تحلیل

نفی‌ مذاهب در افغانستان، انگیزه‌ها و پس زمینه ها؛ دو سال گذشته و چالش های تحصیلات عالی در افغانستان

۱۴۰۲/۰۹/۲۹ 12:11 بدون دیدگاه

در حالیکه مولوی ندامحمد ندیم وزیر تحصیلات عالی امارت طالبان است. و ایشان در راس مدیریت دستگاه علمی افغانستان فعلا قرار دارد. این فرد با توجه به جایگاه مدیریتی‌اش علی القاعده باید از جمله عالی ترین و ممتازترین و روشن ترین مقام علمی طالبان باشد تا بتواند برنامه ریزی دقیق و عمیق و مدیریتی برای پیشرفت و توسعه علمی تحت حاکمیت آنان انجام دهد. اما متاسفانه یکی از بخش‌های که بیشترین آسیب را در دو سال گذشته محتمل شده که برای سال ‌ها قابل جبران نیست، بخش تحصیلات عالی و آموزش عالی در افغانستان است. چند روز قبل

شب یلدا؛ مراسم فرهنگی یا مناسک دینی؟ (۱)

۱۴۰۲/۰۹/۲۹ 09:44 بدون دیدگاه

هر سال زمانی که در استانه فرارسیدن شب یلدا قرار می گیریم، جدال بی پایان در مورد مشروعیت و عدم مشروعیت تجلیل این شب در صفحات اجتماعی و رسانه های گروهی و منابر مساجد آغاز می گردد و مخالفان و موافقان در این باب سخنانی می گویند و یا مطالبی می نویسند. شاید یکی از ویژه گی های رسانه های گروهی و صفحات اجتماعی همین باشد که، زمینه ابراز نظر را برای همه گان مساعد گردانیده است، تا در هر مورد حرف بزنند و یا بنویسند. این فرصت از یک طرف خوب است و از طرفی آسیب آفرین؛ خوبی

از شب یلدا در افغانستان چه خبر؟

۱۴۰۲/۰۹/۲۸ 12:02 بدون دیدگاه

در آستانه شبِ یلدا قرار داریم. شب یلدا یکی از کهن‌ترین جشن‌های ایرانِ باستان است. این جشن سال گذشته از سوی یونسکو به عنوان میراث جهانی ثبت شد. شب یلدا، بلندترین شبِ سال می‌باشد. در این شب، خانواده‌ها با تهیه‌ی فاخرترین سفره برای شام، از جمله تهیه میوه‌های مانند انار و تربوز، گردهم آمده و با شعرخوانی، شهنامه‌خوانی و فال حافظ از این مناسبت تجلیل می‌کنند. امروز صبحِ زود وقتی از خانه به سوی دانشگاه فردوسی در مشهد می‌رفتم با بنرهای تبلیغاتی که از سوی شهرداری شهر در باره شب یلدا در خیابان‌ها و جاده‌ها نصب شده بود، مواجه

جان باختن سه خلبان ارتش پیشین افغانستان در امریکا و روایت دردناک فرار مغزها

۱۴۰۲/۰۹/۲۸ 11:36 بدون دیدگاه

روز گذشته خبر جان باختن سه خلبان ارتش پیشین افغانستان که پس از سلطه طالبان به امریکا پناهنده شده بودند، منتشر شد. این خبر مانند بسیاری از اخبار تراژیدی ناگوار برای بسیار مردم افغانستان ناراحت کننده بود. با این حال اما جان باختن این سه خلبان نخبه کشور که در امریکا اتفاق افتاد گویای روایت دردناک جریان تاریخ خیانت افغانستان و فرار مغزها حداقل در دو سال پسین است. در حالیکه این سه تن باید در افغانستان می بود و برای کشور مصدر خدمت می‌شدند، اما در اثر با خیانت یک جماعت معامله‌گر و سلطه یک گروه

از تولد تا مرگ؛ مختصری از زندگی مولانا و اتفاقات زمان مرگ او

۱۴۰۲/۰۹/۲۸ 10:44 بدون دیدگاه

(به مناسبت سالیاد وفات خداوندگار بلخ، آن عارف عاشق و شاعر سوخته‌دل زبان فارسی) مولانا جلال الدین محمد بلخی، در سال ۶۰۴ هجری، در ولایت بلخ، از ولایات شمالی افغانستان، دیده به جهان گشود. پدرش بهاالدین ولد، یکی از واعظان بزرگ و عالم صوفی مشرب بود. گفته‌اند که نسبت خرقه‌ی او به احمد غزالی می‌پیوست و هم‌عصر امام فخر رازی بود و با او اختلاف مشربی داشت. وقتی مولانا کودکی بیش نبود، پدرش دیار بلخ را ترک کرد و راهی هجرت شد. پس از سفرهای بسیار و دیدارهای معنا دار، بلاخره در “قونیه” از توابع ترکیه‌ی امروز متوطن گردید

مهاجرت نخبگان از افغانستان در سایه فساد و تقلب

۱۴۰۲/۰۹/۲۸ 10:37 بدون دیدگاه

پس از سقوط نظام جمهوریت و سلطه طالبان در کشور، هزاران تن اعم از سیاست مداران، نظامیان، فعالین مدنی، خبرنگاران و افراد تحت همین عناوین از افغانستان خارج و به کشورهای مختلف پناهنده شدند. اما این پروسه مانند دیگر روند‌های کاری و اداری در افغانستان با فساد و خویش خوری گسترده همراه بوده و است. در دو سال گذشته هزاران تن تحت نام خبرنگار و فعال مدنی با پروند‌ه های ساختگی و با کمک اقوام و دوستان خود از افغانستان خارج شده اند، اما در همین حال بسیاری از افرادی که سال ها کار رسانه و اجتماعی کردند

واعظان عوام گرا

۱۴۰۲/۰۹/۲۸ 10:32 بدون دیدگاه

همانگونه که اوضاع سیاسی، اقتصادی و اجتماعی و فرهنگی در کشور ما ناگوار و وخیم است، اوضاع دینی نیز حال و روز خوشی ندارد. دین و دینداری در افغانستان دوران سختی را سپری می کند و اگر کار جدی صورت نگیرد، شاهد دین ستیزی و دین گریزی از یک طرف و افزایش افراطیت دینی از سوی دیگر خواهیم بود. اما در این وضعیت اسفبار، واعظان و مبلغان دینی در افغانستان تا حالا ندانسته اند و یا نمی خواهند بدانند که چگونه آگاهی دینی مردم را افزایش دهند و در ادبیات وعظ دینی تغییرات و اصلاحات بنیادی و اساسی بیاورند؛

طالبان و ماموریتِ قوم‌کُشی و زبان‌کُشی

۱۴۰۲/۰۹/۲۷ 12:51 بدون دیدگاه

یکی از عمل‌کردهای طالبان که در سطح جهانی با محکومیت بین‌المللی مواجه شده است، برقراری آپارتاید جنسیتی در افغانستان است. امروزه در کشورهای مختلف دنیا و در دادگاه‌های بین‌المللی این بحث جریان دارد که زن‌ستیزی‌های طالبان باید به عنوان «جنایت بشریت» شناخته شود. در این‌که با تسلط مجدد طالبان در کشور، زنان در بدترین وضعیت قرار گرفتند تردیدی نیست؛ اما جنایت دیگری این گروه، که از آن در مجامع بین‌المللی کم‌تر صحبت می‌شود، «قوم‌کُشی» است. واژه «قوم‌کُشی» اصطلاحی است که نخستین بار به وسیله مردم شناسی به نام روبر ژولن در سال‌های دهه ۱۹۷۰ به کار برده شد. او

تندروتر از خوارج؛ از اباضیه عمان تا طالبان افغانستان

۱۴۰۲/۰۹/۲۷ 11:27 بدون دیدگاه

چند روز پیش کتابی می‌خواندم در باره «اباضیه معاصر» در کشور عربی عمان. عمانِ یک کشور پادشاهی است که در شرق شبه عربستان واقع است. این کشور از شرق به دریای عرب و از شمال به دریای عمان محدود است و از جنوب با یمن و از غرب با عربستان سعودی و امارت متحده عربی همسایه است. از نظر مذهبی، ۷۵ درصد مردم این کشور را پیروان فرقه اباضیه تشکیل می‌دهند. البته در این کشور پیروان اهل سنت و شیعه و اقلیتی از مسیحیان نیز بدون کوچک‌ترین تنش با همدیگر زندگی می‌کنند. فرقه اباضیه یکی از فِرق خوارج است

جوانان و هوش مصنوعی

۱۴۰۲/۰۹/۲۷ 10:32 بدون دیدگاه

اینروزها که جوانان ما “هوش‌مصنوعی” شناس شده‌اند و هوس نوجوانی کرده، با استفاده از ابزارهای هوش مصنوعی، تصاویر رنگارنگ تولید می‌کنند، لازم دیدم نکته‌های را با آنان شریک کنم. نکته اول اینست که، چند روز پیش خبری در رسانه‌ها منتشر شد مبنی براینکه، پژوهشگران رد پای کربنی تولید تصاویر هوش مصنوعی را اندازه‌گیری کردند. در متن آن خبر آمده بود: “پژوهشگران دریافتند که تولید تصویر توسط ابزارهای هوش مصنوعی معادل یک بار شارژ تلفن هوشمند ردپای کربنی ایجاد می‌کند. به بیانی دیگر، هر تصویر ساخته شده توسط هوش مصنوعی به اندازه شارژ یک تلفن همراه گاز گلخانه‌ای تولید می‌کند.”

پناه گاه های من در دشواری ها

۱۴۰۲/۰۹/۲۷ 10:22 بدون دیدگاه

آدم ها در زندگی با سختی ها و دشواری های بسیاری روبر می شوند و این سختی ها گاهی آدمی را از پا می اندازد و او را به زمین می زند. حتا پیامبران الهی نیز از این امر مستثنا نیستند. در سیرت پیامبر بزرگ اسلام می خوانیم که آنحضرت گاهی دلتنگ می شد و از عملکرد کفار قریش ناراحت می گردید.«لَعَلَّكَ بٰاخِعٌ نَفْسَكَ أَلاّٰ يَكُونُوا مُؤْمِنِينَ»« (اى محمّد) تو مگر خويشتن را تباه خواهى كرد و خود را از اندوه بخواهى كشت كه چرا قريش ايمان نياوردند؟» [سورهٔ شعرا، آیت سوم] هر آدم در سختی ها پناه گاهی

«امیر بی‌وطن خوار و ذلیل است»

۱۴۰۲/۰۹/۲۶ 12:10 بدون دیدگاه

دیروز پس از سال‌ها باری دیگر به «مزار امیر بخارا» در کابل سر زدم. این مزار امیرمحمد عالم خان، آخرین امیر بخارا از دودمان منغیت، است که پس از حمله بلشویک‌ها بخارا ترک گفته و به افغانستان هجرت کرد. او بیست و سه سال باقی‌مانده‌ی عمر خود را در کابُل گذراند تا این‌که در سال ۱۹۴۴ در این شهر درگذشت و در گورستان شهدای صالحین دفن شد. وقتی وارد آرام‌گاه امیر بخارا شوی، نخستین چیزی که توجه‌ات را جلب می‌کند، قطعه شعری است از عبدالحق بیتاب که روی سنگی در دیوار اتاقک آرامگاه حک شده است: این مزار شه

حمله تروریستی گروه جیش العدل به شهرستان راسک‌ ایران و عدم توجه به نقش مخرب پاکستان

۱۴۰۲/۰۹/۲۶ 11:56 بدون دیدگاه

روز جمعه ۲۴ قوس، چند مهاجم مسلح وابسته به گروه تروریستی جیش‌العدل، با حمله به مقر نیروهای انتظامی شهرستان راسک از توابع استان سیستان و بلوچستان جمهوری اسلامی ایران برای چندین ساعت با نیروهای امنیتی این کشور درگیر شده و در نهایت این حمله با شهادت ۱۱ نیروی امنیتی و کشته شدن دو مهاجم پایان یافت. حمله روز جمعه در شهرستان راسک‌ ایران چند دهمین حمله تروریستی است که توسط گروه تروریستی جیش العدل در طی حدود یک دهه گذشته در ایران صورت می‌گیرد که در آن تاکنون ده‌ها نیروی امنیتی ایران کشته و زخمی شده‌اند. با اینکه

حقایق پنهان

۱۴۰۲/۰۹/۲۶ 10:42 بدون دیدگاه

آدم زمانی که تاریخ اسلام و زندگی نامهٔ شخصیت های بزرگ مسلمان را می خواند، به آسانی درک می کند که آگاهانه یا ناگاهانه برخی از جنبه های زندگی شخصیت های مسلمان و اندیشه های آنها مورد توجه قرار نگرفته است و حقایقی پنهان مانده و تلاش صورت گرفته تا چهره ای مطابق ذوق و میل نویسندگان و تاریخ نگاران از این شخصیت ها ترسیم شود؛ چهره های که بسیار احتمال دارد خیالی و ساخته ذهن نویسندگان و تاریخ نگاران باشد. به یقین می توان گفت میان چهره واقعی شخصیت های اسلامی و تصویرهای خیالی آنها که از سوی

در زمینه‌ی سقوط؛ روایتی از فساد جمهوریت

۱۴۰۲/۰۹/۲۶ 10:29 بدون دیدگاه

سقوط نظام جمهوریت، عواملی بی‌شمار داشت که یکی از آن عوامل، فساد بیش از حد اداری بود. این فساد اداری، روح تمام نظام را تسخیر کرده بود. از سطح کلان سیاسی شروع تا پایین‌‌ترین مامور دولتی (اعم از بخش نظامی و ملکی) غرق این فساد بودند. یکی از مصداق‌های فساد در سطح کلان و رهبری حکومت، تقرری‌های سلیقه‌وی در بست‌های بلند دولتی بود. این تقرری‌ها چنان سلیقه‌وی و فسادمحور بود که آدم از شنیدنش شاخ می‌کشید. مثلا، یکی از میان صدها مورد آن، تقرر عجوبه‌ی بنام رنگینه حمیدی به حیث وزیر معارف یک کشور بود. او که حتی سواد

بازگشت به قرآن

۱۴۰۲/۰۹/۲۶ 09:45 بدون دیدگاه

«وَقَالَ ٱلرَّسُولُ يَٰرَبِّ إِنَّ قَوۡمِي ٱتَّخَذُواْ هَٰذَا ٱلۡقُرۡءَانَ مَهۡجُورٗا»«پيامبر گويد: «اى پروردگار من! به راستى قوم من اين قرآن را ترك كردند »[سورهٔ فرقان، آیت ۳۰] قرآن کتاب الهی و دستور مسلمانان است و در آن، خداوند(ج) نقشه راهِ سعادت دنیوی و آخروی بشریت را ترسیم کرده است و بسیار واضح و روشن پیام خود را برای بندگان فرستاده است. اما با گذشت زمان در میان تفسیر مفسران و نظریات انسان ها، پیام قرآن فراموش شده یا مورد توجه لازم قرار نگرفته است. زبان قرآن ساده و بی تکلف است و هر که با زبان عربی آشنایی اندکی داشته

ملی‌گرایی کاذب ما و تعصب آشکار دیگران؛ چرا متعصب نباشیم؟

۱۴۰۲/۰۹/۲۵ 12:20 بدون دیدگاه

سعدی علیه رحمه در گلستان داستانی دارد با این مضمون که، با بزرگانی در یک کشتی نشسته بودم، که ناگهان قایق کوچکی در کنار ما غرق شد و دو برادر به دریا افتادند. یکی از بزرگان به ملوان کشتی گفت، اگر آنها را نجات بدهی، برای هرکدام پنجاه دینار انعام میدهم. ملوان به نجات آنها رفت و تا یکی را نجات بدهد، دیگری هلاک شد‌. وقتی هردو برادر را به کشتی آوردند، بزرگی با ابراز تاسف به جوان کشته شده، به ملوان گفت، حتما باقی عمرش نمانده بود که دست شما به نجاتش تاخیر کرد و به این یکی

از «فاشیسمِ مقدس» طالبان تا «الهیاتِ مساوات‌خواهی» در افغانستان

۱۴۰۲/۰۹/۲۳ 12:07 بدون دیدگاه

مسوولان دانشگاه تخار با صدور نامه و اطلاعیه‌ای، از دانش‌جویان خواسته‌اند که بر بنیاد آیه‌ی ۵۹ سوره‌ی نساء مبنی بر «وجوب اطاعت از اولی‌الامر»، از کاربردِ واژه‌ی «دانشگاه» و «دانشکده» بپرهیزند. واژه‌های «دانشگاه» و «دانشکده» دو واژه‌ی فارسی‌اند که فارسی‌زبانان افغانستان از آن استفاده می‌کنند. اگرچه جدال بر سر کاربردِ این واژه‌ها قدیمی است و پیشینیه بیست ساله دارد، اما آن‌چه که تازه است ارایه توجیه مذهبی برای منع کاربردِ این واژه‌ها است. حکومت‌های قبلی می‌گفتند که کاربردِ این واژه‌ها بر «خلاف مصطلحات ملی» است، اما طالبان می‌گویند که اشکال شرعی دارد و بر خلاف «وجوب اطاعت از اولی‌الامر»

پاکستان در آتش تروریسم که خود افروخته است

۱۴۰۲/۰۹/۲۳ 10:25 بدون دیدگاه

روز گذشته در حمله مهاجمان انتحاری در ایالت خیبر پختونخواه پاکستان بیش از ۲۰ سرباز و افسر پاکستانی کشته شدند. این حمله در نوع خود یکی از مرگبارترین حملاتی است که بالای نیروهای امنیتی پاکستان در چند سال اخیر اتفاق است. پس از این حمله و اسنادی که نظامیان پاکستانی در اختیار رسانه ها قرار داد، نشان می‌دهد که حمله از سوی یک عضو ط-البان افغانستان انجام شده و مهاجم انتحاری باشنده موسی قلعه هلمند است. هرچند که مسئولیت این رویداد را گروه تحریک جهاد پاکستان که خیلی‌ آن را شاخه‌ای از تحریک ط-البان پاکستانی می‌خوانند، به عهده گرفت؛

از بازی شطرنج آموختم

۱۴۰۲/۰۹/۲۱ 11:08 بدون دیدگاه

آدم ها معمولا سرگرمی را دوست دارند و هر کس در اوقات فراغت خود را سرگرم کاری می کند. یکی علاقه مند فوتبال، والیبال، پیاده گردی و ورزش است. دیگری دوست دارد، فلم تماشا کند و یا به سیر و سیاحت برود. به هر صورت هر آدم برای خودش سرگرمی مخصوصی دارد. امکان دارد، یک نفر همزمان به تمام سرگرمی های نامبرده علاقه داشته باشد. یکی از سرگرمی های که در کنار نوشتن و مطالعه به آن علاقه دارم، بازی شطرنج می باشد. کمتر از یک سال می شود، این بازی را آموخته ام و با