فرهنگ

خوانش غزل برای کودکان غزه در «چارباغ خیال» ‌بلخ

۱۴۰۳/۰۵/۰۸ 17:52 بدون دیدگاه

پنجاه و هشتمین نشست هفته‌گی انجمن ادبی «خانه مولانا» و انجمن نویسندگان بلخ با عنوان «چارباغ خیال» باهمکاری خانه‌ جمهوری اسلامی ایران در کتابخانه عمومی فردوسی در شهر مزارشریف با حضور سید روح الله حسینی رایزن فرهنگی سفارت ایران و اهل ادب بلخ برگزار شد. رایزن فرهنگی سفارت ایران در بلخ، در این نشست با اشاره به اهمیت و ارزش تاریخی و معنوی ولایت بلخ با نگاه به جغرافیای وسیع و گسترده زبان فارسی، نقش تعیین کننده شاعران و مفاخر بزرگی چون فردوسی، مولانا، حافظ، سنایی، سعدی و… در زنده نگهداشتن این میراث گرانبها اظهاراتی را مطرح کرد. وابسته

خشم یک نویسنده زن، بر سفید نمایی طالبان

۱۴۰۳/۰۳/۱۱ 11:47 بدون دیدگاه

خالق کتاب « ملت عشق » از تمجید طالبان برای آوردن ثبات در افغانستان، ابراز خشم کرد. الیف شافاک، نویسنده رمان معروف «ملت عشق» از سخنان یک کارشناس غربی که گفته است طالبان با وجود همه رفتارهایش، در افغانستان ثبات آورده است، انتقاد کرد. این نویسنده ترکی- بریتانیایی روز پنجشنبه در یادداشتی در حساب کاربری خود در شبکه اجتماعی انستاگرام، از عادی‌سازی محدودیت‌ها بر زنان در افغانستان انتقاد کرد و گفته است: «سخنان یک مرد میان‌سال غربی و کارشناس روابط بین‌الملل که می‌گفت چگونه طالبان باوجود همه چیز ثبات را در افغانستان آورده‌، خونم را به جوش می‌آورد.» الیف

«تاریخ تاجیکان ورارود» روایتی از سرگذشت فارسی‌زبانان آسیای میانه

۱۴۰۳/۰۲/۱۵ 21:36 بدون دیدگاه

پژواک جدایی مناطق آسیای میانه و ایران، قصه‌ای پرغصه به وسعت تاریخ ایران معاصر است؛ اما فارغ از مرثیه سرایی بر میراث به یغما رفته، اغلب ایرانیان را وقوف نیست که چه بر سر میراث هزارسالگان در سرزمین‌های جدا افتاده رفت. کتاب «تاجیکان ورارود؛ از ۱۸۶۰ تا ۱۹۲۴» نخستین روایت علمی دقیق و مدون به سبک تاریخ نویسی‌نو و به زبان فارسی در این زمینه است. این کتاب پرارج گرچه در سال ۱۴۰۰ در ایران منتشر شد، اما به دلیل خاستگاه تاجیکی محقق (نماز حاتم) آنچنان که شاید و باید در فضای رسانه‌ای ایران ارج نهاده نشد. کتاب تاریخ

نقش شاهنامه در پاسداری از زبان پارسی در افغانستان

۱۴۰۳/۰۱/۲۹ 12:58 بدون دیدگاه

فردوسی، شاعر و حماسه‌سرای نامدار زبان پارسی، نقش ارزشمندی در حفظ و پاسداری زبان پارسی به‌ویژه در افغانستان تحت ستم پارسی‌ستیزان، ایفا نموده است. شاهنامه، اثر ماندگار فردوسی، حامل پیام‌های ایستادگی و حماسه‌آفرین برای ارزش‌گذاری و پاسداری از زبان و تمدن تاریخی فارسی‌زبانان جهان است که توانسته است انگیزه ایستادگی در برابر ستم و تعصب را در میان فارسی‌زبانان به‌ویژه در افغانستان تقویت کند. پاسداری از زبان پارسی: شاهنامه با به‌کارگیری واژگان اصیل فارسی، گنجینه‌ای از زبان پارسی را به نسل‌های آینده، به‌ویژه در افغانستان، منتقل کرده است. این اثر، در دورانی که زبان پارسی تحت‌فشار زبان عربی بود،

در امتناع جایگزینی پشتو به‌جای فارسی

۱۴۰۲/۱۲/۰۲ 15:42 ۲ نظر

امروز، «روز زبان مادری» است. به این مناسبت، می‌خواهم امروز، به بیهودگی تلاش کسانی اشاره کنم که می‌خواهند فارسی را با پشتو جای‌گزین کنند. چنین تلاشی، چندین دهه است که در افغانستان جریان دارد و طالبان نیز در فارسی‌ستیزی دارند جدی‌تر از اسلاف خود ظاهر می‌شوند. من نمی‌دانم آن‌هایی که چنین سیاستی را دنبال کرده‌اند، آیا می‌دانند که روزگاری امویان نتوانستند عربی را با فارسی جای‌گزین کنند، یا خیر؟ یکی از زبان‌هایی که نامزد شده بود تا جای فارسی را در ایران، خراسان و ماوراءالنهر پُر کند، عربی بود. عربی، در آن زمان هم قدرت سیاسی داشت و هم

روز زبان مادری؛ صدرنشینی حافظ شیراز در افغانستان

۱۴۰۲/۱۲/۰۲ 13:31 بدون دیدگاه

حافظ شیرازی یکی از شاعران بلندآوازه‌ی زبان پارسی است که در عشق و رندی و سرمستی شهره‌ی همه‌جا است. او در شیراز به دنیا آمد، همان‌جا زندگی کرد و سرانجام در همان‌جا به ابدیت پیوست و به خاک سپرده شد. نام کامل‌اش خواجه شمس‌الدین محمد شیرازی، فرزند بهاءالدین محمد بوده است و در بین سال‌های ۷۲۷ هجری قمری تا ۷۹۲ هجری قمری می‌زیسته است. بنا بر برخی روایت‌ها، حافظ در کودکی پدرش را ازدست‌داده و در دوکانی به شاگردی پرداخته اما هم‌زمان به آموختن دانش علاقه‌ی بی‌حد داشته است. در نوجوانی توانسته است به علوم عصری خود مسلط شود،

بازتاب آموزه‌های ارجایی بلخ در اشعار مولانا

۱۴۰۲/۱۱/۳۰ 10:43 ۲ نظر

مولانا جلال‌الدین محمد بلخی، شاعر و عارف بزرگ قرن هفتم، یکی از چهره‌هایی است که بر همه‌ی فرهنگ‌ها در سراسر دنیا تاثیر گذاشته است. این تاثیرگذاری تا سرحدی است که یونسکو به احترام او سال ۲۰۰۷ را سال مولانا نام‌گذاری کرد. یکی از آثار مولانا که شهرت جهانی دارد، مثنوی معنوی او است. مثنوی معنوی او بارها در آمریکا در دسته‌ی پرفروش‌ترین کتاب‌های سال قرار گرفته است. آن‌چه باعث شده است تا این کتاب محبوبیت جهانی کسب کند، حکایت‌های عرفانی است که در این کتاب در قالب نظم بیان شده است. این حکایت‌ها سرشار از آموزه‌های معنوی بوده و

تخت رستم بنای ارزشمند اما فراموش‌ شده

۱۴۰۲/۱۱/۱۶ 14:33 بدون دیدگاه

تخت رستم یکی از بناهای تاریخی هویتی است که پیشینه‌اش به عصر بوداییان برمی‌گردد. این بنای تاریخی معروف در فاصله ۵/۱۴ کیلومتری در جنوب مرکز سمنگان افغانستان و در جاده متصل به ولایت بلخ قرار دارد. تخت رستم که دارای محیطی در حدود ۸۵ متر است و در اطراف آن غارها و اتاق‌های متعددی وجود دارد به روشی خاص در درون سنگی یکپارچه‌ی تراشیده شده است. میجریان، باستان‌شناس انگلیسی، اولین گردشگر اروپایی بود که درباره معبد و استوپه بودایی ایبک در کتاب خود به نام افغانستان شمالی که در سال ۱۸۸۸ میلادی منتشر شد، اشاره کرده است؛ و همانند مردم آن را تخت رستم

«شب هرات» در تهران؛ مناسبت همدلی و همگرایی

۱۴۰۲/۱۰/۲۹ 12:48 بدون دیدگاه

روز سه شنبه، ۲۶ جدی، برنامه فرهنگی «شب هرات» از سوی انستیتوت مطالعات استراتژیک افغانستان با همکاری انجمن علمی مطالعات صلح ایران و موزه تاریخ معاصر در تهران برگزار شد. اشتراک‌کنندگان این برنامه، استادان دانشگاه، نویسندگان، روزنامه‌نگاران و دانش‌جویان بودند. در این برنامه، افزون بر سخنرانی در پیوند به جایگاه هرات در تمدن منطقه و کشورهای فارسی‌زبان، کتاب «تاریخ هرات: از چنگیز خان تا تیمور» نیز رونمایی شده و برنامه‌با خواندن فرازهایی از مناجات‌نامه عبدالله خواجه عبدالله انصاری، دکلمه‌ی دوبیتی‌های محلی هرات، اجرای زنده‌ی موسیقی هرات و برگزاری نمایشگاهی از آثار نقاشی کمال‌الدین بهزاد پایان یافت. سخنرانان این برنامه،

هند: زبان فارسی را در سیاست‌گذاری‌های آموزشی خود به رسمیت شناخته‌ایم

۱۴۰۲/۱۰/۲۶ 20:03 بدون دیدگاه

وزیر خارجه هند گفته است این کشور زبان فارسی را در سیاست‌گذاری‌های آموزشی خود به‌رسمیت شناخته است. سوبرامانیام جیشنکر در دیدار امیرحسین عبداللهیان، همتای ایرانی خود افزود در سیاست‌گذاری‌های آموزشی هند زبان فارسی یکی از ۹ زبان رسمی پذیرفته شده است. وزارت خارجه جمهوری اسلامی ایران در بیانیه‌ای نوشت که وزیر خارجه هند در سفر به تهران با امیر عبداللهیان دیدار کرده است. در بیانیه به نقل از سوبرامانیام جیشنکر آمده است که هند زبان فارسی را پذیرفته است. وزیر خارجه هند در این سفر با رئیس‌جمهور و دیگر مقام‌های جمهوری اسلامی ایران گفت‌وگو کرده است. رسانه‌های ایران هدف

از گفته‌ها می‌رنجیم، از واژه‌ها می‌شرمیم

۱۴۰۲/۱۰/۲۳ 10:08 بدون دیدگاه

اندرزگویی از قدیم تا به امروز در تمامی سرزمین‌های جهان وجود داشته است. چه این اندرز‌ها مکتوب شده اند یا خیر؛ اما به نحوی جای پای خویش را در بین ملت‌ها پیدا کرده‌اند و هرگاه انسانی، گروهی یا ملتی دچار مشکل گردد، فوراً یک فردی یا گروهی با این نصایح به میدان می‌آیند. اندرزگویی همواره با غلاف پر از چربی واژه‌ها، در میان جوامع بشری رواج داشته و همواره آنانی که این مسوولیت را بر دوش می‌کشند در تلاش هستند تا با کاربرد بهترین واژگان، راه بیرون رفت را برای فرد یا گروه، نشان دهند. در افغانستان اندرزگویی

تاجیک بودن غوری ها (شناسنامۀ غور)

۱۴۰۲/۱۰/۱۱ 12:56 ۱ دیدگاه

وقتی ادعا می شود که غوری ها تاجیک بوده اند یا تاجیک هستند، نخست باید دیده شود که تاجیک به چه کسی گفته می شده است. تا این مساله مشخص نشود، ربط غوری ها را با این مفهوم و یا این واژه به سادگی و روشنی، نمی توان دریافت. هنری والتر بیلیو نویسندۀ کتاب« پژوهشی در بارۀ قوم شناسی یا اتنوگرافی افغانستان»در سال ۱۸۹۱ میلادی یعنی ۱۲۷ سال پیش در مورد تاجیک چنین می نویسد: « در افغانستان، اصطلاحِ تاجیک به طورعموم، به تمام کشاورزان پارسی- گو در مناطق کم ارتفاع و به تمام هنرمندان، پیشه وران،

طالبان در بلخ به خبرنگاران اجازه پوشش نمایشگاه هنری یونیسف را ندادند

۱۴۰۲/۱۰/۰۶ 20:06 بدون دیدگاه

مقام‌های محلی طالبان در بلخ به خبرنگاران اجازه پوشش خبری یک نمایشگاه هنری که از سوی موسسه «اویک» به همکاری یونیسف راه‌اندازی شده بود را ندادند. شماری از خبرنگاران در بلخ به رسانه‌ها گزارش داده اند که این نمایشگاه هنری روز چهارشنبه، ۶ جدی، در یکی از هوتل‌های شهر مزارشریف برگزار شده بود. به گفته آنان، با آن که خبرنگاران در این برنامه دعوت شده بودند، اما مسوولان ریاست اطلاعات و فرهنگ طالبان در بلخ مانع ورود آنان در این نمایشگاه شدند. گفته می‌شود که بیش از ۵۰ نوجوان دختر و پسر آثار هنری و صنایع دستی‌شان را در

یلدای امسال بین افغانستانی‌ها نسبت به سال‌های گذشته باشکوه‌تر تجلیل و برگزار شد. این در حالی بود که جریان حاکم در افغانستان و عوامل فرصت‌طلب آن با برگزاری این رسم دیرینه، مخالفت و در مواردی هم ممانعت کرده بودند

چرا یلدا باشکوه‌تر تجلیل شد؟

۱۴۰۲/۱۰/۰۳ 18:05 بدون دیدگاه

یلدای امسال بین افغانستانی‌ها نسبت به سال‌های گذشته باشکوه‌تر تجلیل و برگزار شد. این در حالی بود که جریان حاکم در افغانستان و عوامل فرصت‌طلب آن با برگزاری این رسم دیرینه، مخالفت و در مواردی هم ممانعت کرده بودند. این که چرا یلدای ۱۴۰۲ با استقبال انبوهی از جمعیت افغانستان روبرو شد، پس‌منظر تاریخی و ریشه اجتماعی دارد و آن این که یلدای امسال، چیرگی گفتمان تاریخی خراسانیان بر گروهی بود که پنداشته است می‌تواند فرهنگ مردم را با امر و نهی و با زور تغییر دهد. تاریخ گواه است که هرگاه فرهنگ، سنت‌ها و عنعنات ملی خراسانیان که

لازمه‌ی دیدگاه و نسبت آن:

۱۴۰۲/۱۰/۰۳ 09:48 بدون دیدگاه

از اینکه یک کتاب مستقل در بخش اصول فقه از دانشمندان دست اول حنفی به ما نرسیده برخی‌ها با بهره‌بردن از این خلا نکاتی را مطرح کرده‌اند که درخور توجه است و از لحاظ علمی باید روی آن گفتگو و داد و ستد صورت گیرد. چون فقدان وجود کتاب مستقل از دانشمندان نخستین حنفی این احتمال و گمانه‌زنی را بیشتر می‌سازد که بخشی از آرا و نظریات اصولی که امروزه به نام حنفی‌ها ترویج و تدریس می‌گردد شاید در واقع با دیدگاه‌های شخص امام ابو حنیفه و دانشمندان پیشین حنفی سازگاری نداشته باشد و یا هم اگر آنان زنده

نیاز افغانستان به زبان فارسی

۱۴۰۲/۰۹/۰۲ 11:29 بدون دیدگاه

نوشتۀ کوتاهی خواندم از آقای حسین دهباشی که یکی از سران طالبان وقتی به ایران آمده بود از سخن گفتن به زبان فارسی امتناع ورزیده و خواستار مترجم شده بود. آقای دهباشی از این که طالبان بدین وسیله زبان فارسی را تحقیر کرده بودند اظهار تأسف نموده و امتناع ایشان از سخن گفتن به فارسی را دردناک دانسته بود. امّا این عمل طالبان و به طور کلّی رفتاری که طالبان در جهت حذف زبان فارسی در پیش گرفته اند به نظر من تحقیر زبان فارسی نیست. طالبان نمی‌توانند با این اعمال بچه گانه فارسی را تحقیر کنند و سیاست

دشمنی طالبان با مولانا؛ نور عشق با خشونت خاموش نمی‌شود

۱۴۰۲/۰۹/۰۱ 13:02 بدون دیدگاه

در تاریخ تصوف خراسانی ما، عرفان اسلامی شامل دو دوره می‌شود؛ یکی دوره عرفان خائفانه است و دیگری دوره عرفان عاشقانه. عرفان حائفانه را غزالی به اوج رساند و عرفان عاشقانه با مولانای بلخی به اوج رسید. شمس تبریزی که تاثیر بزرگی بر تحول زندگی مولانا داشت، به او درس عشق آموخت و مولانای پس از دیدار شمس، از یک واعظ و مدرس، به یک عارفِ عاشق تبدیل شد. اگر شناختی اندکی از مولانا داشته باشیم، می‌دانیم که او در سراسر آثارش، تعلیم “عشق‌ورزیدن” می‌دهد. پیام و کلام مولانا برای مخاطبان امروزی‌اش نیز اینست که با عشق زندگی کنند،

چگونه می‌توان از زوالِ فارسی در افغانستان جلوگیری کرد؟

۱۴۰۲/۰۹/۰۱ 12:26 بدون دیدگاه

با تسلط مجدد طالبان در افغانستان یک‌بار دیگر نگرانی‌ها در باره‌ی آینده زبان فارسی در کشور افزایش یافته است. آن‌چه به نگرانی مردم افزوده است، سیاست‌های مبتنی بر فارسی‌ستیزی این گروه است. طالبان در دو سال گذشته بارها به اقداماتی متوسل شده‌اند که دال بر نگاه خصمانه‌ی این گروه به زبان پارسی می‌باشد. در تازه‌ترین مورد، رییس جدیدالتقرر طالبان برای دانشگاه تخار با ارسال مکتوبی به تمام دانشکده‌های این نهاد دستور داده است که از کاربرد واژه‌های فارسی «دانشگاه» و «دانشکده» بپرهیزاند. او این واژه‌ها را «مصطلحات بیگانه» خوانده است. در پیوند به همین نگرانی‌ها، دو روز قبل دوستی

«وطن فارسی» در خطر است!

۱۴۰۲/۰۸/۳۰ 12:14 بدون دیدگاه

حتما از زبان شاعران و نویسندگانِ ما بارها شنیده‌اید که گفته‌اند «زبان فارسی، وطنم است.» این جمله، یادگار روزگارانی است که ایران و خراسان در زیر سیطره و سلطه قبایل ترک‌ و مغول قرار داشت و مردمان ایرانی‌تبار از مناسبات قدرت دور نگهداشته شده بودند. در آن روزگاران، مردم ما برای احیای هویت ایرانی و نگهداری از موجودیت فرهنگی خود به سرزمین ادب و فرهنگ کوچیدند و در دنیای شعر و تغزل سکنا گزیدند. و چنین بود که فارسی به وطن دیگر ما تبدیل شد. اما امروزه در خراسان قدیم و افغانستان امروزی گروه دیگری به قدرت رسیده که

چند ویژه‌گی زبانِ پارسی

۱۴۰۲/۰۸/۱۸ 15:50 بدون دیدگاه

• زبانِ پارسی، از بهرِ داشتنِ آهنگِ گوش‌نواز در واژه‌ها و جمله‌هایش، توانایی و ذوقِ یادگیری در روندِ زبان‌آموزی را برای فراگیرنده‌گان افزایش می‌دهد؛ چون جنبه‌ی موسیقایی آن بسیار دل‌نشین است و همین دل‌نشینی سبب می‌شود تا ساده و زودتر فرا گرفته شود. • افزون بر چاشنیِ موسیقایی در این زبان، شعر، نثر و بازآفرینی تخیّلِ خلاق و ظرافت‌چینی واژه‌ها در نخِ زبان، انگیزه‌ی فراگیری زودآموزِ آن‌را بیش‌تر می‌سازد. • زبانِ پارسی، زبانی‌ست که از ره‌گذر معنا و مفهوم، مانندِ آهنِ تفته شده در کوره‌ی روزگار آب‌دیده شده و مثلِ گل نازک و مانندِ پولاد مُحکم است؛ ازهمین‌روست