هشتم ثور سال ۱۳۷۱ خورشیدی یکی از مهم‌ترین و پرشکوه‌ترین روزهای تاریخ معاصر افغانستان است. روزی که پرچم استقلال و آزادی بر فراز کابل به اهتزاز درآمد و مردم مجاهد افغانستان پس از سال‌ها مبارزه‌ی جانانه و مؤمنانه، طعم پیروزی بر رژیم کمونیستی و سلطه‌ی بیگانگان را چشیدند. این روز نه‌تنها پایان یک نظام وابسته، بلکه آغازگر فصلی نوین در حیات ملت مسلمان افغانستان بود؛ فصلی آکنده از ایمان، اخلاص، فداکاری، تقوا و وحدت.
در این مقاله با تکیه بر منابع معتبر، سعی شده تا ابعاد معنوی، ارزشی و اجتماعی جهاد اسلامی افغانستان بررسی شده و نقش کلیدی مجاهدین در پیروزی ۸ ثور تبیین گردد.
آغاز جهاد؛ ندای تکلیف الهی
با کودتای کمونیستی در سال ۱۳۵۷ و استقرار حکومت حزب دموکراتیک خلق افغانستان، سرکوب‌های بی‌رحمانه و تهاجم فرهنگی علیه اسلام آغاز شد. مردم متدین و ریشه‌دار این سرزمین، نمی‌توانستند تسلیم بی‌دینی و ظلم شوند. با صدور فتوای جهاد از سوی علما و شخصیت‌های دینی، موجی از ایمان و تکلیف‌مداری در سراسر کشور برخاست.
مجاهدین، بدون وابستگی به قدرت‌های خارجی، با نیت خالصانه و “فی سبیل‌الله” در کوه‌ها، دره‌ها و شهرها به پا خاستند. آنچه موتور محرک این قیام مردمی بود، نه زر و زور، بلکه باور عمیق به وعده‌های الهی، بهشت موعود، و روح ایثارگری در راه دین بود. إِن تَنصُرُوا اللَّهَ يَنصُرْكُمْ وَيُثَبِّتْ أَقْدَامَكُمْ» (سوره محمد، آیه ۷)
عوامل معنوی و ارزشی پیروزی مجاهدین
１. تقوا و ایمان عمیق
مجاهدین در شرایط سخت کوهستان، با کمترین امکانات اما با بالاترین سطح توکل، نماز شب، ذکر و دعا، به مقابله با تانک‌ها و هلیکوپترهای شوروی رفتند. ایمانِ آن‌ها به نصرت الهی، همان کلید غلبه بر دشمنی بود که روزگاری ابرقدرت خوانده می‌شد.
２. اتحاد و اخوت اسلامی
رغم تفاوت‌های قومی و زبانی، وحدت اسلامی، محور پیوند مجاهدین بود. جبهات متعددی در سراسر افغانستان، بر پایه‌ی اخوت دینی، هم‌دیگر را تقویت می‌کردند. این روحیه وحدت، عامل مهمی در شکست دشمن و استقامت در برابر نفوذ عناصر تفرقه‌افکن بود.
３. شجاعت و ایثار
قهرمانان زیادی در صفحات زرین تاریخ جهاد نقش بستند؛ جوانانی که با دستان خالی اما قلب‌هایی لبریز از ایمان، در برابر بمب‌ها و توپ‌ها ایستادند. شهادت‌طلبی نه از سر افراط، بلکه از درک عمیق فلسفه‌ی فداکاری در راه خدا بود.
روز هشتم ثور؛ تحقق وعده‌ی الهی
روز هشتم ثور، تجلی تحقق وعده‌ی خداوند به اهل صبر و ایمان بود. رژیم کمونیستی سقوط کرد، حکومت اسلامی در کابل مستقر شد و مردم، پس از سال‌ها رنج، سرود پیروزی سر دادند. این پیروزی، نماد عزت ملت مسلمان افغانستان بود.
کَم مِّن فِئَةٍ قَلِیلَةٍ غَلَبَت فِئَةً کَثِیرَةً بِإِذْنِ اللَّهِ» (سوره بقره، آیه ۲۴۹)
دستاوردهای ارزشی پیروزی مجاهدین
۱. پایان اشغال و احیای استقلال سیاسی
افغانستان توانست پس از نزدیک به یک دهه اشغال مستقیم و غیرمستقیم، باری دیگر استقلال خود را بازیابد. تصمیم‌گیری‌ها به‌دست مردم و نمایندگان واقعی‌شان افتاد، نه از بیرون مرزها.
۲- بازگشت به ارزش‌های اسلامی
با پیروزی مجاهدین، مظاهر اسلامی بار دیگر در زندگی روزمره مردم جاری شد. مساجد رونق گرفت، مکاتب دینی گشوده شد، و زنان و مردان، در فضای ایمانی نفس کشیدند.
３. احیای عزت ملی و الگوسازی برای امت اسلامی
افغانستان، به‌عنوان سرزمینی که یکی از دو ابرقدرت جهان را شکست داد، الگویی برای امت اسلامی در ایستادگی، استقلال و باور به خویشتن شد. این پیروزی، الهام‌بخش آزادی‌خواهان جهان گردید.
مسوولیت تاریخی نسل امروز
تاریخ‌زدایی، تحریف جهاد و فراموشی فداکاری‌ها، خطر بزرگی برای هویت ملی و اسلامی ماست. نسل امروز وظیفه دارد که با تحلیل درست، از این میراث گران‌بها صیانت کند، تا خون هزاران شهید در پای منافع سیاسی امروز ضایع نشود.
ما باید هشتم ثور را نه تنها به‌عنوان یک مناسبت سیاسی، بلکه به‌عنوان روز ایمان، غیرت، و استقلال واقعی پاس داریم.
نتیجه‌گیری
جهاد ملت افغانستان علیه اشغال کمونیستی، نمونه‌ای بی‌نظیر از بیداری دینی، وحدت ملی و فداکاری در راه خداوند بود. هشتم ثور، نقطه‌ی تجلی این مجاهدت‌هاست. بزرگداشت این روز، نه تجلیل از گروه خاص، بلکه پاس‌داشت از روحیه‌ی ایثار، شجاعت، ایمان و وطن‌دوستی است. اگر امروز نیز به آن روح بازگردیم، هیچ قدرتی نخواهد توانست بر سرنوشت ملت ما سایه افکند.
منابع:
۱. قرآن کریم، سوره محمد، آیه ۷؛ سوره بقره، آیه ۲۴۹
2. احمد رشید. طالبان؛ اسلام، نفت و تروریزم در آسیای مرکزی. ترجمه داوود احمدی، کابل: نشر آریانا، ۲۰۰۲، ص. ۸۷-۱۰۵.
3. رابرت کیپلن. افغانستان؛ شکست‌ناپذیر در تاریخ. ترجمه حسین کیانی، تهران: نشر نی، ۱۳۸۶، ص.
۱۲۰-۱۳۰.
4. Steve Coll. Ghost Wars: The Secret History of the CIA, Afghanistan, and Bin Laden. Penguin Books, 2004, pp. 143–۱۵۷.
5. روزنامه ۸ صبح، گزارش ویژه به‌مناسبت هشتم ثور، شماره ویژه، ۸ ثور ۱۳۹۹.
6. وبگاه BBC فارسی، گزارش تاریخی درباره خروج شوروی، منتشرشده در ۱۵ فبروری ۲۰۱۹.
