تحلیل

چرا اوکراین از تجربه فنلاند نیاموخت؟

۱۴۰۱/۱۱/۲۷ 15:10 بدون دیدگاه

در آستانه‌ی یک‌ساله جنگی اوکراین قرار داریم. وقتی در سالِ پار روسیه بالای اوکراین لشکرکشی کرد، بحث داغی میان کاربران شبکه‌های اجتماعی بر سر طرفداری از اوکراین و روسیه آغاز شد. برخی‌ها لشکرکشی روسیه را محکوم کرده و آن جنایت را خواندند، و تعدادی دیگر به طرفداری از روسیه، اعتماد اوکراین به غرب را مسخره کرده و گفتند که زلنسکی با اطاعت و حرف‌‎شنوی از آمریکا کشور خود را در معرض نابودی قرار داده است. اگرچه از آغاز جنگ اوکراین بیش‌تر از یک سال می‌گذرد، اما این بحث هنوز در میانِ کاربران شبکه‌های اجتماعی گهگاهی داغ می‌شود. به

قرابت شیعه و سنی افغانستان در حبِ مولای متقیان

۱۴۰۱/۱۱/۲۷ 10:47 بدون دیدگاه

دیروز اخباری در شبکه‌های اجتماعی و رسانه‌های افغانستان منتشر شد دایر بر این‌که طالبان دروازه‌ی یکی از زیارت‌گاه‌های اهلِ تشیع در کابل را بسته‌اند. این زیارت‌گاه، همانِ «زیارت‌گاهِ سخی» واقع در دامنه‌ی کوه تلویزیون است. ماموران وزارت امر بالمعروفِ طالبان برای بستن آن استدلال کرده‌اند که زایران در این‌جا اعمالِ بدعت‌آمیز مانند بوسیدن علَم و امثال آن را مرتکب می‌شده‌اند. من وقتی دیروز این خبر را در شبکه‌های اجتماعی و رسانه‌های افغانستان خواندم، متحیر شدم. زیرا زیارت‌گاه سخی در کابل و روضه مبارک در مزار شریف از نمادهای حبِ حضرت علی و اهل بیت پیامبر در میان مردم افغانستان

حنفیت؛ مکتب پاس‌داری از زبان پارسی

۱۴۰۱/۱۱/۲۶ 14:21 بدون دیدگاه

پس از به قدرت رسیدنِ طالبان در افغانستان هر از گاهی گزارش‌هایی منتشر می‌شود که نشان می‌دهد در فلان استان /ولایت و یا فلان اداره دولتی با زبانِ پارسی دشمنی و بی‌مهری صورت گرفته است. یکی از نمونه‌های این امر پایین‌کردن و پاره‌کردن تابلوی دانشگاه بلخ است که در آن در کنار «پوهنتون» واژه فارسی «دانشگاه» نیز ذکر شده بود. از این‌که بگذریم، حتا از زبان یکی از فرماندهان طالبان نقل می‌کنند که او گفته است از زبان پارسی خوشش نمی‌آید. طالبان اگر خود را یک گروهِ مذهبی پیرو مکتب امام اعظم امام ابوحنیفه (رح) نمی‌دانستند، من این یادداشت

جدال کابل و کندهار به کجا منتهی می‌شود؟

۱۴۰۱/۱۱/۲۶ 13:11 بدون دیدگاه

هرچند جدال کابل و کندهار را اگر از زوایه‌ی هستی شناسانه به بررسی گیریم یک جدال جغرافیایی نیست این جدال در واقع منازعه‌ایست ریشه‌دار در دلِ تاریخ پرفراز و نشیب دو صد سال آخر افغانستان میان دو قبیله‌ی‌ از قبایل غلجایی‌ها و درانی‌ها. وقتی بدون حب و بغض تاریخ مناسبات درونی قبایل را مطالعه کنید، دیده می‌شود که در طول تاریخ میان این دو قبیله بر سری حاکمیت و اقتدار و تاج و تخت کشور منازعه و درگیری‌های خونین وجود داشته است. ابعاد و گستردگی منازعه‌ی میان قبایلی در افغانستان خیلی خشونت‌بار است به گونه‌ی که از کور کردن

در ستایشِ سازش و توافق

۱۴۰۱/۱۱/۲۶ 10:44 بدون دیدگاه

۲۶ دلو ۱۴۰۱ مصادف است با سی و چهارمین سالروز خروجِ ارتشِ شوروی از افغانستان. اتحاد جماهیر شوروی وقتی در ۶ جدی سال ۱۳۵۸ به افغانستان لشکرکشی کرد، همه‌ی دنیا تصور می‌کردند که کشورِ ما برای همیشه به یکی از اقمار شوروی تبدیل شده و هرگز به آزادی و استقلال دست نخواهد یافت؛ اما مبارزات بی‌نظیر ملت ما در برابر اشغال این ناممکن را نیز ممکن ساخت و یکباری دیگر نشان داد که در برابر عزم یک ملت هیچ اسلحه‌ای کارساز نیست. در این‌که ایستادگی مردم ما در برابرِ تجاوز شوروی یک عملِ قهرمانانه‌ بود تردیدی نیست، اما آن‌چه

در بی‌شرمی مبلغانِ آمریکاباوری در افغانستان

۱۴۰۱/۱۱/۲۵ 16:25 بدون دیدگاه

یکی از چیزهای ملال‌آوری که روزانه با او در رسانه‌های افغانستان مواجه می‌شوم، نشر و بازنشر توییت‌های شماری از اعضای کنگره آمریکا، «رینا امیری» نماینده آن کشور در امور زنان افغانستان و تام وست نماینده ویژه آن کشور است. شماری از رسانه‌های افغانستان روزانه صفحات آمریکایی‌ها را در شبکه‌های اجتماعی رصد می‌کنند و حرف‌هایی آن‌ها را که به ویژه مرتبط با حقوق زن و موضوعات حقوق بشری در افغانستان باشد، با آب و تاب بازتاب می‌دهند و از آن گزارش تهیه می‌کنند. جالب‌تر از همه، لحن گزارش‌های شان است که مملو از آمریکاباوری می‌باشد و آدم را به یاد

در ضرورت پاسداری از نوروز در افغانستان

۱۴۰۱/۱۱/۲۵ 11:57 بدون دیدگاه

بیا که بُریم به مزار، ملا ممد جان سَیلِ گُل لاله‌زار، واه واه دلبرجان نمی‌دانم چرا یک‌باره امروز این ترانة معروف نوروزی به یادم آمد و خاطرات جشن‌های نوروزی در بلخ و سرگرمی‌ها و شادی‌های جوانان ما در دشت شادیان را در ذهنم زنده کرد. جشن خوش‌آیین نوروز یکی از جشن‌های باستانی مردم ما است که خوش‌بختانه در سال‌های گذشته همه ساله طی یک مراسم بزرگ و باشکوه دولتی در شهر مزار شریف مرکز ولایت بلخ برگزار می‌شد. خوب به یاد دارم وقتی ماه حوت فرا می‌رسید جوانان ما از هر گوشه کشور برنامه‌ریزی‌ها برای شرکت در جشن

در اختلاف طالبان زمینی و آسمانی

۱۴۰۱/۱۱/۲۵ 10:50 بدون دیدگاه

پس از فروپاشی نظام جمهوریت در ۱۵ اگوست سالِ ۲۰۲۱، طالبان قدرت سیاسی را در کابل تصاحب کرده و زیر نام «امارت اسلامی» یک حکومت سرپرست اعلام نمودند. یکی از انتقادهایی که از همان نخستین روزهای تاسیس «امارت اسلامی» طالبان بر حکومتِ این گروه وارد شد، نادیده‌گرفتن تنوع و تکثر قومی، فرهنگی و مذهبی کشور و تاسیس یک حکومت تک‌قومی و تک‌گروهی است. اگرچه طالبان حکومتِ خود را همه‌شمول می‌خوانند، اما جامعه‌ی جهانی و کشورهای منطقه و جهان یکی از پیش‌شرط‌های به‌رسمیت‌شناسی را تشکیلِ حکومتِ فراگیر و رعایتِ حقوق بانوان عنوان کرده و پیوسته بر آن اصرار می‌ورزند.

چه کنیم که رسانه ما «رادیو سرزمین هزارتپه» نگردد؟

۱۴۰۱/۱۱/۲۴ 16:22 بدون دیدگاه

امروز، روز جهانی رادیو است. یو نسکو همه ساله از ۱۳ فوریه به عنوان روزِ جهانی رادیو بزرگ‌داشت می‌کند. اگرچه معمول این است که در چنین روزی مردم در باره خوبی‌ها، مزیت‌ها و توانایی منحصر به فرد این سیستمِ اطلاع‌رسانی صحبت ‌کنند، اما من می‌خواهم که در این‌جا از رادیوی یادآوری کنم که در یکی از بزرگ‌ترین ‌نسل‌کشی‌های پس از جنگ جهانی دوم نقش بسیار مخرب و خطرناک ایفا کرد. آن رادیو، «رادیو سرزمین هزارتپه» نام داشت. از نسل‌کُشی راواندا همه ما می‌دانیم. در میانة دهة ۱۹۹۰ در رواندا رادیو تلویزیونی بود به نام «سرزمین هزارتپه«، که از ۸

نقش فیسبوک در تعمیق قطبیت قومی در افغانستان

۱۴۰۱/۱۱/۲۴ 13:47 بدون دیدگاه

استفاده از فیسبوک در افغانستان برای نخستین در سال‌های ۲۰۰۸ و ۲۰۰۹ عمومیت پیدا کرد. در اوایل، خوش‌بینی‌های بسیاری وجود داشت که این شبکه می‌تواند در افغانستان سطح آگاهی عمومی را افزایش بخشیده و هم‌چنان در سروسامان‌دهی جنبش‌های اصلاح‌طلبانه مُمد واقع گردد. اما چندی نگذشته بود که بسیاری‌ها متوجه شدند که این شبکه به مرکز نفرت‌پراکنی قومی و تبلیغات قوم‌گرایانه و به رسانة محبوب تندروان و افراطیون قومی در افغانستان مبدل گردیده است و آن‌ها از این پلتفرم برای زهرپاشی و مسموم‌سازی گستره روابط اقوام نهایتِ استفاده را می‌کنند. چرا فیسبوک به رسانه‌ی محبوب قوم‌گرایان در افغانستان تبدیل شد؟

چرا کُمک به زلزله‌زدگان سوری، خیر مضاعف است؟

۱۴۰۱/۱۱/۲۳ 18:45 بدون دیدگاه

امروز خبری را در رسانه‌های بین‌المللی ‌خواندم که نشان می‌داد آمار جان‌باختگان زلزله در سوریه از مرز ۴۵۰۰ نفر فراتر رفته و در حالی که هنوز شماری از مردم در زیرآوارها قرار دارند، شهروندانِ سوریه از نجاتِ آن‌ها نومید شده‌اند و در سراسرِ جغرافیای آن کشور اندوه و ماتم حاکم است. یکی از چیزهایی که مردم سوریه را نومید ساخته و باعث تشدید درد و اندوه آن‌ها گردیده است، تبعیض در کمک‌رسانی است. در حالی که سوریه یک کشورِ نسبتا فقیر و جنگ‌زده است، اما گزارش‌ها نشان می‌دهد که کشورهای غربی سیلی از کمک‌های خود را به سوی ترکیه

شبکه‌های اجتماعی؛ از طالبان تا مخالفان آن‌ها

۱۴۰۱/۱۱/۲۳ 14:37 بدون دیدگاه

باری هگل گفته بود در دنیای مدرن انسان‌ها از کلیسا به روزنامه گرایش می‌یابند. عصر ما چنین عصری است. در هیچ عصری به اندازة امروز، رسانه‌های جمعی و شبکه‌های اجتماعی در زندگی عادی و روزمرة مردم اهمیت نداشته است. امروزه هر افغانستانی وقتی صبحِ زود از خواب بلند می‌شود، پیش از خوردن صبحانه، نخست سری به حساب فیسبوک خود می‌زند تا از آخرین اخبار و رویدادها آگاه شود، بگذریم از این‌که تا دوازده شب نیز فیسبوک‌گردی و تویترخوانی می‌کند. این نشانة آن است که حتا مردم در افغانستان نیز به همان عصری وارد شده‌اند که هگل پیش‌بینی کرده بود:

آسیب‌شناسی دادخواهی حادثه‌ی افشار

۱۴۰۱/۱۱/۲۳ 12:18 بدون دیدگاه

چند دهه جنگ و بحران زخم‌های خونین بسیاری بر پیکرِ ملت ما گذاشته که یکی از آن‌ها حادثه افشار است. در موردِ حادثه افشار، دیدگاه‌های مختلفی وجود دارد. شماری می‌گویند که در آن‌جا جنایتِ فجیعی اتفاق افتاده است و برخی می‌گویند که جز تعداد انگشت‌شماری از افراد نظامی کسی دیگری در آن‌جا کشته نشده است. به هر صورت، آمار دقیق و واقعی قربانیانِ حادثه‌ی افشار وقتی آشکار خواهد شد که یک محکمه‌ی ویژه این رویداد را بررسی کند. من شخصاَ طرفدار این هستم که چنین دادگاه‌هایی برای بررسی نیمِ قرن جنگ و جنایت در افغانستان برگزار گردد. ما اگر

نقش تبلیغات جهادی در منع آموزش دختران

۱۴۰۱/۱۱/۲۲ 14:02 بدون دیدگاه

۲۲ دلو، «روز جهانی مشارکت زنان در علوم» است و سازمان یونسکو و بخش زنان سازمان ملل همه ساله از این روز بزرگ‌داشت می‌کنند. متاسفانه باید گفت که روز جهانی مشارکت زنان در علوم امسال توسط جهانیان در حالی تجلیل می‌شود که در افغانستانِ زیر سلطه‌ی طالبان دختران حق رفتن به مدرسه/مکتب را ندارند و از آموزش منع شده‌اند. پس از آن‌که طالبان در ۱۵ اگوست سالِ ۲۰۲۱ به قدرت رسیدند، سخت‌گیرانه‌ترین فرمان‌ها را علیه زنان صادر کرده و آموزش بانوان را منع کرده و درهای مکاتب و دانشگاه‌ها را به روی دختران بستند. اگرچه طالبان اکثراَ تصامیمِ

عوامل سه گانه فروپاشی جمهوریت

۱۴۰۱/۱۱/۲۲ 11:00 بدون دیدگاه

عوامل سه گانه فروپاشی جمهوریت بحث پیرامون علل سقوط جمهوریت و فروپاشی ارکان نظام در افغانستان تاکنون در قالب روایات فردی و با انگیزه مقصر نشان دادن رقبا و تبرئه گرفتن از افکار عمومی دنبال شده است. روایت‌های زیادی از مسوولان و چهره‌های حکومتی و برخی فرهنگیان و فعالان حوزه رسانه بیرون ٱمده که هر کدام از زاویه‌ای به پهنا و عمق مسئله پرداخته‌اند اما تاکنون به فروپاشی حکومت و ارکان نظام در ۲۴ اسد از دید بی‌طرفانه پرداخته نشده است. امید است افراد بی‌طرف دست به کار شوند و علل و عوامل فروپاشی نظام مردمی در افغانستان را

تجربه ما از شرق و غرب

۱۴۰۱/۱۱/۲۲ 10:39 بدون دیدگاه

امروز ۲۲ بهمن، چهل و چهارمین سال‌روز پیروزی انقلاب اسلامی ایران به رهبری امام خمینی است. نیم قرن پیش در چنین روزی نظام سلطنتی وابسته به آمریکا در ایران برافتاد و سنگ تهداب جمهوری اسلامی ایران گذاشته شد. شما اگر امروزه به تهران بروید و سری به وزارت امور خارجه آن کشور بزنید خواهید دید که در تابلوی دروازه ورودی آن با خط درشت نوشته‌اند: «نه شرقی نه غربی، جمهوری اسلامی». این شعار یکی از کلیدی‌ترین شعارهای انقلاب اسلامی ایران است و گفته می‌شود بیش از سه صد بار در سخنرانی‌ها و مصاحبه‌های بنیان‌گذارِ جمهوری اسلامی تکرار شده است.

زمین‌های غصب‌شده را می‌توان برگرداند اما فرهنگ تاراج رفته را هرگز

۱۴۰۱/۱۱/۲۰ 22:14 بدون دیدگاه

در این روزها اسنادی در مطبوعات و شبکه‌های اجتماعی نشر و پخش می‌گردد که نشان می‌دهد چگونه شیرپور در دوره جمهوریت و در زیر ریش آمریکا چور شد و میان زورمندان و اعضای کابینه تقسیم و توزیع گردید. آن‌چه که در این اسناد آمده است، نوک کوه یخ است نه همه‌اش. اگر یک سروی درست صورت بگیرد، قطعا ثابت خواهد شد که نیمی از شهرک‌های کنونی کابل – از ارزان قیمت شروع تا خیرخانه و غرب کابل – در زمین‌های غصب‌شده اعمار شده‌اند. در بیست سالِ جمهوریت هر کسی که زور و اسلحه داشت، یک محله‌ای را به

کارنامه راست افراطی آمریکا در افغانستان

۱۴۰۱/۱۱/۲۰ 16:06 بدون دیدگاه

اگرچه از سقوط جمهوریت در افغانستان بیش‌تر از یک و نیم سال می‌گذرد، اما هنوز بر سرِ چگونگی، علل و عوامل آن در مطبوعات بین‌المللی و محافل سیاسی بحث‌های داغ جریان دارد. یکی از طرف‌های این مباحثه، دولت‌مردان پیشین و کنونی آمریکا است. تا جایی که دیده می‌شود تلاش دولت‌مردان آمریکایی بر این است که با فاسدخواندن دولت‌مردان پیشین افغانستان، مسوولیت فروپاشی جمهوریت را بر عهده‌ی آن‌ها انداخته و کشور خود را بی‌تقصیر و موسیچه‌ی بی‌گناه معرفی کنند. از همین جا است که پامپئو، وزیر خارجه‌ی پیشین آمریکا ( کسی که توافق‌نامه صلح با طالبان را در قطر

نیاز افغانستان به تشکیل حکومت فراگیر؛

۱۴۰۱/۱۱/۲۰ 13:29 بدون دیدگاه

دبیران امنیتِ ملی ۹ کشور همسایه افغانستان در نشست مسکو گردهم آمده‌اند تا در باره وضعیتِ این کشور صحبت کنند. در این نشست، البته نماینده طالبان دعوت نشده است. گزارش‌هایی که از این نشست منتشر شده است، نشان می‌دهد که اکثریت شرکت‌کنندگان نسبت به اوضاع افغانستان اظهار نگرانی کرده و از افزایش تهدید گروه‌های تروریستی، از جمله داعش، خبر داده‌اند. پوتین، رییس جمهور روسیه، روز چهارشنبه خطاب به اشتراک‌کنندگان نشست گفته است که پس از فرار آمریکایی‌ها وضعیت افغانستان بهتر نشده است و سازمان‌های تروریستی بین‌المللی، از جمله القاعده و داعش، در حال فعال‌ترشدن بوده و توان بالقوه‌ی

چرا وطن را دوست نداریم؟

۱۴۰۱/۱۱/۲۰ 11:40 بدون دیدگاه

دیروز صدها تن از شهروندان افغانستان باری دیگر به فرودگاه بین‌المللی کابل هجوم بردند تا کشور را ترک بگویند. شایعه‌ای پخش شده بود که طالبان شماری از مردم را برای کمک به آواربرداری مناطق زلزله‌زده و نجات زلزله‌زدگان به ترکیه می‌فرستند و هواپیماهای ترکی نیز آماده‌ی انتقال آن‌ها است. نشر و پخش این شایعه باعث گردید که صدها تن از باشندگان کابل، خانه‌های خود را به مقصد فرودگاه ترک گفته و یکباری دیگر خاطره‌ی عملیات تخلیه در ۱۵ اگوست سال ۲۰۲۱ را در اذهان مردم زنده نمایند. عالم مهاجرت را کسانی که تجربه کرده‌‎اند خیلی دشوار توصیف می‌کنند.