تحلیل

حرمین شریفین در اسارت صهیونیسم عربی: تهدیدی بزرگ‌تر از بیت‌المقدس

۱۴۰۴/۰۹/۰۶ 10:45 بدون دیدگاه

کودتای نرم در سرزمین وحی پروژه محمد بن‌سلمان و تولد صهیونیسم عربی: مهندسی هویت عربستان در خدمت نظم آمریکایی–اسرائیلی تحولات چند سال اخیر در عربستان سعودی فراتر از یک سلسله «اصلاحات اجتماعی» یا «نوسازی اقتصادی» است. این روند در واقع بزرگ‌ترین کودتای نرم تاریخ عربستان پس از پیمان تاریخی ۱۷۴۴ میان آل‌سعود و آل‌شیخ محسوب می‌شود. این کودتای نرم در سرزمین وحی، سه هدف کلان را دنبال می‌کند: تحکیم قدرت محمد بن‌سلمان و تمرکز سیاسی در خاندان سلطنتی تضعیف نهادهای دینی مستقل و بازسازی هویت دینی در راستای اسلام دولتی وابسته به آمریکا و اسرائیل پیوند استراتژیک با بلوک

جهادگران یاغی در افغانستان؛ تهدید نوظهور برای آسیای مرکزی و احتمال موج تازه‌ی عملیات‌های فرامرزی

۱۴۰۴/۰۹/۰۶ 09:52 بدون دیدگاه

در سال‌های اخیر، خروج تدریجی جنگجویان تندرو از مناطق جنگ‌زده‌ی خاورمیانه، به‌ویژه سوریه، و استقرار آن‌ها در افغانستان، یک روند نگران‌کننده و در حال تشدید بوده است. گزارش تازه‌ی «نزاویسیمایا گازیتا» که از حضور حدود ۹ هزار جنگجوی ازبیک، تاجیک، ترکمن، اویغور و قفقازی در افغانستان سخن می‌گوید، لایه‌ی دیگری از این نگرانی را برجسته می‌کند؛ لایه‌ای که مستقیماً به امنیت آسیای مرکزی و حتی فراتر از آن ارتباط پیدا می‌کند. حضور این افراد در قالب گروه‌های کوچک، مستقل و غیرقابل‌کنترل، پدیده‌ای است که کارشناسان امنیتی از آن به‌عنوان «جهادگران یاغی» یا «جهادگران سرگردان» یاد می‌کنند، جنگجویانی که نه

کودکان رهاشده در طوفان تکنولوژی؛ اهمیت کنترل فضای مجازی

۱۴۰۴/۰۹/۰۶ 09:44 بدون دیدگاه

روز گذشته پارلمان اروپا قانون ممنوعیت استفاده از شبکه‌های اجتماعی برای افراد زیر ۱۶ سال را تصویب کرد. این مسئله بار دیگر توجهات را به آسیب‌های جدی موبایل و فضای مجازی بر روان و رشد کودکان جلب کرد. مطالعات نشان می‌دهد استفاده زودهنگام از تلفن هوشمند می‌تواند تمرکز، خواب، رشد مغزی و تعاملات اجتماعی نسل جدید را مختل کند. در همین حال، بسیاری از کشورها سیاست‌های محدودکننده را آغاز کرده‌اند تا از نسل آینده محافظت کنند؛ اما در کشورهایی مانند افغانستان هنوز نه آگاهی کافی وجود دارد، نه نظارت و نه قانونی مشخص برای مدیریت مصرف موبایل در میان

حذف سیستماتیک زنان از جامعه توسط طالبان در چهار سال اخیر در افغانستان

۱۴۰۴/۰۹/۰۵ 16:32 بدون دیدگاه

بازگشت طالبان به قدرت در ۱۵اگست ۲۰۲۱، نه تنها ورق تازه‌ای از تاریخ پرآشوب افغانستان را گشود، بلکه آغازگر فصلی تاریک و اندوه‌بار در سرنوشت زنان این سرزمین نیز بود. چهار سال گذشته، گویی صحنه‌ی نمایش تکرار همان کابوس‌هایی بوده است که زنان افغانستان در دهه‌ی نود میلادی تجربه کرده بودند؛ با این تفاوت که این بار، سرکوب در لباسی منظم‌تر، ساختارمندتر و در قالب یک سیاست‌ حکومتی فراگیر جلوه کرده است. طالبان با تفسیر تنگ‌نظرانه و مردسالارانه از دین، کوشیده‌اند نیمی از جمعیت کشور را از صحنه‌ی اجتماع حذف کنند؛ رویکردی که همزمان، نقض بنیادی کرامت انسانی، تخطی

آمریکا امروز و افول هژمونی: درس‌های تاریخ از اتحاد شوروی تا بحران‌های جهانی

۱۴۰۴/۰۹/۰۵ 11:36 بدون دیدگاه

این مقاله به بررسی افول قدرت آمریکا در عرصه جهانی می‌پردازد و آن را با تجربه اتحاد شوروی در دهه‌های پایانی حیات هژمونیک خود مقایسه می‌کند. تحلیل شکست‌های آمریکا در افغانستان، عراق، لبنان، فلسطین و اوکراین نشان می‌دهد که سیاست‌های مداخله‌جویانه و تلاش برای تثبیت سلطه جهانی، برخلاف انتظار، به کاهش اثرگذاری و بحران داخلی منجر شده است. این مقاله همچنین نشان می‌دهد که آمریکا با تجربه مشابه شوروی در جنگ‌های نیابتی، مواجهه با مقاومت محلی و فشارهای بین‌المللی، در وضعیت «اضطراب استراتژیک» قرار گرفته است. تاریخ معاصر نشان داده است که هیچ هژمون جهانی بر پایه زور و

منازعه ابدی و تقابل راهبردهای بقاء؛ در افغانستان!

۱۴۰۴/۰۹/۰۵ 10:38 بدون دیدگاه

بقاء از مباحث مهم در دفتر حیات انسانی محسوب می شود. نظام سیاسی در کلیت ساختارمند خود مستلزم موازنه میان نیروهای حفظ کننده و تهدیده کننده است. هنر سیاست، چیزی فراتر از خلق و حفظ تعادل میان آن دو نیست. جوامع سیاسی زمانی موفق به مهار بحرانها و عبور به ثبات سیاسی شدند؛ که نقطه موازنه را تشخیص و حفظ کردند. از آن جایی که هیچ کنش سیاسی خنثی نیست، جز نیروی حفظ کننده یا تهدید است. محک عقلانیت سیاسی جمعی یک ملت در گرو فهم استلزامات راهبردهای بقاء است. دولتهای فروافتاده و قبیله محور قادر به طرح مسائل

طالب خوب و بد وجود ندارد؛ زنجیره واحد ترور و افراط‌گرایی از افغانستان تا پاکستان

۱۴۰۴/۰۹/۰۵ 10:16 بدون دیدگاه

اظهارنظر تازه ارتش پاکستان که «طالبان خوب و بد وجود ندارد» گواهی است بر آنچه بسیاری از تحلیلگران و قربانیان خشونت افغانستان و منطقه سال‌ها هشدار داده‌اند: تفکیک میان «طالبانِ خوب» و «طالبانِ بد» خیالی بیش نیست. طالبان، در هر شاخه و زیرگروه، نه صرفاً یک جنبش سیاسی ـ مذهبی، بلکه یک ساختار نظامی ـ ایدئولوژیک افراطی و خشونت‌گراست. با کنار گذاشتن این تفکیک، این فرصت فراهم می‌شود که واقعیت تاریک حضور طالبان و اشتراک ایدئولوژیک و عملی آنان در سرکوب، ترور و بنیادگرایی به روشنی دیده شود. در این اواخر این تفکیک که فلان شاخه خوب اند و

سالروز درگذشت فیدل کاسترو؛ «پاتریا اُ مورته!» (وطن یا مرگ!)

۱۴۰۴/۰۹/۰۵ 09:55 بدون دیدگاه

نه سال از درگذشت فیدل کاسترو، رهبر انقلاب کوبا می گذرد. مردی که در کنار رفیقش چه‌گوارا، با شعار «پاتریا اُ مورته!» (وطن یا مرگ!) تاریخ را در امریکایی جنوبی دگرگون کرد و الگویی از مقاومت و عدالت اجتماعی ساخت. امروز، در جهانی پر از بحران، یاد این دو چهره انقلابی بیش از گذشته اهمیت دارد؛ چرا که سرزمین‌هایی چون افغانستان نیز همچنان نیازمند قهرمانانی از جنس چه‌گوارا، کاسترو و احمدشاه مسعود هستند؛ قهرمانانی که بتوانند در رژیم های تحمیلی و بی‌عدالتی‌ها بایستند و امید را زنده نگه دارند. آغاز یک انقلاب فیدل الخاندرو کاسترو روس، در تاریخ

اینسل‌ها؛ چهره‌ی کمتر شناخته‌شده‌ی زن‌ستیزی در افغانستان

۱۴۰۴/۰۹/۰۵ 09:40 بدون دیدگاه

وقتی در افغانستان از خشونت علیه زنان سخن می‌گوییم، نخستین تصویری که در ذهن ما شکل می‌گیرد، طالبان‌اند: مردانی ریش‌دار، چرکین، عمامه‌پوش و شلاق‌به‌دست که زیر نام «امر به معروف و نهی از منکر» زنان را در خیابان‌ها تحقیر و سرکوب می‌کنند. بی‌تردید طالبان یکی از زن‌ستیزترین گروه‌های افراطی در جهان‌اند؛ گروهی که با صدور بیش از هفتاد فرمان محدودکننده، خشن‌ترین نوع آپارتاید جنسیتی را در افغانستان برقرار کرده‌اند. اما در کنار طالبان، نوع دیگری از زن‌ستیزی نیز وجود دارد؛ زن‌ستیزی پنهان، غیرسازمان‌یافته و دیجیتال. مردانی که شاید چهرهٔ خشن طالبان را ندارند، اما در شبکه‌های اجتماعی با زبان،

سرطان تکفیر ؛ نگاهی به کتاب «گفتمان تکفیر در روزگار تفکر»

۱۴۰۴/۰۹/۰۴ 11:30 بدون دیدگاه

پدیدهٔ تکفیر در میان مسلمانان جهان موضوعی پیچیده و دشوار است. با وجود نقل قول‌های متعدد و گسترده در این باب و تألیفات بی‌شماری که توسط روشنفکران نوشته شده، این پدیدهٔ ناخوشایند امروز به اوج خود رسیده و جوامع اسلامی را به خاک و خون کشانده است. هزاران بی‌گناه به وسیله تکفیری‌ها به ناحق مرتد، مشرک و کافر خوانده می‌شوند و خون‌هایشان ریخته می‌شود. به همین دلیل، بر صاحبان قلم و اندیشه لازم است تا مردم را از خطرات و آسیب‌های این پدیده شوم آگاه سازند و نگذارند که امت اسلامی به وسیله این منحرفین از صحنهٔ حیات کنار

افغانستان؛ از «گورستان امپراتوری‌ها» تا «گورستان زنان»

۱۴۰۴/۰۹/۰۴ 11:13 بدون دیدگاه

چندی پیش در کتاب “تاریخ فشرده‌ی هند” به سخنی از ایشوار چاندرا ویدیا، مصلح اجتماعی بنگالی، برخوردم که وضعیت زنان هند در سده‌ی نوزدهم را توصیف می‌کند، اما امروز آینه‌ی تمام‌نمای وضعیت زنان افغانستان شده است. ویدیا با اندوه نوشته بود: «در جامعه‌ای که مردان نه رحم دارند، نه دین، نه درکی از عدالت، نه فهمی از خیر و شر؛ جامعه‌ای که سنت را فعالیت اصلی و دین را برتر می‌شمارد، بهتر است زنان هرگز به دنیا نیایند.» از هر زاویه که بنگریم، این جمله با وضعیت امروز جامعه‌ی ما هم‌خوان است. بیش از چهار سال است که زنان

مخالفان طالبان و آگاهی نیفتادن در دام پاکستان

۱۴۰۴/۰۹/۰۴ 10:46 بدون دیدگاه

دعوت اسلام‌آباد از احمد مسعود و یاسین ضیا برای گشایش دفاتر سیاسی در پاکستان، نشانه‌ای از تغییر رویکرد این کشور در قبال طالبان است. اما تجربه تاریخی نشان می‌دهد که پاکستان همواره در تعامل با افغانستان به دنبال منافع خاص خود بوده و کمتر رویکردی سازنده داشته است. بنا به نظر که مخالفان طالبان باید با احتیاط به این دعوت پاسخ دهند تا وابستگی‌های خطرناک گذشته تکرار نشود. پاکستان و منافع خاص در سایه تنش با طالبان روابط پاکستان و طالبان در ماه های اخیر به پایین‌ترین سطح رسیده است؛ توقف تجارت، درگیری‌های مرزی و حمایت طالبان افغانستان

خشونت بی‌مرز؛ تداوم تهدید زنان افغانستان از جهان حقیقی تا فضای مجازی زیر سلطۀ طالبان

۱۴۰۴/۰۹/۰۴ 10:05 بدون دیدگاه

امروز مصادف به روز جهانی منع خشونت علیه زنان است. این روز امسال نیز در حالی فرا می‌رسد که زنان افغانستان در یکی از سخت‌ترین دوره‌های تاریخ معاصر خود به‌سر می‌برند. پس از تسلط دوبارۀ طالبان، خشونت علیه زنان نه‌تنها در ساختارهای سیاسی و اجتماعی ریشه دوانده، بلکه به شکل‌ تازه‌ای در فضای دیجیتال بازتولید شده است. امروز زنان افغانستان در دو جبهه‌ی متفاوت اما پیوسته، زندگی واقعی و فضای مجازی، با تهدیدهایی روبه‌رو هستند که بر پایه‌ی یک نظام فکری مشترک عمل می‌کند: حذف زن از عرصه‌ی عمومی. این یادداشت به بررسی ابعاد این خشونت دوگانه و پیامدهای

بارورسازی ابرها چیست؟ مقابله با خشکسالی یا فناوری پرابهام؟

۱۴۰۴/۰۹/۰۳ 12:28 بدون دیدگاه

خشکسالی‌های گسترده در جهان، نگاه‌ها را به سمت فناوری بارورسازی ابرها معطوف کرده است؛ روشی که با پخش ذرات شیمیایی در ابرها تلاش می‌کند بارش باران یا برف را افزایش دهد. اما این فناوری تا چه اندازه مؤثر است و چه چالش‌هایی پیش رو دارد؟ تاریخچه و مفهوم بارورسازی ابرها نخستین بار در دهه ۱۹۴۰ توسط دانشمندانی مانند «برنارد وانه‌گت» مطرح شد. در این روش، ذراتی همچون نمک یا یدید نقره وارد ابرها می‌شوند تا قطرات آب فوق‌سرد به بلورهای یخ تبدیل شده و در نهایت به صورت باران یا برف فرو بریزند. آزمایش‌های علمی نشان داده‌اند که

چرا قفسه‌ی آلماری خانه‌ام از کتاب‌های شریعتی تهی است؟

۱۴۰۴/۰۹/۰۳ 11:38 بدون دیدگاه

شاید پانزده سال از روزهایی که شریعتی می‌خواندم، گذشته باشد. اوایل که کتاب‌های شریعتی را می‌خواندم، حس می‌کردم که دانشمندتر از او در حوزه‌ی علوم دینی وجود ندارد. در آن زمان، هرچه پول داشتم، برای خرید کتاب‌هایش صرف می‌کردم. مسائلی که او در آثار خود مطرح می‌کرد، تا مدت‌ها دغدغه‌های فکری من را تشکیل می‌داد: اسلام انقلابی، دین و ایدئولوژی، اسلام منهای روحانیت، و پروتستانتیسم اسلامی. واژه‌ها و مفاهیمی که شریعتی در سخنرانی‌ها و آثارش به کار می‌برد، به حدی رسا و پرطنین بود که می‌توانست هر مخاطب نوجوانی را به خود جذب کند. من هم در ابتدا جزو

ما و دکتر شریعتی؛ چرا شریعتی هنوز برای جوانان افغانستانی الهام‌بخش است؟

۱۴۰۴/۰۹/۰۳ 10:36 بدون دیدگاه

امروز زادروز دکتر علی شریعتی، استاد تاریخ، سخنران، نویسنده، اسلام‌شناس، جامعه‌شناس و پژوهشگر دینی است. او از مبارزان و فعالان مذهبی و سیاسی و از نظریه‌پردازان انقلاب اسلامی ایران بود. شریعتی نگرشی نوین به تاریخ و جامعه‌شناسی اسلام عرضه کرد و بازگشت به اسلام حقیقی و انقلابی را نیرویی برای تحقق عدالت اجتماعی قلمداد می‌کرد. آثار و اندیشه‌های او نه تنها در ایران، بلکه در افغانستان نیز طی نیم قرن گذشته تأثیرات عمیق بر جریان‌های فکری و سیاسی گذاشته است. امروز، در سایه سلطه طالبان، همچنان اندیشه‌های شریعتی در میان جوانان و دانشجویان افغانستانی مطرح می‌شود و به‌عنوان راهی

۸۰ سالگی سازمان ملل؛ ادعای صلح جهانی در برابر واقعیت تلخ افغانستان

۱۴۰۴/۰۹/۰۳ 10:01 بدون دیدگاه

در هشتادمین سالگرد تأسیس سازمان ملل متحد، این نهاد جهانی از دستاوردهای خود در حوزه‌های صلح، حقوق بشر و کمک‌رسانی بشردوستانه سخن می‌گوید؛ نهادی که پس از جنگ جهانی دوم با امید جلوگیری از تکرار فجایع انسانی و جنگ‌های ویرانگر شکل گرفت. سازمان ملل در گزارش تازه‌اش تأکید کرده که طی هشت دهه گذشته، با فراهم‌سازی غذا برای نیازمندان، حمایت از کودکان، رسیدگی به بحران‌های انسانی و حضور فعال در مأموریت‌های صلح، نقش مهمی در حفظ جان میلیون‌ها تن ایفا کرده است. با این‌حال، میان تصویر رسمی سازمان ملل و واقعیت‌های تجربه‌شده در برخی کشورها شکاف بزرگی وجود دارد؛

گاهی برای ادامه به تشویق و حسنِ نیت نیاز داریم

۱۴۰۴/۰۹/۰۳ 09:43 بدون دیدگاه

به‌من می‌گوید تو انسان قوی و ارزشمندی هستی و کمتر انسان‌های یافت می شوند که در دل چالش ها و مشکلات بازهم از این همه ناهمواری های جانسوز و سازمان یافته عبور کنند و در خط دفاع از ارزش ها و اهداف مشخص خود باشند. گفت: تو به معنی واقعی کلمه مبارزه می‌کنی آن هم مبارزه با فقر، بی‌کاری، بی سرنوشتی وووو می‌جنگی و هنوز مثل خیلی ها متوقف نشده ای و به امید روزهای خوب زندگی به پیش می‌روی و برایت مهم نیست که شرایط چقدر دشوار و نامهربان شده و مسیر هاهم ناهموار. می گوید تو

آیا ایده‌ی تغییر رژیم عملی است؟

۱۴۰۴/۰۹/۰۳ 09:40 بدون دیدگاه

گزارش‌های رسانه‌ای اخیر در مورد تلاش پاکستان برای تغییر رژیم و تعویض طالب‌ها با یک حکومت دیگر بخشی از کمپین جنگ رسانه‌ای با طالب است. اما در این هم هیچ تردیدی نیست که مشکلی که امروز پاکستان از سمت مرزهای غربی‌اش با آن روبرو است صرف با تغییر رژیم در افغانستان قابل حل است. واقعیت این است که تحریک طالبان پاکستان و تحریک طالبان افغانستان از هم جدا نیستند. آنان مرام٬ پایگاه اجتماعی٬ نام و رهبری مشترک دارند. اصلا قابل تصور نیست که روزی تحریک طالبان افغانستان به روی تحریک طالبان پاکستان شمشیر بکشد. ولی تغییر رژیم در شرایط

ابتذال در جلدهای رنگین: یورش کتاب‌های پوچ به روح ادبیات

۱۴۰۴/۰۹/۰۲ 12:34 بدون دیدگاه

در این روزگار پرهیاهوی بازار پخش کتاب، روزنه‌ای گشوده شده است که نه به سوی بالندگی ادبیات، بلکه به سوی فروماندگی و ابتذال می‌انجامد. کتاب‌هایی که زیر نام‌های ظاهرفریب چون «۳۶۵ روز بدون تو»، «سین زدی ولی جواب ندادی»، «من سزاوار خداحافظی بهتری بودم» و ده‌ها سرنویس همانند به دسترس جوانان گذاشته می‌شود، در حقیقت نه کتاب‌اند و نه نوشته، بلکه کالای سبک‌وزنی هستند که تنها نقش‌شان تزئین میز کافی‌شاپ‌ها و پر کردن صفحه‌های اینستاگرام و فیسبوک است. در یک صفحه فقط یک جمله: «از شناختت پشیمان نیستم» صفحه بعد: سفید. صفحه دیگر: یک جملهٔ دیگر از همان جنس