هویت

نقش فردوسی در احیای زبان فارسی و رسالت امروز فارسی زبانان

۱۴۰۲/۰۲/۲۷ 11:05 ۱ دیدگاه

همه ساله در ایران در اواخر اردیبهشت/ ثور، از شخصیت ابوالقاسم فردوسی و زبان فارسی تجلیل می شود. البته در سال های پسین علاوه بر ایران، در مناطق مختلف جهان و بیشتر فارسی زبان از این مناسبت تجلیل صورت می گیرد. بدون شک شاهنامه فردوسی یکی از پرمایه ترین و بی نیازترین گنجینه های زبان پارسی از نظر در برداشتن لغات و اصطلاحات ادبی است. بدون شک از این جهت بزرگترین و نخستین کتابی است که پاسدار کلمات درست و زیبای زبان فارسی شده و با پذیرش انبوه این کلمات در سینه فراخ خود، آن‌ها را با صحت و

از ناشناس مبارزه با «ریاضیات قومی» را بیاموزیم!

۱۴۰۲/۰۲/۲۷ 10:33 بدون دیدگاه

چند روز پیش من از نشانی «پایگاه خبری – تحلیلی روایت» یکی از معروف‌ترین دگراندیشان اروپا را معرفی کردم که خیلی استقبال شد. منظورم همان «رومن رولان» است که در آستانه‌ی جنگ جهانی اول و در عصر ملی‌گرایی احمقانه، علیه نفرت‌پراکنی ملی موضع گرفت، ایده‌ی عدم خشونت را مطرح کرد و برای صلح کمپاین نمود تا این‌که در پایان جنگ، از کارهایش با اعطای جایزه نوبل تقدیر کردند. این بار اما من می‌خواهم دگراندیش بی‌باک دیگری را معرفی کنم که از اروپا نیست، بلکه مُهر تولید وطن را در پیشانی دارد. او کسی دیگری نیست جز داکتر صادق

فاشیسم تاجیکی و تقدیس خشونت

۱۴۰۲/۰۲/۲۶ 15:16 بدون دیدگاه

هم‌زمانِ با سقوط جمهوریت و استیلای مجدد طالبان در افغانستان، جبهه مقاومتی علیه این گروه نیز در پنجشیر شکل گرفت که هنوز هم هر از گاهی در خوست و اندراب و تخار با طالبان درگیری مسلحانه دارد. جبهه مقاومت با هر هدف و عنوانی که تاسیس شده باشد نمی‌توان آن را یک جبهه فاشیستی خواند؛ زیرا رهبرش بارها تاکید کرده است که طالبان اگر به انتخابات آزاد و عادلانه تن بدهند، آماده است مقاومت مسلحانه را پایان یافته اعلام کند. اما با این‌همه در میان شماری از جوانان تاجیک‌تبار یک نوع تقدیس خشونت به چشم می‌خورد؛ طوری که

چرا احناف باید زبان پارسی را پاس بدارند؟

۱۴۰۲/۰۲/۲۵ 12:09 بدون دیدگاه

پس از به قدرت رسیدنِ طالبان در افغانستان هر از گاهی گزارش‌هایی منتشر می‌شود که نشان می‌دهد در فلان استان /ولایت و یا فلان اداره دولتی با زبانِ پارسی دشمنی و بی‌مهری صورت گرفته است. یکی از نمونه‌های این امر پایین‌کردن و پاره‌کردن تابلوی دانشگاه بلخ است که در آن در کنار «پوهنتون» واژه فارسی «دانشگاه» نیز ذکر شده بود. از این‌که بگذریم، حتا از زبان یکی از فرماندهان طالبان نقل می‌کنند که او گفته است از زبان پارسی خوشش نمی‌آید. طالبان اگر خود را یک گروهِ مذهبی پیرو مکتب امام اعظم امام ابوحنیفه (رح) نمی‌دانستند، من این

تاجيکان و پشتون‌های جنوب کشور

۱۴۰۲/۰۲/۲۴ 13:21 بدون دیدگاه

طی قرن‌های متوالی پشتون‌ها و تاجيک‌های جنوب و جنوب شرق کشور با همه فراز و فرود در مقایسه با ساير گروه‌های قومی در مناطق مختلف کشور رابطه‌ و مناسبات خوب و مسالمت آميز داشته‌اند. چنانچه خويشاوندی مستمر در میان این مردم وجود دارد و در غم و شادی در کنار هم‌دیگر هستند. درحالی‌که یک تصور غلط در افکار عمومی وجود دارد که پیوسته ولایت‌های جنوبی را پشتون و شمال را غیر پشتون می‌پندارند. روی همین لحاظ برخی‌ها بحث تجزیه کشور را برای حل مشکلات و منازعات قدرت قومی مطرح می‌نمایند. درحالی‌که به میزان پشتون‌های شمال شاید هم بیشتر

چرا از بالا به پایین می‌ترقیم؟!

۱۴۰۲/۰۲/۲۴ 11:21 بدون دیدگاه

وقتی شما به تاریخ‌چه تجددخواهی در افغانستان نگاه کنید، می‌بینید که این نهضت تقریباَ پیشینه‌ای بیش‌تر از یک قرن دارد. از نهضت مشروطیتِ اول آغاز می‌کنیم که یکی از رهبرانش مولوی واصف قندهاری بود. مولوی سرور خان واصف پسر مولوی احمد جان و از قوم الکوزی قندهار بود. در مرامنامه‌ی جمعیت مشروطه‌خواهی که این پشتون قندهاری یکی از بنیادگذارانش بود روی اصول مانندی «اطاعت به اصول اسلام، سعی در راه مشروطه، سعی در راه درستی معاشرت، وحدت ملی، صلح و آشتی، تعمیم معارف، تاسیس پارلمان، تحصیل استقلال، عدالتِ اجتماعی، بسط مبانی مدنی» تاکید شده بود. این پشتون مشروطه‌خواه

«خاین ملی» که برنده نوبل شد!

۱۴۰۲/۰۲/۲۳ 11:12 بدون دیدگاه

به دنبالِ تسلیم‌شدنِ طاهر زهیر، والی پیشین بامیان، به طالبان، یک‌باری دیگر شاهد غلیان موج دیگری از نفرت‌پراکنی قومی بودیم، این بار اما میان تاجیک و هزاره. در دو روز گذشته، افراطیونی از دو طرف، در شبکه‌های اجتماعی مسابقه‌ی فحاشی و نفرت‌پراکنی برگزار کرده بودند و به قومیت، هویت و گذشته تاریخی همدیگر می‌تاختند. در این میان آن‌چه برای من خیلی تعجب‌آور بود سکوت روشنفکران تاجیک و هزاره بود. در حالی که مدعیانِ روشن‌فکری ما می‌دیدند که شماری از جوانان افراطی بی‌سواد و کم‌سواد دارند هر لحظه بیش‌تر از پیش بر آتش نفرت قومی نفت و بنزین می‌پاشند،

فاشیسم اما با لباس مبدل

۱۴۰۲/۰۲/۲۰ 12:07 بدون دیدگاه

مولوی عبدالحکیم حقانی، قاضی‌القضات طالبان، کتابی نوشته است به نام «امارت اسلامی و نظام آن». از آن‌جایی که آقای حقانی، قاضی‌القضات و یکی از ایدئولوگ‌های گروه طالبان است و نیز ملاهبت‌الله، رهبر این گروه، برای این کتاب مقدمه و تقریظ نوشته است، بسیاری‌ها از این کتاب به نام «مانفیست طالبان» یاد می‌کنند. بنابراین، اگر بخواهیم بدانیم که نظام سیاسیِ مطلوبِ طالبان چیست و در آینده چه سیاست‌هایی را در بعد داخلی و خارجی طراحی و اجراء خواهند کرد، ناگزیریم که به این کتاب مراجعه کنیم. این کتاب در ۱۵۷ برگ ترتیب گردیده و در بخش اعظم آن به

«در بازگشت»؛ روایتی از جهل مقدس

۱۴۰۲/۰۲/۱۹ 13:21 بدون دیدگاه

«در باز گشت» روایتی از آفت‌های جهل و از چگونگی استفاده‌ی سوء از جهالت دارد. از جهلی‌که سبب وقوع هرنوع بی‌عدالتی، ستم‌گری و سود بردن‌های ناجایز می‌شود یا جهالتی‌که وسیله‌ی کسب فایده وغرض برای یک شخص یا یک گروه می‌گردد. در بازگشت، در پی آن‌است تا به مردم بگوید که جهل یک پدیده‌ی پلید و ناپاک است وسبب هلاک شدنِ فردِ جاهل می‌گردد. باید هشیاری ودانایی کسب کرد تا در مقابل جهل واشخاص مغرضِی‌که از جهل و از جهالت دیگران سود سوء می‌برند و یا از این راه به‌خواهشات نفسانی وذهنی و… خود می‌رسند، ایستاد شد یا هم

آیا مولانا فضل‌الرحمن هم‌وطن طالبان است یا رهبران سیاسی افغانستان؟

۱۴۰۲/۰۲/۱۸ 12:20 بدون دیدگاه

من چند روزی است که از نشانی «روایت» فاشیسمِ تاجیکی را نقد می‌‎کنم. هدفم از این نقدها این است که در میانِ شهروندان افغانستان، به ویژه تاجیک و پشتون، دیگر حس تنفر و بدبینی وجود نداشته باشد و همه در کنار هم ایستاده و افغانستان را از بحران چهل ساله عبور بدهیم. لازمه‌ی این امر این است که نخبگان کشور به هر قومی که تعلق دارند، گرایش‌های فاشیستی و قوم‌گرایانه‌ی موجود در میانِ هم‌تباران خود را نقد کرده و برای آشتی و اعتمادسازی ملی تلاش کنند. متاسفانه اما دیده می‌شود که روشن‌فکر و نخبه‌ی پشتون به عوض

چرا نباید همه پشتون‌ها را متعصب خواند؟

۱۴۰۲/۰۲/۱۷ 15:21 بدون دیدگاه

تاجیکان و پشتون‌ها در افغانستان دوقومی‌اند که بیش‌ترین پیوندهای تاریخی، تباری و خویشاوندی را دارند. در شهرهای افغانستان، بسیاراند خانواده‌هایی که نیم جمعیت شان را تاجیک و نیم دیگرش را پشتون تشکیل می‌دهند. با این همه با گسترش گرایش‌های افراطی میانِ هر دو قوم، متاسفانه این پیوندهای دوستی در حال تَرَک‌برداشتن است و دارد جای خود را به نفرت قومی عوض می‌کند. یکی از چیزهایی که باعث شده است تا نفرت قومی جای پیوندهای قبلی را میان این دو قوم پُر کند، تعمیم‌گری است. در این شکی نیست که در میان اقوام افغانستان گرایش‌های فاشیستی وجود دارد.

پشتِ پرده‌ی رمان «در بازگشت»

۱۴۰۲/۰۲/۱۶ 15:30 بدون دیدگاه

«دربازگشت» رمانِ یعقوب یسنا، کتابی است‌که بیماری‌ و ناجوری‌های جامعه، فرهنگِ زشت، عادات و مقدساتِ نامقدسِ سر زمینِ افغانستان را به شکلِ جدی و درست بازگو می‌کند. در «باز گشت» از زاویه‌های مختلف به افشاسازی فرهنگ‌های نامطلوب و ناپاک جامعه پرداخته و در پی آن‌ است‌ تا به بهترین شکل‌، تصویرِ راستین و واقعی افغانستان را به نمایش بکشد. «دربازگشت» نخست از نابرابری‌های جامعه‌ی دور از شهر افغانستان و فرهنگ‌های زشتِ آن‌جامعه‌ها، کُنش‌هایی بدی‌که جای‌گاه تقدس را به‌خود گرفته است، سخن می‌گوید و سپس نمایشی از تجاوزِ «شوروی به افغانستان» ارایه می‌کند و از ستم‌های آن

طالبان و بیزاری مردم از دین

۱۴۰۲/۰۲/۱۶ 13:42 بدون دیدگاه

سراج‌الدین حقانی، وزیر امور داخله طالبان، در مراسمی در قندهار خطاب به اعضای این گروه گفته است که با مردم رفتار تُند نکنند؛ زیرا چنین رفتاری باعث بیزاری مردم از دین می‌گردد. به مناسبت این سخن سراج‌الدین حقانی بهتر است که به پدیده دین‌گریزی در افغانستان امروز بپردازیم. یکی از مواردی که پس از تسلط مجدد طالبان خیلی در میانِ قشر تحصیل‌کرده و باسواد افغانستان گسترش پیدا کرده است، دین‌ستیزی و بیزاری و تنفر از دین و تدین است. شما وقتی به شبکه‌های اجتماعی سر بزنید متوجه می‌شوید آن‌هایی که در گذشته در قبال دین موضع منفی نداشتند

چرا رسانه‌ها اخبارِ منفی و مسایلِ قومی را بیش‌تر بازتاب می‌دهند؟

۱۴۰۲/۰۲/۱۳ 13:07 بدون دیدگاه

باری هگل گفته بود در دنیای مدرن انسان‌ها از کلیسا به روزنامه گرایش می‌یابند. عصر ما چنین عصری است. در هیچ عصری به اندازة امروز، رسانه‌های جمعی و شبکه‌های اجتماعی در زندگی عادی و روزمرة مردم اهمیت نداشته است. امروزه هر افغانستانی وقتی صبحِ زود از خواب بلند می‌شود، پیش از خوردن صبحانه، نخست سری به حساب فیسبوک خود می‌زند تا از آخرین اخبار و رویدادها آگاه شود. بگذریم از این‌که تا دوازده شب نیز پای تلویزیون نشسته و به خبرها و میزگردها گوش داده است. این نشانة آن است که حتا مردم در افغانستان نیز به

چرا باید فاشیسم تاجیکی را نقد کرد؟

۱۴۰۲/۰۲/۱۲ 12:32 بدون دیدگاه

قسمت اول من از دیرگاهی است که نگران ظهور و گسترش گرایش‌های فاشیستی میان شماری از جوانان تاجیک‌تبار افغانستان هستم. زیرا تاجیکان یکی از گروه‌های قومی است که با تمام اقوام افغانستان یک یا دو وجه اشتراک فرهنگی دارد. اشتراکاتی که میان تاجیکان با سایر اقوام وجود دارد، قدرتِ نرم این قوم را تشکیل می‌دهد و باعث می‌گردد که با هیچ قومی احساس بیگانگی نکند و در عین زمان با آن‌ها در مراوده و تعامل باشد. فاشیسم تاجیکی اما کاری می‌کند ضربه‌زدن به این قدرتِ نرم و تبدیل‌سازی آن نقاط اشتراک به افتراق و خصومت است. آن‌هایی که تصور

در لزوم به رسمیت‌شناسیِ گناهانِ پدران

۱۴۰۲/۰۲/۰۹ 12:07 بدون دیدگاه

همه ساله وقتی ۷ و ۸ ثور می‌رسد، شبکه‌های اجتماعی در افغانستان به میدانِ دوئل هواداران حزب دموکراتیک خلق و مجاهدین تبدیل می‌شود و باری دیگر شروع می‌کنند به تکرار همان اتهاماتِ قدیمی علیه همدیگر. چیزی که در این میان کم‌تر دیده می‌شود ابراز تاسف، تاثر و پشیمانی از جنایاتی است که پس از هفت و هشت ثور اتفاق افتاد و تا هنوز کشورِ ما در آتش آن می‌سوزد. هفت ثور ۱۳۵۷در تاریخ افغانستان متاسفانه روز شوم و یوم‌النکبتی است که در آن روز رژیم استالینی حزب دموکراتیک خلق به قدرت رسید. حزب دموکراتیک خلق افغانستان تنها در سالِ

افغانستان از کودتای ۷ ثور تا پیروزی ۸ ثور و لشکر کشی امریکا

۱۴۰۲/۰۲/۰۸ 15:17 بدون دیدگاه

بعد از جنگ جهانی دوم و قطب‌بندی جهان به بلوک شرق و غرب، بیشتر کشورها خواسته یا ناخواسته به اساس مشکلات اقتصادی، سیاسی و درونی که داشتند به دامن بلوک شرق و غرب پناه بردند. هرچند که کشورهای نظیر افغانستان در آغاز تقابل بلوک شرق و غرب تا حدودی از تنش‌ها کناره گرفت؛ اما مشکلات اقتصادی و خشک‌سالی‌های پی‌هم و چشم‌داشت به کمک های خارجی، عملا افغانستان را به دامن شوروی سوق داد. در حالی که ظاهرشاه باوجود مستبدی و رفتار استبدادی، مجذوب غرب شده بود، اما از شوروی سابق به خاطر کمک‌های اقتصادی و ایجاد زیرساخت‌ها در

هیچ کسی فرشته نیست؛ از پرولتاریا تا تکنوکرات‌ها و طلبه‌ها

۱۴۰۲/۰۲/۰۷ 12:28 بدون دیدگاه

امروز هفت ثور، سالروز کودتای حزبِ دموکراتیک خلق در افغانستان است. درست در ۷ ثور ۱۳۵۷ بود که حزبِ دموکراتیک خلق افغانستان به رهبری نورمحمد تره‌کی، علیه حکومت محمدداوود خان، نخستین رییس جمهور تاریخ کشور، کودتا کرد و با کشتن او و اعضای خانواده‌اش در ارگ ریاست جمهوری قدرت سیاسی را تصاحب نمود. همه ساله وقتی هفت ثور و هشت ثور فرا می‌رسد جدال‌هایی میان طرفداران مجاهدین و حزب دموکراتیک در شبکه‌های اجتماعی راه می‌افتد مبنی بر این‌که حکومتِ خلقی‌ها خوب بود یا که از مجاهدین؛ سپس هر کدام از شرارت‌ها و جنایات همدیگر سخن گفته و

خاطره‌ای از زوال رسانه‌ها در افغانستان

۱۴۰۲/۰۲/۰۵ 12:25 بدون دیدگاه

هر انسانی همان‌گونه‌ای که انواع و اقسام غرایز دیگری، غریزه‌ای به نام «غریزه‌ی بقا» نیز دارد. این «غریزه» در وجود انسان‌ها وقتی فعال می‌شود که تهدیدی یا خطری متوجه موجودیتش باشد. وظیفه‌ی این غریزه، پاس‌داری از انسان در مقابلِ تهدیدها است. با وجود آن‌که این غریزه در وجود هر انسانی به ودیعه نهاده شده، اما من حس می‌کنم که در مقایسه با دیگران از «غریزه بقا» سهم کم‌تری برده‌ام. زیرا به تجربه دریافتم که در مواقع دشوار، غریزه‌ی بقا در وجود من کم‌تر از دیگران فعال می‌شود و نمی‌تواند به درستی مرا متوجه تهدیدهایی بسازد که در آینده نزدیک

ما و فرهنگ کتابخوانی و مطالعه

۱۴۰۲/۰۲/۰۵ 12:06 بدون دیدگاه

می‌گویند جامعه‌ای که کتاب زیاد می‌خواند و سرانه‌ی مطالعه‌ی بالایی دارد، جامعه‌ی عاقل‌تر و با فرهنگ‌تری است. همچنین این‌گونه جوامع دچار مشکلات و گرفتاری کم‌تری هستند. اگر ما به سرانه مطالعه و سواد و کتاب در جهان نگاه کنیم، می‌بینیم که اکثر کشورهای عقب مانده و همچنین بحران‌زده، از فرهنگ مطالعه و کتاب دوراند و سرانه مطالعه‌ی پایین دارند؛ که این خود یکی از عوامل ایجاد بحران و دوام آن می باشد. افغانستان ما یکی از کشورهایی است که در آن سرانه مطالعه و سرو‌کار با کتاب بسیار پایین است. یعنی وقتی پایین می‌گوییم؛ خیلی خیلی پایین از