسافرینو د بسونو په اړه د دوی څخه د پوښتنې کولو لپاره هیڅ اصول او قانون شتون نلري، او دا د دې لامل شوی چې. هر رقم ماشینونه چې وغواړي کار اخلي او موټر چلوونکي هررقم چې زړه یې وغواړي چلوي
- د لویو لارو په جوړولو او پراختیا کې د طالبانو ناکامي: لکه څنګه چې يادونه وشوه، د سړکونو د ويجاړولو يو جدي عامل طالبان دي. د طالبانو د ماین ایښودلو له امله ډیری لویې لارې ویجاړې شوې، او د واک له راتلو راهیسې یې د سړکونو د زیربنا د بیارغونې او پراختیا لپاره کافي اقدامات نه دي کړي. د سړکونو د سمې ساتنې نشتوالی، د خوندي پلونو او تونلونو نشتوالی او د سړکونو د وضعیت د ښه والي نه شتون ټول هغه عوامل دي چې د ترافیکي پېښو د زیاتوالي لامل کېږي.په افغانستان کې د ترافيکي پېښو زياتوالى د زياتو انساني او مالي زيانونو سبب شوى دى. په دغو پيښو کې ډيرو کورنيو خپل عزيزان له لاسه ورکړي دي او ډیری ټپیان د فزیکی او روانی معلولیت سره مخ شوی دی. دغه راز دغو پېښو د ټولنيزو او اقتصادي ستونزو د رامنځته کولو ترڅنګ په خلکو کې ناامني او وېره هم زياته کړې ده.
د اړوندو ادارو لخوا اغیزمن او سمدستی اقدامات کولای شي د دې پیښو په کمولو او په هیواد کې د ترافیک وضعیت ښه کولو کې مرسته وکړي. د ترافیک قوانینو پلي کول ، د بې احتیاطه موټر چلوونکو سره مبارزه ، د ترافیکي پیښو تحقیق ، زیربنا ښه کول ، خلکو ته تعلیم او خبر ورکول ، او د وسایطو عصري کول ځینې اقدامات دي چې کولای شي د خلکو دتلفاتوپه کمولو کې مرسته وکړي.
