تحلیل

آیا «آپارتاید جنسیتی» در مورد افغانستان صدق می‌کند؟

۱۴۰۳/۰۱/۱۴ 13:49 بدون دیدگاه

طالبان پس از تسلط بر افغانستان در سال ۲۰۲۱، اقداماتی ضد حقوق بشری فراوانی را علیه زنان و دختران اعمال کرده‌اند که به‌طور سامانمند حقوق و آزادی‌های اساسی آن‌ها را نقض کرده است. این اقدامات، شامل منع تحصیل دختران بالاتر از کلاس ششم، ممنوعیت کار زنان در بسیاری از مشاغل، ممنوعیت هرگونه فعالیت اجتماعی و موارد بسیاری دیگر، به‌عنوان «آپارتاید جنسیتی» توصیف شده‌است. آپارتاید جنسیتی در کل به تبعیض و جداسازی سامانمند زنان و دختران اشاره دارد که مواردی را ازجمله محدودیت دسترسی به آموزش دختران، محدودیت فرصت‌های شغلی برای زنان، محدودیت آزادی‌های اجتماعی و خشونت و آزار جنسی

طاهر بدخشی؛ تئوریسین مسأله‌ی ستم ملی

۱۴۰۳/۰۱/۱۴ 13:25 بدون دیدگاه

مردی بر بلندای آزادی، بیان‌گر رسالت یعقوب لیث صفاری فرزند خراسانی، مردی ‌که نمی‌توانست چشمانش را در برابر جبر رژیم سلطه‌گر روزگار خود ببندد. تاآخرین‌نفس، آزادی را با حنجره‌ پرشورش فریاد کرد! عیار خراسانی از پشت میله‌های زندان فراتر می‌اندیشد، به آسمان آزادی با بال‌های صداقتش پر می‌زد! تئوریسین مسائل ملی! به‌راستی او مردی بزرگ بود و هرازگاهی تاریخ رقم می‌خورد و مردی از جنس طاهر ظهور می‌کند. زنده‌یاد محمدطاهر بدخشی، فرزند وکیل محمدذاکر، دوشنبه ۸ عقرب در ۱۳۱۲ خورشیدی، در گذر میرشکاران ناحیه سوم شهرستان فیض‌آباد در یک خانواده‌ا‌ی تاجیک ‌تبار به‌ دنیا آمد. بدخشی از شش

چرا اسرائیل به کنسولگری ایران در دمشق حمله کرد؟

۱۴۰۳/۰۱/۱۴ 13:11 بدون دیدگاه

روز گذشته هواپیماهای رژیم اسراییل با حمله به کنسولگری ایران در دمشق سوریه ۱۱ تن به شمول یکی از فرماندهان ارشد نظامی و از مستشاران ایران در سوریه را ترور کرد. سفیر ایران در سوریه در نخستین اظهارنظر خود پس از حمله هوایی به ساختمان کنسولگری ایران در دمشق گفت که “اسرائیل با جنگنده‌های اف‌٣۵ از جولان با شش موشک ساختمان کنسولگری را هدف قرارداد و این اقدام اسرائیل پاسخ قاطع ما را به همراه خواهد داشت.» او در صفحه‌ی شخصی خود در شبکه اجتماعی اکس (توییتر سابق) هم نوشت: ما در وقتی‌که می‌خواهیم مقابله‌به‌مثل خواهیم کرد. سوال اساسی

حزب باد

۱۴۰۳/۰۱/۱۴ 12:39 بدون دیدگاه

شنیدی وقتی شاعران راه هجرت را در پیش می‌گیرند و کلنگ آوارگی‌شان بر زمین فرو می‌رود، تک‌بیت آرش مهدی پور را زیر لب زمزمه می‌کنند و یا هم آن را در شبکه‌های اجتماعی می نویسند؟ «بی‌مرزتر از عشقم و بی‌خانه‌تر از باد» چون باد خانه‌ی نداشته و هرروز به هر سو در وزیدن است؛ شنبه با ذرات ریز دشت لیلی به جهتی می‌لولد و سه‌شنبه با ذرات ریگی دشت ناامید. حالا اگر لباس باد را از تن آوارگی یک شاعر کشیده بر تن حزبی بپوشانیم، می‌شود *حزب-باد* حزب باد چیست؟ حزب: گردآمده‌ی افکار یا اجتماع اشخاصی است که ازنظر

آیا آمریکا باعث رشد داعش در افغانستان شده است؟

۱۴۰۳/۰۱/۱۳ 11:10 بدون دیدگاه

پس از خروج آمریکا و به قدرت رسیدن طالبان، همواره سیاست‌مداران این کشور انتقاداتی را حواله‌ی مقامات آمریکایی نموده و تصمیم مقامات این کشور را در مورد خروج غیرمسوولانه از افغانستان، نادرست و عجولانه خوانده‌اند. از سوی دیگر، آمریکا که بر اساس توافقنامه‌ی دوحه، طالبان را بار دیگر بر افغانستان مسلط ساخت، در پی آن بود تا با کاهش هزینه‌های انسانی و مالی و با استفاده از این گروه، بتواند جلو رشد دیگر گروه‌های افراطی در افغانستان را بگیرد. اما خیره‌سری طالبان و تن ندادن‌شان به خواسته‌های آمریکا و شرط‌های جامعه جهانی مبنی بر رعایت حقوق بشر، حکومت همه‌شمول

شمشیر زهرآگین «جهل مقدس» از کوفه تا افغانستان

۱۴۰۳/۰۱/۱۳ 09:51 بدون دیدگاه

در ایام شهادت حضرت علی کرم‌الله وجهه، خلیفه‌ی چهارم اهل سنت و امام اول اهل تشیع، قرار داریم. مطابق برخی روایات تاریخی، در شب بیست و یکم ماه مبارک رمضان بود که حضرت علی کرم‌الله وجهه به دست ابن ملجم، یکی از اعضای فرقه‌ی خوارج، با شمشیر زهرآگین، مورد حمله قرار گرفت و دو روز پس از آن جان به حق سپرد و به شهادت رسید. خوارج، گروه‌ تندروی بود که پس از ماجرای حکمیت، ظهور کرد. ماجرای حکمیت، عبارت از یک واقعه‌ی تاریخی مربوط به جنگ صفین است. جنگ صفین، یکی از جنگ‌های داخلی مسلمانان است که

«شباهت خانوادگی» گروه‌های افراط‌گرا

۱۴۰۳/۰۱/۱۲ 11:55 بدون دیدگاه

در فلسفه ویتگنشتاین نظریه‌ی مشهوری است در مورد «شباهت خانوادگی»، او در این نظریه می‌گوید وقتی که ما لفظی کلی را بر نمونه های متعدد اطلاق می کنیم، تمایل خواهیم یافت که فکر کنیم حتماً چیز مشترکی میان این نمونه ها وجود داشته است کـه مـا قادر بوده ایم از یک لفظ برای اشاره به همه آنها استفاده کنیم و سعی می کنیم ویژگی (property) خاصی را برای آن مفهوم کلی بیابیم که در میان تمام نمونه ها نیز مشترک باشد. و او این ویژه‌گی مشترک را شباهت خانوادگی می‌نامد. با در نظرداشت این نظریه، چگونگی پیوند میان

در خدمت و خیانت به آرمان و آزادی فلسطین

۱۴۰۳/۰۱/۱۲ 10:37 بدون دیدگاه

پس از سال ۱۹۴۸ و تاسیس کشور اسراییل، کشورهای عربی که تازه تاسیس شده بودند یا استقلال شان را به دست آورده بودند، همه شعار حمایت از فلسطین را می‌دادند. اما هیچ‌یک از جنبش‌ها، جریانات و حرکت‌های دهه‌ی ۵۰ و ۶۰ میلادی در کشورهای عربی، پس از تاسیس اسرائیل و روند غصب اراضی، نتوانست به نفع ملت فلسطین مایه بگذارد. این وقایع از بحران کانال سوئز تا استقرار جمهوریت در کشورهای عراق و مصر، تشکیل اتحادیه کشورهای متحد عربی متشکل از مصر، سوریه و یمن در ۱۹۵۸ و دیگر تحرکات و جریانات، هیچ‌کدام به نفع فلسطین تمام نشده

رساله‌ای که برای حکمتیار دردسرساز شد!

۱۴۰۳/۰۱/۱۲ 10:13 بدون دیدگاه

در این روزها یکی از مباحث داغ در رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی در افغانستان، تقابل طالبان با گلبدین حکمتیار است. این تقابل هنگامی اوج گرفت که طالبان، در هفته گذشته، دفتر حزب اسلامی را در کابل مصادره کرده و وی را به شکل اهانت‌آمیزی از آن‌جا اخراج کردند. وقتی رژیم جمهوریت در ۱۵ اگوست سال ۲۰۲۱ فروپاشید و طالبان به قدرت بازگشتند، حکمتیار از این رویداد استقبال کرد. استقبال حکمتیار از بازگشت طالبان ریشه در چند توهم داشت: توهم اول، این‌که او تصور می‌کرد که طالبان یک ماشین کشتار قومی است که هدفش سرکوب اقوام و احزاب غیرپشتونی

در نقد دانشنامه‌ی هزاره؛ علم در خدمت جامعه است نه قوم

۱۴۰۳/۰۱/۱۱ 14:08 بدون دیدگاه

نویسندگان، شاعران، روشنفکران و اهل دانش ما به‌جایی اینکه دانش خود را محصور پژوهش و بزرگ‌نمایی، فرهنگ و تاریخ قوم خاصی کنند، بهتر است بر روی فرهنگ و تاریخ و هویت ملی ما تمرکز نمایند. شاعران، نویسندگان و روشنفکران ما امروزه همه دست‌به‌دست هم داده‌اند تا بتوانند، یک فرم و شکل خاصی از هویت و تاریخ قوم هزاره را بیرون دهند تا الگوي شود برای مردم هزاره و دیگر مردمان و اقوام جامعه ما که شاید سبب راهی برای نجات جامعه ما قرار گیرد. همه می‌دانیم که ساختار جامعۀ ما چنان است که از تنوع فرهنگی و قومی زیادی

چه می‌شد اگر تابو شکن‌ترین فیلسوفِ تاریخ یک حساب کاربری در ایکس را به دست می‌آورد؟

۱۴۰۳/۰۱/۱۱ 13:06 بدون دیدگاه

همین یک ماه پیش بود که حساب کاربری همسرم را در شبکه‌ای ایکس دزدیدم و آن را به جای تبدیل کردم که گزارک‌های کوتاه، تاکید می‌کنم گزارک‌های بسیار کوتاه در آن نشر کنم. در دفاع از خودم باید بگم که او سال‌ها بود که از حساب کاربری خودش استفاده نکرده بود. و هیچ دنبال کننده‌ای هم نداشت. در اول، از راه‌اندازی حساب کاربری خودم، کمی ترسیده بودم. حساب کاربری شخصی خودم به دلایلی بسته شده‌بود. همین بود که به دزدی روی آوردم. اما پس از مدت کوتاهی این کار به یک تجربه‌ای عالی تبدیل شد. داشتم بالای تک تک

مسأله‌ی قدس؛ چه چیزی سبب طوفان‌ الاقصی شد؟

۱۴۰۳/۰۱/۱۱ 11:47 بدون دیدگاه

نقض حقوق مردم فلسطین و اشغال اراضی فلسطینیان بیش از هفتادسال است که از سوی رژیم صهیونیستی در حال اجرا بوده و این رژیم در این مدت، وحشیانه‌ترین جنایت‌ها را علیه این مردم مرتکب شده است. البته حدود شش ماه پیش و با عملیات نظامی که نیروهای فلسطینی به نام «طوفان الاقصی» در صبح شنبه ۷ اکتبر، (۱۵ میزان) علیه ‌اشغالگران آغاز کردند، ادامه جنگی بود/ است که سال‌هاست ‌اشغالگران علیه مردم فلسطین به راه ‌انداخته‌اند. طوفان الاقصی درواقع، واکنشی‌ بود به ۷۰ سال جنایت و غصب اراضی از سوی رژیم اسراییل که در ادامه مطلب به‌صورت مختصر

اثرات منفی مضاعف شبکه‌های اجتماعی بر کودکان در کشورهای جهان سوم

۱۴۰۳/۰۱/۱۱ 11:35 بدون دیدگاه

روز پنج‌شنبه(۹ حمل)، گزارشی از شکایت چهار هیئت مکاتب کانادایی از غول‌های شبکه‌های اجتماعی چون متا، تیک‌تاک و اسنپ‌چت، منتشر شد که بار دیگر نگرانی‌ در مورد اثرات مخرب استفاده از شبکه‌های اجتماعی را به‌ویژه در میان کودکان، بیشتر کرد. این شکایت که به دنبال غرامت ۴ میلیارد دلاری برای جبران خسارات ناشی از آسیب‌های روانی و مشکلات یادگیری در کودکان است، گوشه‌ای از اثرات مخرب شبکه‌های اجتماعی در جوامع پیشرفته را نشان می‌دهد. گزارش ازاین‌قرار است که چهار هیئت مکاتب کانادایی که بیش از هزار مکتب به آن‌ها وابسته‌اند، از شرکت‌های متا، تیک‌تاک و اسنپ‌چت شکایت کردند و

نیاز افغانستان؛ گفتگو یا جدال روایت‌ها؟

۱۴۰۳/۰۱/۱۱ 10:38 بدون دیدگاه

باری در کتابی خوانده بودم که افغانستان «کشور چندها» است؛ یعنی این‌که این کشور متشکل از چند قوم، چندفرهنگ، چندهویت و چندتاریخ است. یک علت عمده‌ی منازعه‌ی صدسال پسین افغانستان نیز برمی‌گردد به همین جدال روایت‌های متفاوت از هویت، فرهنگ و تاریخ این کشور. دو روایتی که همیشه در افغانستان در حال منازعه با همدیگر بوده‌اند، یکی روایت «لوی افغانستان»‌خواهی است و دیگری روایتی که این کشور را بخشی از ایران قدیم و خراسان بزرگ می‌داند. منازعه‌ای که در این چند روز اخیر در شبکه‌های اجتماعی بر سر شعرخوانی نجیب بارور در دیدار رهبر جمهوری اسلامی ایران با

آیا تاجیکان می توانند از بحران کنونی عبور کنند؟

۱۴۰۳/۰۱/۰۹ 12:36 بدون دیدگاه

در این‌که تاجیکان پس از سال‌ها یک‌باری دیگر در وضعیتی قرار گرفته‌اند که با نسل‌کشی، قوم‌کشی و حذف سیستماتیک مواجهه‌اند، تردیدی نیست. اما آیا تاجیکان افغانستان می‌توانند بحران کنونی را پُشت سر گذاشته و دوباره قد راست کند و رهبری جنبش عدالت‌خواهی را در افغانستان به عهده بگیرد؟ من برای پاسخ به این پرسش و پیش‌بینی آینده‌ی تاجیکان از فرمولی استفاده می‌کنم که جرد دایموند، استاد دانشگاه لس آنجلس، در تحلیل‌ بحران‌های ملی از آن استفاده می‌کند. او بدین عقیده است که اشخاص بسیاری در زندگی خود دچار بحران‌های شخصی گردیده‌ و با موفقیت آن را پشت سر گذاشته‌اند.

تئاتر و سینما در افغانستان؛ پیشرفت اندک و عقب‌مانی بسیار

۱۴۰۳/۰۱/۰۹ 11:55 بدون دیدگاه

روز گذشته (۲۷ مارچ) روز جهانی تئاتر بود. روز گذشته، روز قبل آن، امروز، فردا و آینده‌ی افغانستان؛ انگار همه‌روزهای افغانستان درزمینه‌ی هنر و فرهنگ با سیاهی و تاریکی گره خورده است. هر حکومت و نظامی در افغانستان، به نحوی با هنر و فرهنگ این مملکت سر ستیز دارد و هرکدام‌ تلاش می‌کند مردم را همچنان در عقب‌مانی چندین ساله نگه‌دارد. هنر تئاتر و سینما در افغانستان، همین‌گونه است. پیشرفت اندکی داشته و عقب‌مانی بسیار زیادی. شکی نیست که تئاتر و سینما در کشور ما خیلی غنی نبوده؛ نه به این دلیل که مردم افغانستان اهل هنر و

نقش دربارها درگسترش زبان پارسی

۱۴۰۳/۰۱/۰۸ 12:22 بدون دیدگاه

ابن بطوطه، جهان‌گرد و سیاح مسلمان، در سفرنامه‌ی خود حکایت می‌کند که وقتی به شهر خنساء – امروزه هانگ‌چو- می‌رسد، امیرزاده‌ی شهر از او استقبال می‌کند. این امیرزاده که به آهنگ‌های فارسی علاقه داشته است، به آوازخوانان دربارِ خود دستور می‌دهد که آهنگ‌های فارسی بخوانند. از آن‌جایی که ابن بطوطه نزدیک به سی سال در ایران سیر و سیاحت کرده بود، فارسی را – اگرچه به صورت ریخته و شکسته- می‌دانسته است. او در سفرنامه‌ی خود، آن شعر فارسی را که در دربار امیرزاده‌ی چینی شنیده بود، چنین ثبت می‌کند: تا دل به مهرت داده‌ام در بحر فکر افتاده‌ام

آیا پنجشیر بخشی از ایران است؟

۱۴۰۳/۰۱/۰۸ 12:08 بدون دیدگاه

روز گذشته در محفل شعرخوانی در حضور آیت‌الله خامنه‌ای رهبر جمهوری اسلامی ایران یکی از شعرای افغانستانی شعری در مورد همبستگی و پیوستگی جغرافیایی ایران بزرگ و تمدن فارسی‌زبانان خواند که سروصداهای را در فضای مجازی ایجاد کرد. شماری با سوژه قرار دادن حرف این شاعر که گفت؛ از دورترین جغرافیایی ایران، (پنجشیر) آمده‌ام، این سخن وی را موردنقد قرار داده و حتی تعدادی از منتقدین که علم‌شان‌ به تاریخ و ادبیات قد نمی‌دهد، این بحث را به سخره گرفتند. دسته‌ی دیگر اما با استناد به تاریخ اساطیری و ‌ جغرافیای ایران بزرگ که افغانستان، تاجیکستان، قسمت‌های از آسیای

چالش‌های نابودکننده فراروی طالبان

۱۴۰۳/۰۱/۰۸ 11:52 بدون دیدگاه

طالبان از زمان به قدرت رسیدن دوباره در افغانستان، همواره دم از قدرت و غرور زده‌اند و تلاش کردند هر قاعده و قانونی مشروع و نامشروعی که داشته‌اند تاکنون بر مردم افغانستان تحمیل کنند. این ادعای قدرت و غرور ناشی از توافقی است که میان طالبان و آمریکا صورت گرفته و بر اساس آن نیروی نزدیک به ۳۵۰ هزار متلاشی و دولت بیست‌ساله‌ای بدون مقاومت یک‌روزه، از میان برداشته‌شده است. طالبان اما همواره ادعای شکست دولت افغانستان و قدرت‌های بزرگ حامی آن را دارند، درحالی‌که بسیاری از مردم افغانستان می‌دانند که اگر برنامه‌ای آمریکا نبود، طالب نمی‌توانست حتی

آیا «بزکشی» در افغانستان حرفه‌ای می‌شود؟

۱۴۰۳/۰۱/۰۸ 10:45 بدون دیدگاه

بزکشی بازی سنتی در افغانستان است. این بازی به‌صورت گروهی و سوار بر اسب انجام می‌شود. بزکشی به‌عنوان ورزشی فرهنگی در میان مردم افغانستان، شناخته می‌شود و در بیشتر ولایت‌های کشور، تیم منتخب دارد. بازیکنان این بازی را «چاپ‌انداز» می‌نامند. بزکشی در میان اقوام شمال کشور از زمان سکاها تا امروز به‌عنوان یک میراث فرهنگی و میراث جامانده از گذشته‌گان پاسداری و زنده نگه‌داشته‌ است. به نقل از دانشنامه ایرانیکا، بزکشی در افغانستان همواره از حمایت دولت‌ها برخوردار بوده، به‌گونه‌ای که در زمان محمد ظاهر شاه، آخرین پادشاه افغانستان، مسابقات بزکشی همواره با جشن تولد شاهنشاهی، برگزار می‌شد.