اتن د پښتنو په کلتور کې یو له مهمو نښانو څخه دی؛ دا یو دایروي او چټک حرکت لرونکی رقص دی چې په خوښیو او ځانګړو مراسمو کې ترسره کېږي. دغه رقص د یووالي سمبول دی، چې ګډونوال یې په یوه کړۍ کې راټولوي او په ګډه سره پرمخ ځي.
اتن تاریخي ریښې له اسلام څخه وړاندې وختونو ته رسیږي او ویل کېږي چې په جګړو کې به هم دغه رقص کوله تر څو د جنګیالیو روحیه لوړ شي. نن سبا اتن زیاتره په وادهونو، خوشالیو او ټولنیزو غونډو کې لیدل کېږي، خو د دې اصلي انرژی او تاریخي بڼه لا هم پاتې ده.
د اتن په وخت کې معمولاً دوه اړخیزه ډهل (دُهول) غږېږي چې د رقص حرکتونو سره سمون خوري. رقص په ارامه توګه پیل کېږي، خو ورو ورو چټک او زورور کېږي تر څو ګډونوال ستړي شي.
د پښتنو په بېلابېلو قبیلو کې د اتن مختلف ډولونه شتون لري، لکه کوټي، لوګری، پکتیا، خوستی او نور، چې هر یو خپل ځانګړي حرکتونه لري.
رقص ته داغښتونکي جامې هم ډېر مهم دي. نارینه معمولا دودیزې جامې اغوندي او ښځې په رنګینو جامو کې، چې آینې پرې لګول شوې وي، رقص کوي چې ډېر ښایسته ښکاري.
اتن یوازې یو تفریح نه دی، بلکې د پښتنو د ټولنې د یووالي او پیوستون نښه ده. دا رقص د مقاومت، ګډ کار او خوښۍ څرګندونه کوي.
په ځانګړي ډول د افغانستان او پاکستان په پښتنو سیمو کې اتن د واده او نورو لویو مراسمو یوه مهمه برخه ده. ګډونوال په کړۍ کې دُهول ته په ګامونو سره ځي او هر وار چې ګرځي، د خپل کلتور او تاریخ سندره وايي.
ځینې اتن ډولونه ډېر چټک حرکتونه لري او کله کله په سلاح او وسلو سره هم ترسره کېږي چې د جنګیالي او قبیلوي مبارزې نښې دي، لکه د خټک اتڼ.
نوې نسلونو ته د اتن زده کړه او ساتل ډېر مهم دي، ځکه چې له دې لارې نه یوازې خوښي خپریږي، بلکې د پښتنو تاریخ او کلتور ژوندی ساتل کېږي. کله چې ګډونوال لاسونه نیسي او ګډ رقص کوي، نو له ساده رقص نه ډېر څه ترسره کوي، دوی خپل میراث ژوندی ساتي.
په پای کې ویلای شو چې اتن د پښتنو د ټولنې د یووالي، کلتوري مقاومت او د ژوند جشن نښه ده. دغه رقص ښيي چې څنګه پښتانه د خوښیو په مراسمو کې خپل تاریخ، ارزښتونه او کلتور سره یوځای کوي او د موسیقۍ او حرکت په مرسته خپل راتلونکی روښانه کوي.
