تحلیل

طالبان و ادعای بی نیازی از قانون

۱۴۰۲/۱۲/۰۶ 12:36 بدون دیدگاه

قانون اساسی در هر کشوری بر اساس نیازها و ضرورت‌های اساسی آن کشور پدید می‌آید تا بر اساس آن دولت و ملت، هر دو حقوق و مسوولیت‌های‌شان را بشناسند. عمده‌ترین دلیل پدیدآمدن قانون‌اساسی هم این بوده که کشورها باید دارای خط‌مشی مشخص و اصولی اساسی تعریف شده باشند، تا هرکسی که مسوولیتی را بر عهده می‌گیرد نتواند ازآنچه برای مصالح کشور تعریف شده است، عدول نماید. افغانستان از زمان سلطنت امان‌الله خان دارای قانون اساسی شده و تا زمان طالبان، در بیشتر حکومت‌ها دارای قانون‌اساسی بوده است. با این تفاوت که حکومت‌ها معمولا تغییراتی در قوانین اساسی

آیا هر کسی «حسین» نام داشت، هزاره است؟

۱۴۰۲/۱۲/۰۶ 11:43 بدون دیدگاه

از سال گذشته، هنگامی که حاجی محمدمحقق، یکی از رهبران سیاسی افغانستان، ابوعلی سینا را «هزاره» خواند، تا امروز که «دانش‌نامه‌ی هزاره» جنجالی شده است، این موضوع هنوز از موضوعات داغ شبکه‌های اجتماعی است. آن‌هایی که می‌گویند که ابوعلی سینا هزاره است، اکثرا استدلال می‌کنند که نام مکمل او، که ابوعلی حسین بن عبدالله بن حسن بن علی بن سینا است، نشان‌دهنده‌ی گرایش شیعی او است و هر شیعه‌ی فارسی‌زبان هزاره است. من این‌جا می‌خواهم در باره‌ی دو مورد صحبت کنم: ۱) عمومیت نام حسین در میان اهل تسنن در خراسان و ماوراءالنهر؛ ۲) گرایش مذهبی ابوعلی سینا و

تناقض‌گویی طالبان در مورد عدالت و منافع ملی

۱۴۰۲/۱۲/۰۵ 12:39 بدون دیدگاه

مولوی عبدالکبیر، معاون سیاسی ریاست‌الوزرای طالبان در تازه‌ترین واکنش، از توجه نکردن سازمان‌ملل به خواسته‌های طالبان در نشست دوحه انتقاد کرده است. او گفته است که خواسته‌های این گروه مبتنی بر «منافع ملی» بود، اما سازمان‌ملل تصمیمی «غیرعادلانه» گرفت. مولوی عبدالکبیر گفت: «در نظر نگرفتن خواسته‌های طالبان که معقول و استوار بر منافع ملی بود، فیصله غیرعادلانه بود.» دو نکته‌ی که در سخنان این مقام طالبان دیده می‌شود، یکی «منافع ملی» است و دیگری «غیرعادلانه» بودن تصمیم سازمان‌ملل که هر دو نکته جایی بحث دارد. نخست این‌که تعریف طالبان از منافع ملی چیست؟ در ساده‌ترین تعریف منافع ملی «هدف‌های

چرا دانشنامه هزاره جنجالی شد؟

۱۴۰۲/۱۲/۰۵ 10:03 ۲ نظر

پس از جلسات نقدی که راجع به بررسی و کاستی‌های جلد اول کتاب “دانشنامه هزاره” که مدتی است چاپ و در دسترس خوانندگان قرارگرفته، برگزار‌گردید، شمار زیادی از افراد مختلف جامعه از هزاره‌ و غیر هزاره نظرات‌شان را بیان کردند. عده‌ی نقد را متمرکز بر ویرایش و جمله‌بندی کردند. شماری بالای اشتباهات و نواقص معلوماتی انگشت نهادند. تعدادی دست‌بردهای تاریخی و تحریف‌های که احتمالا صورت گرفته را نقد کردند؛ اما در این میان تعدادی هم در کنار نقد محتوایی و ادبی و املایی و…، به‌صورت گزینشی نکاتی را مطرح کردند که نه‌تنها تخریب و توهین افراد و اقوام و

چهار توسی بزرگ؛ چرا همیشه به توس می‌روم؟

۱۴۰۲/۱۲/۰۵ 09:35 بدون دیدگاه

از روزی که به ایران آمده‌ام، هر از گاهی با شماری از دوستان سری می‌زنم به اماکن تاریخی و مزارات معروف خراسان رضوی. دو شهری که بارها رفته‌ام، توس و نیشابور است. هر باری که دوستی از افغانستان می‌آید و از من می‌خواهد که ایشان را به سیاحت ببرم، یا او را توس می‌برم و یا هم به نیشابور. باری یکی از دوستان به شوخی گفت: «برادر، این‌جا نیامده‌ایم که قبرپالی کنیم، ما را به یگان مکان تفریحی و سیاحتی ببر که لذت ببریم.» حق با او بود، اما با این همه من نمی‌توانم از توس دل بکنم و

منارجام؛ کهن‌سال‌ترین برج خشتی جهان

۱۴۰۲/۱۲/۰۳ 14:40 بدون دیدگاه

منار جام، یکی از بزرگ‌ترین گنجینه‌های معماری تاریخی در افغانستان است. این بنا در مناطق کوهستانی ولایت غور و در ۶۲ کیلومتری منطقه «شهرک» در روستای موسوم به «جام»، در دره‌ای دشوارگذر و در محل تلاقی رودخانه‌های “هریرود” و “جام‌رود”، قرار دارد. منار جام در سده دوازدهم میلادی در زمان سلطنت غیاث‌الدین ساخته‌شده و با نقش‌های برجسته و تزیینات هندسی، با کتیبه‌ی کوفی در کاشی‌های فیروزه‌ای پوشانده شده است. در شماره ششم نشریه «انجمن حفظ میراث‌های فرهنگی افغانستان» (سپک) آمده است که سازنده این مناره، معماری به نام «علی» بوده که نام او در دونقطه این مناره دیده می‌شود. همچنین در پای منار

پشتونیسم؛ تاراج تاریخ و غارت آثار باستانی افغانستان

۱۴۰۲/۱۲/۰۳ 14:33 بدون دیدگاه

محققان مرکز حفاظت از آثار تاریخی دانشگاهِ شیکاگوی آمریکا گفته‌اند که تخریب اماکن تاریخی در افغانستان به قصد «غارت سیتماتیک» آثار باستانی در حکومت طالبان شدت یافته است. مدیر این مرکز گفته است که در افغانستان بیش از ۲۹ هزار محوطه باستانی وجود دارد. به گفته‌ی محققان این مرکز، از میان ۲۹ هزار مکان تاریخی، ۱۶۲ شهرک باستانی بین سال‌های ۲۰۱۸ تا ۲۰۲۱ با سرعت ویران شده است و ۳۷ مکان تاریخی دیگر را نیز در این اواخر طالبان تخریب کرده‌اند. مدیران این مرکز گفته‌اند که قدمت برخی از این اماکن به حدود هزار سال قبل از میلاد برمی‌گردد.

طالبان و افزایش پایگاه‌های القاعده در افغانستان

۱۴۰۲/۱۲/۰۳ 12:32 بدون دیدگاه

یکی از نگرانی‌های جدی جامعه جهانی و کشورهای منطقه پس از قدرت گیری دوباره طالبان در افغانستان، ارتباط عمیق این گروه با گروه‌های تروریستی چون القاعده بود. طالبان از همان آغاز تسلط دوباره‌ی خود در افغانستان، همواره به کشورهای منطقه و جهان تعهد داده اند که هیچ‌گاه با گروه‌های تروریستی، ارتباطی برقرار نخواهند کرد و به آن‌ها در افغانستان، جایگاه و اجازه‌ی فعالیت نخواهند داد. ضمن این، گزارش‌های نشر شده از توافق‌نامه دوحه آمریکا با طالبان در سال ۲۰۲۰ نیز نشان می‌دهد که یکی از تعهدات طالبان در برابر آمریکا، اجازه ندادن به فعالیت گروه‌های تروریستی در افغانستان

جوی مولیان در کجا است؟

۱۴۰۲/۱۲/۰۳ 10:21 بدون دیدگاه

چند سال قبل هنگامی که به بخارا رفتم، یکی از اماکنی را که خیلی جستجو کردم و نیافتم، «جوی مولیان» بود. نام «جوی مولیان» را در شعری از رودکی خوانده بودم که می‌گوید: بوی جوی مولیان آید همی یاد یار مهربان آید همی ریگ آموی و درشتی راه او زیر پایم پرنیان آید همی آب جیحون از نشاط روی دوس خنگ ما را تا میان آید همی ای بخارا! شاد باش و دیر زی میر زی تو شادمان آید همی میر ماه است و بخارا آسمان ماه سوی آسمان آید همی میر سرو است و بخارا بوستان سرو سوی

در امتناع جایگزینی پشتو به‌جای فارسی

۱۴۰۲/۱۲/۰۲ 15:42 ۲ نظر

امروز، «روز زبان مادری» است. به این مناسبت، می‌خواهم امروز، به بیهودگی تلاش کسانی اشاره کنم که می‌خواهند فارسی را با پشتو جای‌گزین کنند. چنین تلاشی، چندین دهه است که در افغانستان جریان دارد و طالبان نیز در فارسی‌ستیزی دارند جدی‌تر از اسلاف خود ظاهر می‌شوند. من نمی‌دانم آن‌هایی که چنین سیاستی را دنبال کرده‌اند، آیا می‌دانند که روزگاری امویان نتوانستند عربی را با فارسی جای‌گزین کنند، یا خیر؟ یکی از زبان‌هایی که نامزد شده بود تا جای فارسی را در ایران، خراسان و ماوراءالنهر پُر کند، عربی بود. عربی، در آن زمان هم قدرت سیاسی داشت و هم

پشت طالبان به چه گرم است؟

۱۴۰۲/۱۲/۰۲ 14:26 بدون دیدگاه

بعد از امضای توافق‌نامه‌ی دوحه میان ایالات‌متحده امریکا و گروه طالبان در سال ۲۰۲۰ میلادی که بر بنیاد آن، نیروهای خارجی افغانستان را بعد از بیست سال حضور ترک کردند و برای بار دیگر گروه طالبان بر افغانستان حاکم شد. اندکی بعد از فروپاشی نظام جمهوری و حاکم شدن طالبان در کشور، امریکا و هم‌پیمانانش اعلام کردند که جنگ در افغانستان پایان‌یافته و این کشورها دیگر نه با طالب جنگ دارند و نه از جبهه‌ای علیه طالبان حمایت می‌کنند. این بحثی بود که طالبان دقیقا به آن دل‌خوش کردند و با باور به این‌که هیچ کشوری از جبهه‌های

روز زبان مادری؛ صدرنشینی حافظ شیراز در افغانستان

۱۴۰۲/۱۲/۰۲ 13:31 بدون دیدگاه

حافظ شیرازی یکی از شاعران بلندآوازه‌ی زبان پارسی است که در عشق و رندی و سرمستی شهره‌ی همه‌جا است. او در شیراز به دنیا آمد، همان‌جا زندگی کرد و سرانجام در همان‌جا به ابدیت پیوست و به خاک سپرده شد. نام کامل‌اش خواجه شمس‌الدین محمد شیرازی، فرزند بهاءالدین محمد بوده است و در بین سال‌های ۷۲۷ هجری قمری تا ۷۹۲ هجری قمری می‌زیسته است. بنا بر برخی روایت‌ها، حافظ در کودکی پدرش را ازدست‌داده و در دوکانی به شاگردی پرداخته اما هم‌زمان به آموختن دانش علاقه‌ی بی‌حد داشته است. در نوجوانی توانسته است به علوم عصری خود مسلط شود،

پیوستگی دین وسیاست در افغانستان

۱۴۰۲/۱۲/۰۲ 12:33 بدون دیدگاه

دین اسلام، باور اغلب مردم افغانستان بوده و ۹۹ درصد مردم افغانستان را مسلمانان تشکیل می‌دهند. دین در تمامی عرصه‌های اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و سیاسی افغانستان دخیل بوده است و مردم افغانستان با توجه به اعتقاد و باورهای دینی‌شان به شکل خیلی قوی و استوار به آن پای‌بندند. دو طیف عمده‌ی شیعه و سنی جامعه افغانستان را شکل داده و چند دسته‌ی دیگر مذهبی نیز در افغانستان پیرو دارند. یکم: حنفی‌ها که بین پشتون‌ها، تاجیک‌ها، ازبک‌ها و… جامع بوده و ۷۵ درصد جامعه افغانستان را تشکیل می‌دهد. دوم: شیعه جعفری که ۲۵درصد جامعه دینی افغانستان

مهاجرت، چالش‌های‌روانی و راه حل‌ها؛ گفتگو با خوشحال نبی‌زاده

۱۴۰۲/۱۲/۰۲ 10:44 بدون دیدگاه

روان‌پریشی، افسردگی یا همان مشکلات روانی مهاجرت یکی از بخش‌های مهم و تاریک زندگی مهاجران است که هر مهاجری با آن روبرو می‌شود؛ به همین منظور دکتر خوشحال نبی زاده کارشناس صحت عامه را در کافه پرسش با خودم دارم و از او در این زمینه پرس و پال کرده‌ام؛ باهم دنبال کنیم. پرسش: روان‌پریشی مهاجرتی چه را گویند؟ پاسخ: مهاجرت در حقیقت رفتن از یک وضعیت واضح و جاافتاده‌ای که در وطن داریم، به یک وضعیت غیرقابل‌پیش‌بینی، پر از ابهام، پر از اضطراب و سوال‌های پاسخ نیافته به کشور و محیطی بیگانه است. از طرف

مسجد آبی؛ نماد با شکوه بلخ

۱۴۰۲/۱۲/۰۱ 16:18 بدون دیدگاه

مسجد آبی در ولایت بلخ یکی از بناهای تاریخی و بااهمیت افغانستان است. این بنا در شهر مزار شریف، مرکز ولایت بلخ، موقعیت دارد که سالانه هزاران گردشگر خارجی و داخلی از آن دیدن می‌کنند. این بنای تاریخی نزد مردم افغانستان به‌دلایلی‌چند جایگاه بسیار بااهمیت دارد. بنای تاریخی و معماری کهن یکی از دلایل اهمیت مسجد آبی بلخ، تاریخی بودن آن و شکل معماری شرقی ویژه‌ی آن است. این بنا در افغانستان کم‌نظیر است ازاین‌رو مردم به آن به‌عنوان یک بنای تاریخی- فرهنگی می‌نگرند. این بنای تاریخی یکی از باشکوه‌ترین شاهکارهای معماری شرقی، دوره تیموریان است. ساختمان این

جایگاه نیشابور در میان فارسی زبانان افغانستان

۱۴۰۲/۱۲/۰۱ 14:06 بدون دیدگاه

فرهنگیان افغانستان هرگاه به کشور ایران سفر می‌کنند یکی از خواسته‌های‌شان بازدید از مناظر فرهنگی و تاریخی این کشور است. تخت جمشید، پارسارگاد، شهر ری، اصفهان، آرامگاه فردوسی و شهر قدیمی نیشابور عمده‌ترین مکان‌های تاریخی- فرهنگی است که هر اهل فرهنگ افغانستانی بیش از هرجای دیگری تمایل دارد آن اماکن را ببیند. در این میان، شهر نیشابور جایگاه ویژه‌تری برای افغانستانی‌ها دارد زیرا این شهر نه تنها زادگاه و آرامگاه بزرگانی چون عطار و خیام است که مردم افغانستان به لحاظ تاریخی نیز نسبت به این شهر حس نزدیکی و از خویش پنداری زیادی دارند. سه دلیل عمده‌ی که

شگفتی‌های کنفرانس دوحه؛ رهبرتراشی به سبک آمریکا و سازمان ملل

۱۴۰۲/۱۲/۰۱ 12:24 بدون دیدگاه

دیروز، (دوشنبه ۳۰ دلو) آخرین روز نشست بین‌المللی دوحه در باره‌ی افغانستان بود. در این نشست، نمایندگان ۲۵ کشور دنیا گردهم آمده بودند تا در باره‌ی مسایل افغانستان گفتگو کنند. آجندای این نشست را بررسی نقشه‌ی راه سینیرلی اوغلو، نماینده ویژه سازمان ملل در افغانستان، و اجرایی‌سازی قطع‌نامه‌ی ۲۷۲۱ شورای امنیت سازمان ملل تشکیل می‌داد. این نشست، پس از دو روز رایزنی و گفتگوی نمایندگان ویژه‌ی ۲۵ کشور، با تاکید بر ضرورت تشکیل حکومت فراگیر و عدم توافق میان اشتراک‌کنندگان در تعیین نماینده جدید سازمان ملل پایان یافت. به تعبیر دیگر، آن‌چه در این نشست، مورد توافق همگان بود،

نگاه احزاب اهل تشیع و برخی احزاب دیگر به ساختار سیاسی در افغانستان بخش چهارم

۱۴۰۲/۱۲/۰۱ 11:19 بدون دیدگاه

باوجود کثرت اقوام در افغانستان، حقوق اقوام و ملیت‌ها همواره نادیده گرفته و جامعه سیاسی به شکل سنتی در اختیار یک قوم بوده است. ازاین‌رو این نظام‌ها در طول صدسال گذشته جز تنازع ملی چیزی دیگری برای جامعه نداشته است. هرچند که این حاکمیت‌ها در طول این دهه‌ها در قالب شاهی مطلقه و مشروطه، جمهوریت و امارت قد اعلم کرده است، اما کلیت این نظام‌ها به شکل متمرکز و در دست یک قوم بوده که منتج‌ به اجماع‌های سیاسی شده است. در چند نوشته قبلی دیدگاه احزاب سیاسی اولیه، راجع به ساختار سیاسی افغانستان که در زمان ظاهرشاه تاسیس

نگاهی به زندگی و کارنامه‌ی مولوی خال محمد خسته

۱۴۰۲/۱۲/۰۱ 10:18 بدون دیدگاه

مولوی خال محمد خسته یکی از صاحب دلان، هنرمندان و ادیبان و نویسندگان افغانستان فرزند ملا رستم بیک در سال (۱۲۸۲ هـ ش) در قریه‌ی ده‌باز ختلان (فعلاً مربوط خاک تاجیکستان) چشم به جهان کشوده است. پدر مولوی خسته ملا رستم بیک بن عبدالرحیم خان یکی از علمای برجسته و خطاط ماهری بود، که در اخیر امارت امیر عبدالرحمن خان در اول به دیار پروان در شمال کابل و بعداً در شهر مزارشریف متوطن گردیدند. در «دانشنامه‌ی ادب فارسی» بنابر قول دانشمند گرامی ایشان صاحب کامل انصاری، مولوی خسته را به اسم «خسته ختلانی» آورده‌اند. خال محمد در سن

شباهت غنی و طالبان در دروغ گفتن

۱۴۰۲/۱۱/۳۰ 14:24 بدون دیدگاه

همه به یاد داریم که آقای اشرف غنی، رییس جمهور پیشین کشور، در سال‌های حکومتش روزانه چقدر دروغ تحویل مردم می داد و چقدر با دروغ‌هایش عمر حکومت را کوتاه و مردم افغانستان را به کشتن داد. اگر سیاست‌مداری وعده‌ای بدهد و عمل نکند، مردم او را وعده‌خلاف و دروغ‌گو می‌خوانند. به یاد دارم در ایامی که مذاکرات صلح به گونه‌ی جدی در دوحه، پایتخت قطر، میان نمایندگان گروه طالبان و نمایندگان ایالات متحده امریکا جریان داشت، غنی همه جا در دفاع از نظام جمهوریت، ارزش‌های حقوق بشری و ارتش افغانستان سخن می‌گفت و تاکید داشت که تا آخرین