تحلیل

عادی‌سازی ظلم و شکنجه در افغانستان؛ چالش‌ها و پیامدها

۱۴۰۴/۰۳/۰۳ 09:32 ۱ دیدگاه

افغانستان، کشوری با تاریخچه‌ای پر از جنگ و بحران، در سال‌های اخیر با چالش‌های جدی در زمینه حقوق بشر و آزادی‌های فردی مواجه شده است. پس از تسلط طالبان بر کشور در سال ۲۰۲۱، شاهد افزایش خشونت‌ها و نقض‌های حقوق بشری هستیم که به‌طور روزمره در زندگی مردم این سرزمین جاری است. یکی از پیامدهای خطرناک این وضعیت، عادی‌سازی ظلم و شکنجه است. وقتی ظلم و ستم به یک رویه روزمره تبدیل می‌شود، جامعه به تدریج نسبت به آن بی‌تفاوت می‌شود و این بی‌تفاوتی می‌تواند عواقب جبران‌ناپذیری برای آینده کشور داشته باشد. عادی‌سازی ظلم عادی‌سازی ظلم به معنای پذیرش

تحلیل سیاسی و فرهنگی از چراییِ هدف‌گیری پنجشیر در جنگ نرم هویتی

۱۴۰۴/۰۳/۰۲ 13:01 بدون دیدگاه

در برگ‌های کهن تاریخ آمده است که وقتی اسکندر مقدونی پس از فتح شرق، به دروازه‌های بلخ رسید، نام یکی از دژهای مقاوم را پرسید، گفتند: این‌جا آریاناست، سرزمین مردانی که با شمشیر نمی‌میرند، بلکه با فراموشی محو می‌شوند، اسکندر لبخند زد و گفت: پس اگر می‌خواهی این مردم را شکست دهی، نام‌شان را بگیر، نه خاک‌شان را، تاریخ به ما می‌گوید؛ گاهی حذف یک نام، آغاز سقوط یک ملت است. این حکایت، اگرچه رنگ افسانه دارد، اما حقیقتی ژرف را در دل خود نهفته است، در هر دوره از تاریخ، ملت‌ها زمانی به زانو درآمده‌اند که نام‌ها، نمادها

کلمات زخمی، جامعه‌ی زخمی‌تر

۱۴۰۴/۰۳/۰۲ 11:36 بدون دیدگاه

در جوامع توسعه‌یافته، مباحثه ‌‌و بیان آزادانه‌ی افکار از ارکان اساسی رشد فکری، سیاسی و فرهنگی محسوب می‌شوند. در این جوامع، تبادل آزادانه‌ی دیدگاه‌ها برای حل مسائل، تعمیق اندیشه، تقویت عقلانیت و پرورش روحیه‌ی مدارا نقش بنیادین دارد. تجربه نشان داده است که هرگاه جامعه‌ای زمینه‌ی گفت‌وگوی آزاد و محترمانه را برای شهروندان خود فراهم کند، در مسیر بلوغ اجتماعی و فرهنگی گام‌های مؤثری برمی‌دارد. در شرایط کنونی، به‌ ویژه در فضای رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی، فرهنگ مباحثه به‌ شدت آسیب دیده و جای خود را به مشاجره‌های گستاخانه و مخرب داده است. آنچه امروز به‌ گونه‌ی گسترده مشاهده

راه حل‌های گذار قدرت ملی نظامی-سیاسی، از حاشیه بر متن

۱۴۰۴/۰۳/۰۱ 17:05 بدون دیدگاه

بخش اول مسیر تحول قدرت ملی نظامی-سیاسی در بستر تاریخی خراسان بزرگ، فارسی‌زبانان نقش محوری در شکل‌گیری تمدن، فرهنگ، زبان، سیاست و اقتصاد منطقه داشته‌اند. اما در عصر مدرن، علی‌رغم جمعیت قابل توجه و ریشه‌های تمدنی عمیق، آن‎ها با تهدیدهای چندلایه‌ی سرزمینی، فرهنگی و اقتصادی حاشیه بر متن روبه‌رو شده‎اند. از ترک‎های آسیای میانه تا مغول‎ها، صفویان، شیبانیان، بابریان و سپس سعود پشتون‎ها، مسیر قدرت غالباً از حاشیه آغاز و بر مرکز فرود آمده است. امروز و برای نخستین‎بار شرایط عینی گذار معکوس فراهم شده است: شرایطی که در آن متن (همان گستره‎ی مرکزی) با برخورداری از گستره‎ی وسیع

مدرنیته زندان شیک زن امروز

۱۴۰۴/۰۳/۰۱ 15:40 ۲ نظر

مدرنیته با تمام ادعاهای پرزرق و برقش درباره آزادی، برابری، و پیشرفت، در نسبت با زن نه تنها رهایی‌بخش نبود بلکه به‌طرزی فریبنده زن را در زندانی مدرن‌تر، ساختاریافته‌تر، و پنهان‌تر گرفتار کرد. اگر قرون وسطا زن را موجودی فاقد عقل و روح می‌دانست و کلیسا بدن او را ابزار وسوسه شیطانی می‌پنداشت، مدرنیته با نقاب عقلانیت و حقوق بشر او را به شیء مصرفی، کالای جنسی، و عنصری حاشیه‌ای در بازی قدرت و سرمایه‌داری بدل ساخت. این نظام فکری که خود را حاکم بر گفتمان رهایی معرفی می‌کرد، در عمل ساختارهای نوینی از سلطه را پدید آورد که

مهاجران بازگشته به افغانستان؛ در میانه‌ فروپاشی و گرسنگی

۱۴۰۴/۰۳/۰۱ 15:04 بدون دیدگاه

افغانستان امروز در گرداب بحران‌های بی‌سابقه‌ اقتصادی، اجتماعی و سیاسی گرفتار است. در چنین شرایطی، هزاران مهاجر افغانستانی که سال‌ها در کشورهای همسایه زندگی کرده‌اند، به دلیل‌های گوناگون ناگزیر از بازگشت به کشوری می‌شوند که خود در حال فروپاشی‌ است؛ بازگشتی که نه از روی اختیار، بلکه در سایه‌ فشارهای فزاینده و سیاست‌های سخت‌گیرانه‌ کشورهای میزبان رخ می‌دهد. این موج بازگشت در حالی است که کشور ظرفیت جذب، حمایت یا سامان‌دهی این جمعیت آسیب‌پذیر را ندارد. به اساس تازه‌ترین گزارش شبکه جهانی بحران غذایی، افغانستان امروز یکی از ۹ کشوری است که در بالاترین سطح گرسنگی جهانی قرار دارند.

خیانت آمریکا؛ از پیمان استراتژیک تا توافق دوحه و معامله با طالبان

۱۴۰۴/۰۳/۰۱ 14:37 بدون دیدگاه

اخیرا گزارش های منتشر شده که گویا امریکا تصمیم دارد تا در زمینه درج نام طالبان در فهرست گروه های تروریستی تصمیم گیری کند. از طرف دیگر اعلام شده که دولت ترامپ قصد دارد روند دعوت از شماری از مخالفان طالبان را بررسی کند. با این وجود اما آنچه مشخص است؛ در تاریخ معاصر، کمتر کشوری به اندازه افغانستان قربانی بازی‌های سیاسی قدرت‌های بزرگ شده است. آمریکا که پس از ۱۱ سپتامبر با شعار مبارزه با تروریسم به افغانستان حمله کرد، پس از دو دهه، همان گروهی را به قدرت رساند که مدعی نابودی آن بود. امروز نه تنها

طنز در مثنوی معنوی؛ مردی که قُوچش را دُزد بُرد

۱۴۰۴/۰۳/۰۱ 11:23 بدون دیدگاه

(طنز – ۶) در این حکایت نیز حضرت مولانا “رح” موضوع دزدان قوچ را با زبان طنز بیان می‌کند. آن یکی قُچ داشت از پس می‌‌‌کشید دزد قُچ را بُرد حبلش را بُرید چونک آگه شد دوان شد چپّ و راست تا بیاید کآن قُچ بُرده کجاست بر سر چاهی بدید آن دُزد را که فغان می کرد کای وا وَیلتا گفت نالان از چیی ای اوستاد گفت همیان زرم در چَه فتاد گر توانی در رَوی بیرون کشی خُمس بدهم مر ترا با دلخوشی خُمس صد دینار بستانی بدست گفت او خود این بهای دَه قُچست گر دَری

عصر فروپاشی رابطه‌ها؛ ضرورت بازسازی پیوندهای اجتماعی

۱۴۰۴/۰۳/۰۱ 10:18 بدون دیدگاه

جهان امروز، که به سرعت در حال تحول است، همچون گردابی بی‌پایان از خواسته‌ها و آرزوهای سرکوب‌شده می‌ماند. انسان در این دنیای پیچیده، با یک کوله‌بار سنگین از انتظاراتی که هیچ‌گاه به‌طور کامل ارضا نمی‌شود، دست و پنجه نرم می‌کند. این خواسته‌ها، هرچه بیشتر در مسیرهای فردی و شخصی متمرکز می‌شوند، باعث می‌شوند که فرد به نوعی احساس پوچی کند. پوچی‌ای که از هم گسیختگی اجتماعی و فروپاشی پیوندهای انسانی ناشی می‌شود. انسان‌ها، در جستجوی معنا و هویت خود، پیوسته در تلاشند تا از روابطشان خود را بشناسند. روابط خانوادگی، دوستی‌ها، روابط عاطفی و حتی پیوندهایی که از طریق

نقدی بر تحلیل شریل بنارد: واقعیات تلخ افغانستان در سایه ایدئولوژی غربی

۱۴۰۴/۰۲/۳۱ 14:58 بدون دیدگاه

در مقاله‌ای تحت عنوان «پناهندگان افغانستانی نباید از بازگشت به وطن بترسند» که به تاریخ ۲۰ می ۲۰۲۵ در نشریه‌ی The National Interest منتشر شد، شریل بنارد ـ پژوهشگر غربی و همسر زلمی خلیلزاد، دیپلمات پیشین آمریکایی ـ کوشیده است تصویر متفاوتی از افغانستانِ تحت سلطه‌ی طالبان ارائه دهد. او ادعا می‌کند که بسیاری از افغانستانی ها بدون اینکه واقعاً در خطر باشند، کشورهای غربی را با ادعای نادرست پناهندگی فریب می‌دهند. اما این مقاله، بیش از آن‌که یک تحلیل واقع‌بینانه باشد، نمایانگر فاصله‌ی نویسنده با واقعیت‌های امروز افغانستان و نشانه‌ای از تلاشی سیستماتیک برای تطهیر چهره‌ی طالبان است.

در ستایش تفاوت‌ها؛ نقدی بر برداشت قالبی از وحدت ملی

۱۴۰۴/۰۲/۳۱ 13:50 بدون دیدگاه

روز ۲۱ می/۳۱ ثور، «روز جهانی تنوع فرهنگی برای گفتگو و توسعه» است. بزرگداشت این روز در افغانستان از آن‌رو اهمیت دارد که کشور ما یکی از جوامع چندفرهنگی جهان به‌شمار می‌آید؛ سرزمینی که مردمانش با زبان‌ها، فرهنگ‌ها و مذاهب گوناگون در کنار هم زندگی می‌کنند. در حالی‌که تنوع فرهنگی می‌تواند زمینه‌ساز توسعه و غنای اجتماعی باشد، اما در افغانستان بیشتر شاهد تقابل و ستیز فرهنگی هستیم تا تعامل و گفت‌وگو. یکی از نمونه‌های بارز این تقابل، مناقشه‌های زبانی در سال‌های اخیر بر سر واژه‌های «پوهنتون» و «دانشگاه» است؛ جدالی که برخی تصور می‌کنند حضور یکی، دیگری را به

چریک؛ به احترام دو چریک آزاده

۱۴۰۴/۰۲/۳۱ 12:45 ۱ دیدگاه

چریک واژه‌ی آشنایی که سالهاست میان افکار ما جا گرفته است و با هر بار شنیدن، ویا خواندن این واژه ما را یاد آور راد مردانی میسازد، که در برابر بی عدالتی ها در مقابل دولت های اشغال‌گر ویا گروه های دست شانده‌ی قدرت های استخباراتی مبارزه کردن و نوع تاکتیک ها را نظر به نبوغ سیاسی و نظامی که داشتند خلق نمودند. چریک: چریک، فردی است که با تکیه بر حمایت مردمی، علیه حکومت‌های سرکوبگر می‌جنگد و جنگ او نه جنگی کلاسیک، بلکه حرکتی ایدئولوژیک و سیاسی است. (جنگ های چریکی اثر چه گوارا) برای اینکه یک شخص

چرخش هند به سوی طالبان و حمایت امرالله صالح از هند؛ تحلیل یک پارادوکس

۱۴۰۴/۰۲/۳۱ 11:28 بدون دیدگاه

پس از سقوط حکومت افغانستان، دیپلماسی پنهان عریان شد و تعامل بسیاری از کشورها با گروه‌های تندرو و افراطی چون طالبان آشکار گردید. در این میان، هند که همواره بر روابط نیک با مردم افغانستان تأکید داشت، پس از تسلط طالبان بر افغانستان، بیشترین تعامل و حمایت را از این گروه داشته است. هرچند سیاست خارجی کشورها بر اساس منافع ملی اتخاذ می‌شود و ممکن است هند نیز در پی بهره‌برداری از این وضعیت باشد، اما آنچه قابل تأمل است، حمایت امرالله صالح، معاون اول حکومت ساقط‌شده‌ی افغانستان در برابر طالبان، از سیاست‌های هند است. با آنکه طالبان پس

فریاد قلم؛ شرحی بر جوهرۀ هستی

۱۴۰۴/۰۲/۳۱ 10:51 بدون دیدگاه

قلم، جوهرۀ هستی! ای نقش‌آفرین بزمِ وجود! ای هم‌نفس با نخستین دم روح در نیستانِ عدم! بنویس از جهانِ هستی، از رقصِ ذرات در هوای محبت. بنویس از نوای نوازندگان کلام سکوت؛ آنان که با سازِ جان می‌نوازند و جز دل‌سوختگان، کسی نوای‌شان را نمی‌شنود. بسوز ای قلم، بسوز در آتش طلب! بسوز از پرده‌های روشنی که بر افق‌های شعله‌تابناک معرفت آویخته‌اند. بسوز از هستی خورشید که خود پرتوی است از انوار ازلی. بسوز از حقیقت نهانِ عالمِ درونِ انسانی، آن دریای بی‌کران پنهان در قطره‌ای! بنویس از صدای شاعران خاموش، آنان که کلام‌شان در بزمِ وحدت گم شد

پنجشیر؛ دره‌ای به وسعت یک ملت

۱۴۰۴/۰۲/۳۱ 09:35 بدون دیدگاه

دیروز در شبکه‌های اجتماعی با آگهی برنامه‌ای در فضای مجازی مواجه شدم که به شدت پنجشیرستیزانه بود. این آگهی انگیزه‌ای شد تا چند نکته کلیدی و مهم درباره‌ی پنجشیر و تاریخچه‌ی پنجشیرستیزی بنویسم: نکته اول: پنجشیر، سرزمین حماسه‌های بی‌بدیل و مقاومت سترگ پنجشیر سرزمینی است که معنای واقعی حماسه را در خود جای داده است. این سرزمین فراتر از یک نام جغرافیایی است؛ نامش در شاهنامه‌ی فردوسی، یکی از بزرگ‌ترین و اصیل‌ترین آثار حماسی جهان، با افتخار و عظمت یاد شده است: «دگر پنجهیر و در بامیان سر مرز ایران و جای کیان» پنجشیر نه تنها در تاریخ کهن

حضور دیوانی، فرهنگی-زبانی، و غیبت قدرت نظامی-سیاسی فارسی‌زبانان

۱۴۰۴/۰۲/۳۰ 16:59 بدون دیدگاه

بخش پنجم واکاوی دلایل پرهیز فارسی ‎زبان‎‌ها از کسب قدرت نظامی-سیاسی یادداشت: اگر تقسیم‎‌بندی آسیا را طوطی‎‌وار به‌مانند تقسیم‎‌بندی مغرضانه‌ی ژئوپلیتیک‌محور اروپایی‎‌ها تکرار نکنیم و برخلاف نظریات آن‎ها، و مبتنی بر ساختار عمق قدرت استراتژیک اجتماعی داخلی واقعی آسیا (از شرق به غرب) بخش‌‎بندی کنیم، این تقسیم‌‎بندی تقریباً چنین خواهد بود: آسیای شرقی از هیمالیا به شرق تا اقیانوس آرام؛ آسیای میانه از رشته‌کوه‌های هیمالیا تا خلیج فارس و رشته‌کوه‌های زاگرس؛ و آسیای غربی از خلیج فارس و رشته‌کوه‌های زاگرس تا دریای سرخ، دریای مدیترانه و دریای سیاه. الف. قرائت‎‌های باستانی از تقسیم قدرت در طول تاریخ معاصر افغانستان،

درس افغانستان و اوکراین؛ وابستگی به آمریکا = سقوط قطعی

۱۴۰۴/۰۲/۳۰ 15:59 بدون دیدگاه

اخیرا و در پی سفر دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا به خاورمیانه، یک بخش از سخنرانی چند سال پیش و جنجالی وی در فضای مجازی دست به دست می شود که در آن او بر وابستگی امنیتی کشورهای عربی به ایالات متحده تأکید کرده است. او با صراحت اعلام داشت که بدون حمایت نظامی واشنگتن، حکومت‌های عربی حاشیه خلیج فارس در مدت کوتاهی چند روزه سقوط خواهند کرد. البته ترامپ در سفر اخیر خود هم باردیگر این اظهارات را تکرار کرد و گفت که امریکا از رژیم‌های کشورهای عربی در برابر آنچه او تهدیدات از جمله ایران خواند، محافظت می‌کند.

شاعر فحاش یا منتقد اجتماعی؟؛ نقدی بر نوشته‌ها و اشعار هادی میران

۱۴۰۴/۰۲/۳۰ 10:34 ۲ نظر

هادی میران از شاعران معاصر این سرزمین است که علاوه بر نثر، به نظم نیز می‌پردازد. اما آنچه آثار او را متمایز کرده، نه تنها سبک یا پیام، بلکه استفاده فراوان و گاه زننده از واژگان رکیک در اشعارش است. ما آموخته‌ایم که شاعر یا نویسنده باید با ادبیات و اخلاق آشنا باشد. چرا که ادبیات، از ریشه “ادب” می‌آید و شاعر با رفتار و گفتار خویش، باید الگوی اخلاقی برای مخاطب باشد و نه منبع ابتذال. در ادبیات کلاسیک نیز اشعاری با مضامین غیراخلاقی دیده می‌شود، اما بزرگان شعر فارسی مانند مولانا، سعدی، عبید زاکانی یا حتی ایرج

نشانه‌ی زوال طالبان؛ هر که با علما درافتاد، برافتاد

۱۴۰۴/۰۲/۳۰ 09:47 بدون دیدگاه

رسانه‌ها گزارش داده‌اند که روز جمعه گذشته، در مسجد روضه شریف شهر مزار، میان طالبان و هواداران یکی از روحانیان برجسته‌ی شمال کشور درگیری رخ داده است. این حادثه زمانی روی داد که مولوی عبدالقاهر، روحانی سرشناس، از سیاست‌های قوم‌گرایانه و قبیله‌محور طالبان به‌صراحت انتقاد کرد و نژادپرستی را عامل اصلی فروپاشی حکومت‌ها خواند. در پی این سخنان، رئیس اداره امر به معروف طالبان در ولایت بلخ، همراه با شماری از جنگجویان، وارد مسجد شد تا این روحانی منتقد را بازداشت کند. اما با واکنش تند نمازگزاران روبه‌رو گردید و مسجد با شعارهای «مرگ بر طالبان» طنین‌انداز شد. با

نسل زخمی، جامعه‌ی خشمگین: بازتاب روان‌های ناسالم در فضاهای عمومی

۱۴۰۴/۰۲/۲۹ 15:55 بدون دیدگاه

کسی‌که احساس حقارت ندارد دنیا را برای کسی خُرد و کوچک نمی‌بیند هر انسانی برای خود جایی در این کره‌ای خاکی دارد هر‌چند شعار انسانیت سر دادن ساده نیست و به آن تمسک‌جستن جز تظاهر و فریب مردم نیست ولی دست یافتنی است نه آن ستاره‌ای دور و دست‌نارس. نخبگان در جامعه پیشوایان و پیش‌گامان شمرده می‌شوند هر گفتاری، پنداری، کرداری الگوی خوب یا ناخوب برای افراد و اشخاص در جامعه قرار می‌گیرد. جامعه‌ی امروز تفاوت‌های چشم‌گیری با دیروز دارد؛ تفاوت‌هایی که غالباً به جنگ و پیامدهای ویران‌گر آن نسبت داده می‌شود. این توجیه، بهانه‌ای شده است برای بسیاری