درآمد
گروه طالبان در دور اول توسط کشور آمریکا به دلیل پناه دادن «اسامه بن لادن» در خاک افغانستان وعدم واگذاری وی و هم‌چنان تبدیل شدن افغانستان به لانه‌ی امن القاعده نابود شده بود. اما پس از دو دهه از تمثیل دموکراسی، آمریکا، افغانستان را در نتیجه پروسه تسلیم دهی کاملا آمریکایی که نوازش سازمان ملل را هم‌چنان به همراه داشت به طالبان سپرد.
به همین راحتی که در بالا خواندید، آمریکا با جامعه بین المللی، بدون درنظر گرفتن انتخاب و رای مردم افغانستان و به خصوص زنان که تجربه حاکمیت سیاه و غیرانسانی این گروه را در دور نخست این گروه چشیدند و کشیدند؛ افغانستان را به طالبان بخشیدند.
برای آمریکا و هم‌پیمان‌هایش، نه مسئله مردم افغانستان و زنان و نه هم دو دهه مقاومت در برابر روایت تندرویی و خشونت و تمثیل دموکراسی مهم بود. آمریکا نتوانست به منافع خودش در افغانستان دست یاید. از‌این‌رو آن‌چه برای آمریکا و جامعه بین‌المللی در هنگام سپردن افغانستان به طالبان اهمیت داشت؛ توافق‌نامه دوحه که مهم‌ترین بخش آن، «خروج مصئون تمام نیروهای آمریکایی و ناتو از افغانستان» بود.
طالبان به تاریخ ۲۴ اسد۱۴۰۰/ ۱۵آگست ۲۰۲۱ کابل را تسخیر کردند. در شامگاه تسخیر کابل، پیروزی شان را در برابر آمریکا و هم‌پیمان‌هایش وهم‌چنان ختم سیطره پذیری کفر اعلان نمودند. اشک خوشحالی ریختند و سجده شکر به‌جا آوردند و روز ۲۴ اسد را که روز سیاه مردم افغانستان است؛ روز «پیروزی» نام گذاشته و تعطیلی عمومی اعلام کردند.
ملا حسن آخوند، رییس‌الوزرای طالبان، از ۲۴ اسد به عنوان روز «فتح کابل» نام برد و این روز را برای جنگ‌جویان این گروه و «ملت مجاهد» تبریک گفت. این نام‌گذاری از سوی طالبان در حالی صورت می‌گیرد که این گروه از سال ۲۰۰۷ مذاکرات پنهانی شان را با آمریکا آغاز کرده و در نتیجه تسلیمی کشور توسط آمریکا به این «فتح» دست یافتند.
شیر محمد عباس ستانکزی، معین وزارت خارجه که خودش را مسئول عمومی جناح مذاکره کننده طالبان با آمریکا می‌داند در مصاحبهی با رسانه خصوصی دیداری «طلوع نیوز» می‌گوید که، طالبان مذاکرات خود را با آمریکا به صورت پنهانی از سال ۲۰۰۷ آغاز کرده بودند. اما نخستین نشست مذاکرات به صورت علنی توسط نماینده‌های سیاسی، دسته مذاکراتی و اعضای ارشد این گروه به تاریخ ۱۲ اکتبر ۲۰۱۸ در شهر دوحه قطر برگزار شد و تا آخرین دور نشست که حدود ۱۸ ماه را در قطر در بر گرفت و به یازده دور مذاکراتی انجامید؛ زیر سایه مصئونیت و حمایت آمریکا سپری شد.
سرانجام توافق‌نامه دوحه در یازدهمین مرحله در پایتخت قطر، به تاریخ ۱۰ حوت ۱۳۹۸/ ۲۹ فبروری ۲۰۲۰، با حضور مایک پمپئو، وزیر خارجه دولت آمریکا، توسط زلمی خلیل‌زاد، نماینده‌ی ویژه آمریکا برای صلح افغانستان و ملا عبدالغنی برادر، معاون گروه طالبان در دو نسخه به زبان‌های فارسی، پشتو و انگلیسی امضا شد.
پس از سپری شدن نخستین روزهای تسلیمی افغانستان، این گروه حتا نتوانست برای چند روز محدود به تعهدات اعلامی‌اش وفادار بماند. جَلدی نقاب ژست‌ها و رفتارهای متمدنانه‌ای خودشان را کنار گذاشتند و در نخستین ساعاتی که عفوعمومی را اعلام نموده بودند، نیروهای نظامی و کارمندان بخش‌های امنیتی و عدلی-قضایی کشور را در نقاط مختلف افغانستان کشتند و تا اکنون این روند ادامه دارد.
زنان افغانستان و فرمان‌های طالبان
این گروه با پوشیدن همان نقاب در جریان گفت‌و‌گوهای صلح، به رعایت حقوق اسلامی زنان و جایگاه شان تاکید کرده بودند. اما پس از تسخیر کشور و با برداشتن نقاب، به اندیشه اصلی خود شان برگشتند. این گروه پس از حاکمیت دوباره بر کشور، ۸۰ فرمان را در برابر زنان و دختران صادر کرده است. این فرمان‌ها پیرامون حذف و محرومیت زنان از درس، کار، آزادی‌های اجتماعی و سیاسی و گرفتن حقوق شان صادر شده است. این در حالی‌ست که از میان ۵۴ کشور مسلمان و عضو سازمان کنفرانس اسلامی هیچ کشوری زنان و دختران شان از حق آموزش، کار و فعالیت‌های سیاسی منع نشده اند.
در زیر به بخشی از فرمان‌های این گروه که پیرامون ممنوعیت زنان از حقوق انسانی و حذف کامل شان از جامعه صادر شده است می‌پردازم.
طالبان ۲۲ روز پس از به قدرت رسیدن، به تاریخ ۱۶ سنبله۱۴۰۰/۷ سپتامبر۲۰۲۱، اعضای کابینه سرپرست شان را که متشکل از ۳۳ مرد بود اعلام کرد. اسم‌های زیر، نخستین اعضای کابینه سرپرست دور دوم حاکمیت این گروه را رقم زدند.
- ملا محمدحسن اخند، سرپرست ریاست الوزراء (سرپرست کرسی نخست وزیر)
- ملا عبدالغنی برادر، معاون
- مولوی عبدالسلام حنفی، معاون
- مولوی محمدیعقوب مجاهد، سرپرست وزارت دفاع
- ملا سراج الدین حقانی، سرپرست وزارت داخله
- مولوی امیرخان متقی، سرپرست وزارت خارجه
- ملا هدایت الله بدری، سرپرست وزارت ماليه
- شیخ مولوی نورالله منیر، سرپرست وزارت معارف
- ملا خیرالله خیرخواه، سرپرست وزارت اطلاعات و فرهنگ
- قاری دین حنیف، سرپرست وزارت اقتصاد
- شیخ مولوی نورمحمد ثاقب، سرپرست وزارت حج و اوقاف
- مولوي عبدالحکیم شرعی، سرپرست وزارت عدلیه
- ملا نورالله نوری، سرپرست وزارت سرحدات و قبائل
- ملامحمدیونس اخندزاده، سرپرست وزارت انکشاف دهات
- شیخ محمدخالد، سرپرست وزارت دعوت و ارشاد، امر بالمعروف و نهی المنکر
- ملا عبدالمنان عمری، سرپرست وزارت فوائد عامه
- حاجی ملامحمد عیسی آخند، سرپرست وزارت معادن و پترولیم
- ملا عبداللطیف منصور، سرپرست وزارت آب و برق
- ملا حمید الله آخندزاده، سرپرست وزارت هوانوردی و ترانسپورت
- مولوی عبدالباقی حقانی، سرپرست وزارت تحصیلات عالی
- مولوي نجیب الله حقانی، سرپرست وزارت مخابرات
- حاجی خلیل الرحمن حقانی، سرپرست وزارت مهاجرین
- ملا عبدالحق وثیق، سرپرست ریاست عمومی استخبارات
- حاجی محمد ادریس، سرپرست د افغانستان بانک
- مولوی احمدجان احمدی، سرپرست اداره امور
- ملا محمدفاضل مظلوم، معین وزارت دفاع
- قاری فصیح الدین، لوی درستیز کشور
- شیرمحمدعباس ستانکزی، معین وزارت خارجه
- مولوی نورجلال، معین وزارت امور داخله
- مولوی ذبیح الله مجاهد، معین وزارت اطلاعات و فرهنگ
- ملا تاج میر جواد، معاون نخست ریاست عمومی استخبارات
- ملا رحمت الله نجیب، معاون اداری ریاست عمومی استخبارات
- ملا عبدالحق آخند، معین وزارت داخله در بخش مبارزه با مواد مخدر
در این لیست، ۳ تن شیخ، ۹ تن مولوی ، ۱۵ تن ملا، ۳ تن حاجی، ۲ تن قاری و ۱ طالب بدون پیشوند حضور دارد.
هرچند این نخستین لیست اعضای کابینه سرپرست این گروه است که امروز، پس از سه سال تغییراتی در نامهای این لیست آمده اما تغییری در تخصص افراد یا هم اضافه شدن نام زنان در آن نیامده است.
در این لیست که متشکل از فرماندهان نظامی و مفتی‌های ارشد و جنگجویانی که بیش از دو دهه در کشتن مردم سهم داشتند دیده می‌شود. جدای جنایت‌کار بودن اعضای این لیست، تک قومی بودن و تک جنسیتی بودن این لیست به وضوح نشان می‌دهد که زنان در تفکر این گروه کجا کار قرار دارند.
در ۱۶ سنبله ۱۴۰۰/ ۷ سپتامبر ۲۰۲۱، اعتراضات گسترده در کابل و هرات با مشارکت پر رنگ زنان شکل گرفت. صدها زن و مرد روز سه شنبه در کابل به دلیل تسلط یافتن دوباره و هم‌چنان حمایت پاکستان از این گروه در پیش‌روی سفارت پاکستان اعتراض کردند و انزجار شان را از این گروه فریاد زدند. معترضان هم‌چنان برای محکوم کردن جنگ این گروه در استان پنجشیر که تا آن زمان سقوط نکرده بود، با فریادهای شان محکوم کردند.
خیابان‌های کابل و هرات شاهد نخستین حضور پر رنگ زنان بود که در کابل عده‌ای از مردان آنان را همراهی می‌کردند. افراد طالبان برای متفرق کردن معترضان زن در هرات بالای آن‌ها شلیک نمود که در اثر تیر اندازی این گروه، ۳ تن کشته و ۷ تن دیگر زخمی شدند. اما در کابل، زنان را با شلیک‌های هوایی و کوبیدن با چوب‌های دست داشته‌ی شان متفرق ساختند. هم‌چنان این اعتراض در کابل توسط رسانه‌های زیاد داخلی و خارجی پوشش داده شد. طالبان ۱۴ خبرنگار و تصویربردار رسانه‌های داخلی و خارجی را بازداشت کردند.طالبان تعدادی از کارمندان رسانه‌ای داخلی را لت و کوب نموده و پس از مدت کوتاهی دوباره آزاد نمودند.
هرچند این نخستن اعتراض زنان نبود، نخستین اعتراض زنان به روز تسخیر کابل توسط این گروه بر می‌گردد. پس از این اعتراض گسترده، زنان به خیابان‌های کابل می‌ریختند و برای دست یافتن به حقوق شان اعتراض می‌کردند اما پاسخ این اعتراض‌ها به صورت وحشتناکی غیرانسانی و غیراسلامی بود که در عنوان دیگر این نوشته به آن پرداخته می‌شود.
با وجود رفتارهای وحشیانه و غیرانسانی که طالبان در حق زنان روا داشته است، زنان اما کوتاه نیامده و از ابتدای سقوط تا اکنون دست به تشکیل چندین جنبش و گروه اعتراضی زدند که در زیر می‌توان از این جنبش‌ها و گروه‌های زنان با افتخار نام برد:
- جنبش شنبه‌های ارغوانی
- جنبش زنان معترض افغانستان
- جنبش زنان تخار
- موج اتحاد و همبستگی بانوان تخار
- جنبش زنان برای عدالت و آزادی
- جنبش زنان پنجره امید افغانستان
- جنبش زنان به‌سوی آزادی
- جنبش همبستگی زنان معترض افغانستان
- جنبش زنان برای آزادی و صلح
- گروه مشارکت و عدالتجو
- جنبش خود جوش زنان معترض افغانستان
- جنبش صدای زنان افغانستان
- جنبش زنان افغانستان برای برابری
- حذف زنان از ورزش و حضور در میدان‌های ورزشی
در ۱۷ سنبله ۱۴۰۰ / ۸ سپتامبر ۲۰۲۱، احمدالله وثیق، معاون وزیر اطلاعات و فرهنگ طالبان گفت، ورزش زنان یک فعالیت «نامناسب و غیرضروری» است. دلیل آن‌را کشف حجاب و پوشیده نبودن بدن زنان بیان کرد که در شرع مجاز نیست. از همان روز به بعد، فعالیت ورزشی ورزشکاران زن در افغانستان ممنوع شد. پس از دو دهه دستاوردهای درخشان ورزشی زنان افغانستان نابود شد و به دلیل این حذف و محرومیت، بیشتر تیم‌های ورزشی ملی زنان افغانستان به خارج کشور پناهنده شدند. هم‌چنان این گروه، باشگاه‌های خصوصی ورزش‌های رزمی و بدن سازی زنان را که توسط خود زنان در افغانستان مدیریت می‌شد بستند. عده‌ای از باشگاه‌های خصوصی، تجهیزات ورزشی شان را در خانه‌های شخصی شان جهت ادامه یافتن ورزش زنان انتقال دادند. اما با هشدار و تهدیدهای زیاد جلو این کار را گرفتند و سرانجام ورزش‌های باشگاهی را حتا از خانه‌های شخصی زنان حذف کردند.
در ۲۸ سنبله ۱۴۰۰/۱۹ سپتامبر ۲۰۲۱، به کارمندان زن شهرداری کابل گفته شد تنها آن‌هایی که کارشان توسط همکار مردم شان قابل انجام نباشد اجازه‌ی کار دارند. سپس، در تمامی اداره‌های دولتی دستود داده شد که تا زمان فراهم شدن مکان‌های جداگانه و مناسب بر اساس اصول شرعی، زنان اجازه‌ی ادامه کار را ندارند و در خانه بمانند. برای تعدادی از کارمندان زن که توسط خود این گروه واجد شرایط دانسته شدند، معاش ماهوار شان در خانه پرداخت می‌شد. به مرور زمان، کارمندان زن اداره‌های دولتی حذف شدند و به عوض آن‌ها اعضای گروه خود شان را استخدام کردند.
اما در مورد کارمندان زن سازمان‌های داخلی و خارجی به صورت رسمی، در نامه‌ی که به تاریخ ۳ جدی ۱۴۰۱ /۲۴ دسامبر ۲۰۲۲، به امضای قاری دین محمد حنیف، وزیر اقتصاد طالبان رسید، کار زنان در سازمان‌های داخلی و خارجی متوقف گردید.
در زمان نظام جمهوریت در افغانستان، نهادی زیر نام «خانه‌ی امن» به منظور حفاظت و سرپرستی از زنانی که قربانی خشونت‌های خانوادگی و جامعه قرار می‌گرفتند ایجاد شد. حدود۲۳ خانه امن زنان قربانی خشونت زیر نظر دولت جمهوریت و سازمان‌های بین‌المللی در افغانستان فعال بودند. اما با حاکمیت دوباره این گروه، به صورت رسمی جواز خانه‌های امن را لغو و فعالیت آنان را ممنوع کردند.
به اساس گزارش روزنامه گاردین، طالبان در نخستین روزهای سنبله ۱۴۰۰/ سپتامبر ۲۰۲۱، دروازه خانه‌های امن را بستند. با بسته شدن این پناهگاه‌ها، زنان بار دیگر در معرض خشونت و سؤ استفاده قرار گرفتند.
بنا به گزارش تازه نمایندگی سازمان ملل در افغانستان (یوناما) قضات طالبان زنان قربانی خشونت را جهت حفاظت شان به زندان‌های زنانه فرستادند.
در ابتدا طالبان، جدایی دانشجویان دختر و پسر را در دانشگاه‌های خصوصی توصیه کردند و در تمام دانشگاه‌های خصوصی، پرده‌ای در وسط صنف‌های درسی آویزان شد که دانشجویان دختر و پسر در دو سوی آن قرار گرفتند.
در ۲۱ سنبله ۱۴۰۰/۱۲سپتامبر ۲۰۲۱، وزارت تحصیلات عالی این گروه در مصاحبه ویژه با بی‌بی‌سی گفت که این استراتیژی را برای دانشجویان دانشگاه‌های دولتی نیز اعمال خواهد نمود.
عبدالباقی حقانی، وزیر تحصیلات عالی طالبان روز یکشبنه به تاریخ ۱۲ سپتامبر۲۰۲۱ به خبرنگاران گفت که طالبان «اجازه آموزش مختلط (دختر و پسر) را نخواهد داد». او هم‌چنان اعلام کرد که مضامین تدریسی در دانشگاه‌ها مورد بازبینی قرار می‌گیرد.
سپس این وزارت، روزهای درسی و نوبت درسی دانشجویان را تفکیک نمود. بر بنیاد این فیصله، سه روز جفت در هفته به دانشجویان دختر و سه روز تاق به دانشجویان پسر اختصاص یافت. بر اساس این قانون، هیچ پسری اجازه حضور در نوبت درسی دختران در محیط دانشگاه را ندارد و همچنین دانشجویان دختر موظف اند که این قانون را در نوبت درسی پسران رعایت کنند.
اما با وجود این همه تدابیر و فرامین با قرائت طالبانی، هنوز هم کافی نبود و پس از مدت کوتاهی تمام دانشگاه‌های خصوصی و دولتی را بر روی دختران بستند.
- حذف دختران از آموزش در مکتب‌ها
وزارت معارف این گروه، ۳۴ روز پس از بازگشت به قدرت، به تاریخ ۲۶سنبله ۱۴۰۰/ ۱۷ سپتامبر۲۰۲۱، دستور بستن تمام مکتب‌های دخترانه بالاتر از صنف ششم را صادر کرد. در خبرنامه این وزارت از دانش آموزان و معلمان پسر خواسته شد که به دروس خود بازگردند.
۱۱۰۰ روز از بسته شدن مکتب‌های دخترانه و محرومیت دختران از آموزش می‌گذرد. کشورهای جهان، سازمان‌های اسلامی و غیراسلامی، نهادها و بی شمار شخصیت‌های فرهنگی، سیاسی، مذهبی و …، در برابر بسته بودن دروازه مکتب و دانشگاه‌ها واکنش نشان دادند و این تصمیم را غیر اسلامی و غیر انسانی دانسته و در باز شدن آن تاکید نمودند اما این گروه برای توجیه این کار دلایلی را چون غیر اسلامی بودن نصاب آموزشی، شرعی نبودن آموزش دختران، مختلط بودن سیستم اداری و آموزگاران در مکتب‌ها و مشکلات اقتصادی عنوان کرده اند.
طالبان روز جمعه، ۲۶ سنبله ۱۴۰۰/ ۱۷ سپتامبر۲۰۲۱، طالبان با انتشار بیانیه‌ای اعلام کردند که وزارت امور زنان به «وزارت امر به معروف و نهی از منکر» تبدیل شده است. ۷۸ سال پیش در زمان سلطنت ظاهر شاه برای نخستین بار وزارت امور زنان ایجاد شد و تا سال ۱۳۷۵، دوره اول حاکمیت این گروه فعالیت داشت. پس از حاکمیت دور اول، این وزارت از فعالیت باز ماند. با از بین رفتن این گروه، دوباره این وزارت فعالیت خودش را آغاز کرد. اما در دور دوم حاکمیت این گروه، این وزارت به همان سرنوشت دور اول دچار شد.
- حذف سیما و حضور زنان از رسانه‌های تصویری و سینما
در ۳۰ عقرب ۱۴۰۰ /۲۱ نوامبر ۲۰۲۱، محمد خالد حنفی، سرپرست وزارت امر به معروف و نهی از منکر این گروه در یک نشست خبری در کابل «دستورالعمل جدیدی» را برای رسانه‌های تصویری معرفی کرد که بر اساس آن زنان نمی‌توانند پس از آن در نمایشنامه‌های تلویزیونی نقش و حضور داشته باشند.
در دستورالعمل هشت مادهای این وزارت آمده است که پخش فیلم‌های مغایر اصول شرعی و افغانستانی، فیلم‌های که سبب بداخلاقی اجتماعی می‌شود، برنامه‌های تفریحی انتقادی از شخصیت‌ها، انتشار تصاویر نیمه برهنه مردان، پخش اخبار از سوی زنان بی حجاب و تصاویر پیامبران و صحابه را در رسانه‌های تصویری منع می‌کند.
طبق این فرمان، صورت زن نیز گناه تلقی می‌شود. زنان برای ادامه کار باید صورت شان را با پوزبند بپوشانند و هم‌چنان از پوشیدن لباس‌های رنگی و لباس‌های سبک غربی خودداری کنند و در حرف زدن شان عفت کلام را رعایت نمایند.
در ادامه گرداننده‌گان و مجریان زن تلویزیون ملی افغانستان را نیز از کار برکنار کردند. شبنم دوران مجری زن برنامه رادیو تلویزیون ملی افغانستان بود که با به قدرت رسیدن این گروه اجازه حضور در برنامه های تلویزیونی را به او ندادند.
تنها به این بسنده نکردند، رادیو تلویزیون ملی افغانستان زیر اداره طالبان، دیدارهای رسمی سران این گروه را که با هیئت و نماینده‌های زنان کشور و نهادهای مختلف دارند حذف می‌نماید.
به طور مثال، این تلویزیون دیدارهای خلیل‌الرحمن حقانی، وزیر مهاجرین طالبان را که با خانم شوکو شیموزاوا، رئيس پیشتیبانی و امنیت کمیساریای عالی سازمان ملل در امور پناهندگارن و ملاقات شیر محمد عباس ستانکزی، معاون وزیر خارجه طالبان با معاون فرستاده ویژه جاپان، خانم میساکو تکاهاشی را با حذف عکس این دو زن منتشر کرد.
نشر عکس با زن خارجی حرام است، در حالی که ملاقات با زن خارجی حلال است و این در تفکر طالبانی اشکالی ندارد، همان‌گونه که نماینده‌های این گروه در برنامه‌های تلویزیونی اشتراک می‌کنند و عکس و تلویزیون و استفاده از دنیای مجازی را حرام می‌شمارند.
- حذف صدای زنان از رسانه و محرومیت از هنر موسیقی
روز یکشنبه به تاریخ ۲۱ قوس ۱۴۰۰ /۱۲ دسامبر ۲۰۲۱، کمیته مصئونیت خبرنگاران افغان با نشر گزارشی گفت که طالبان در استان‌های بلخ، تخار و جوزجان، نشر صدای زنان و موسیقی را از رسانه‌ها ممنوع کرده است. طالبان به صورت عموم مخالف هرنوع موسیقی استند. هنرجویان انستتیوت ملی موسیقی افغانستان در همان روزهای نخستین تسلط این گروه، اجازه فعالیت را نداشتند. به همین دلیل اعضای ارکستر زهره (نخستین ارکستر تمام زنان افغانستان) به پرتگال پناهنده شدند.
اداره اطلاعات و فرهنگ طالبان استان هلمند در ماه اسد ۱۴۰۲، به رسانه‌های محلی هشدار داد که تحت هیچ شرایطی نباید صدای زنان را نشر کنند. سپس ریاست امر به معروف طالبان قندهار پخش صدای زنان، موسیقی و دعوت مهمان زن در برنامه‌های رادیویی را ممنوع کردند. این ریاست حتا گفته است که در تیتراژ برنامه‌های رادیویی، از موزیک استفاده نشود.
در ماه اسد ۱۴۰۳، طالبان رادیو «صدای زنان» را در استان بدخشان به دلیل پخش موسیقی و صدای لطیف مجریان آن رادیو تعطیل کرد. و این روایت حذف صدای زنان در بیشتر رسانه استان‌های کشور هم‌چنان پابرجاست.
- محدودیت برای سفر زنان در داخل و خارج از کشور
در ۵ جدی ۱۴۰۰/۲۶ دسامبر ۲۰۲۱، طالبان محدودیت‌های گسترده‌ای را بر سفر زنان اعمال کردند. وزارت امر به معروف و نهی از منکر این گروه اعلامیه‌های را میان رانندگان موترهای شهری و مسافربری توزیع کرد و از آن‌ها خواست که زنان بدون حجاب را سوار موترهای شان نکنند. هم‌چنان این وزارت زنان بدون محرم (پدر، برادر، شوهر یا پسر) را از سفر تنهایی بیش از ۷۸ کیلومتر مسافت راه منع کرد. این گروه در گذرگاه‌های تورخم، قندهار، پکتیا و بر استان‌های دیگر دستور داده اند که حتا خانم‌های بزرگسال و بیمار را نیز بدون محرم اجازه عبور از مرز را ندهند.
در ۸ حوت ۱۴۰۰/۲۸ فبروری ۲۰۲۲، طالبان همچنین محدودیت‌هایی را برای سفر زنان بدون محرم به خارج کشور اعمال کردند. به اساس این فیصله، از سفر زنان بدون محرم جلوگیری شد و ده‌ها دانشجوی دختر فرصت‌های تحصیلی در بیرون از افغانستان را از دست دادند و این روند تا هنوز جریان دارد.
به این بسنده نکردند و روز پنجشنبه ۴ حمل ۱۴۰۱/۲۴ مارچ ۲۰۲۲، به شرکت‌های مسافرتی دستور دادند به زنانی که محمر شرعی ندارند تکت سفر با هوایپما را نفروشند و هم‌چنان مسئولان فرودگاه کابل نیز موظف اند بدون حضور محرم شرعی، به زنان اجازه ندهند.
- محرومیت فراروی زنان از آموزش، داشتن جواز و اجازه رانندگی
این گروه در ۱۳ ثور ۱۴۰۱ /۳ می ۲۰۲۲، در استان هرات مراکز آموزش رانندگی را به صورت شفاهی دستور دادند تا فعالیت شان را در بخش آموزش رانندگی به زنان متوقف کنند. مدیریت ترافیک هرات نیزا توزیع فورمه برای درخواست جواز رانندگی به زنان را توقف داد.
خان آقا اچکزی، مسئول بخش تعلیم و تربیه مقررات ترافیکی استان هرات، به فرانس پرس گفت که «به ما به گونه شفاهی هدایت داده شده است تا توزیع جواز به رانندگان زن را متوقف سازیم…».
جلال الدین سعادت، مسئول مرکز آموزش رانندگی خواهران و برادران افغان در استان هرات، به صدای آمریکا گفت که «مسئولین مدیریت ترافیک هرات به ما گفته است که فعالیت‌های مان را در بخش آموزش رانندگی به زنان متوقف کنیم.» این درحالی‌ست که ابتدا ریاست ترافیک استان کابل، روند توزیع جواز رانندگی به زنان را متوقف ساخت.
هرچند در این مورد هدایت رسمی به نشر نرسیده است اما رانندگان زن با محدودیت‌های زیادی روبه‌رو هستند. نداشتن جواز رانندگی/اجازه تمدید، سفر کردن بدون محرم شرعی و اذیت زنان در ایست‌های بازرسی این گروه، زنان را از رانندگی در کشور باز داشته است.
- اجباری شدن پوشاندن صورت زنان
روز شنبه ۱۷ ثور ۱۴۰۱/۷ می ۲۰۲۲، در پیام هبت‌الله آخوندزاده، رهبر گروه طالبان که توسط وزارت امر به معروف و نهی از منکر این گروه خوانده شد، رعایت حجاب «پوشیدن چادری» را « شرعی» دانسته و تاکید کردند که زنان جز چشم‌ها، بدن و صورت شان را باید بپوشانند و از روبنده (برقع) که چهره آن‌ها را کاملا می‌پوشاند، استفاده کنند. پوششی که در دوره نخست این گروه اجباری بود. در بخش اقسام حجاب تاکید شده است که چادری از قرن‌ها بدین سو بخشی از فرهنگ افغانستان بوده و بنابر این در شرایط کنونی نیز بهترین نوع حجاب به حساب می‌آید. و در صورت تخلف و کشف حجاب، مردان خانواده مجازات خواهند شد.
وزارت امر به معروف و نهمی از منکر این گروه، مراحل تنبیهی زیر را برای ولی زنان بی حجاب در نظر گرفته است:
- در گام نخست، تشخیص خانه‌ی زن بی حجاب و توصیه و تذکر به ولی زن
- در گام دوم، ولی زن بی حجاب احضار به ریاست مربوطه امر به معروف و نهی از منکر
- در گام سوم، سه روز زندانی شدن ولی زن بی حجاب
- در گام چهارم، محکوم شدن به ارتکاب جرم و سپردن ولی زن به دادگاه
و برای آن عده زنانی که در نهادهای حکومتی کار می‌کنند، در صورت عدم رعایت حجاب، نخست تنبیه و در صورت عدم توجه، در مرحله دوم از کار برکنار می‌شوند.
این گروه به این نیز بسنده نکرده و بانوانی که سایر پوشش‌های بیرونی را با وجود حفظ و رعایت حجاب به تن دارند نیز تنبیه می‌کنند و از آنان تعهد اجباری می‌گیرند. هم‌چنان تصاویر زنان را از تابلوی سالن‌های زیبایی، فروشگاه‌های لوازم آرایشی و پوشاک حذف کردند و دیوارنگاری‌های که در حمایت زنان نوشته شده بود، رنگ پاشیده و شعارهای خود شان را جایگزین آن کردند.
امروز هر زنی که در فضای بیرون از خانه حضور می‌یابد و تعداد اندکی که در رسانه و ارگانهای حکومتی کار می‌کنند، مجبور اند که صورت شان را با پوزبند/ماسک بپوشانند در غیر آن از کار برکنار شده و مجازات خواهند شد.
- محدودیت فراروی زنان در انتخاب رشتههای تخصصی دانشگاهی
احمد تقی، سخنگوی وزارت تحصیلات عالی این گروه روز دوشنبه، ۱۱ میزان ۱۴۰۱/۳ اکتبر ۲۰۲۲، در صحبتی که با رسانه طلوع نیوز داشت، گفت که پس از این در زمینه انتخاب رشتههای تخصصی در امتحانات ورودی به دانشگاه‌ها، به دختران اجازه داده نخواهد شد که رشتههای تخصصی را انتخاب کنند که در آن‌ها نتوانند برای خود و هموطنان شان مفید باشند. پس از این فرمان، تحصیل دختران در رشتههای علوم دامپزشکی، مهندسی، نفت و گاز، اکتشاف معادن، جیولوژی معادن، ژورنالیزم، اقتصاد و زراعت ممنوع شد.
هم‌چنان به اساس نامه نمبر «۴۹۷ بر۴۶۴» ریاست دانشگاه کابل که در ۲۵ میزان ۱۴۰۱/۱۸ اکتبر ۲۰۲۲، به نشر رسید، این گروه در باره‌ی آزمون پذیرش مقطع کارشناسی ارشد دانشجویان زن نیز محدودیت وضع کرد. به اساس خبرنامه این دانشگاه، رشتههای زراعت، اداره و تجارت، کمپیوتر ساینس و انجنیری برای دانشجویان زن در مقطع کارشناسی ارشد حذف شد.
- ممنوعیت ورود زنان به پارک و حمام‌های عمومی زنانه
در کنار سایر عرصه‌های که این گروه پس از تسلط یافتن شان بر زنان محدودیت و ممنوعیت وضع کردند، پارک‌های تفریحی و حمام‌های زنانه نیز از قید فرامین حذف سیستماتیک زنان توسط این گروه در امان نماند.
پس از تسلط یافتن این گروه، ابتدا وزارت امر به معروف و نهی از منکر طالبان، در اعلامیه‌ی روز یکشنبه، تاریخ ۷ حمل ۱۴۰۱/۲۷مارچ ۲۰۲۲، به پارک‌های تفریحی کابل دستور سهمیه بندی و تفکیک جنستی را وضع کردند. طبق این اعلامیه، روزهای یکشنبه، دوشنبه و سه‌شنبه برای زنان و روزهای چهارشنبه، پنجشنبه، جمعه و شنبه برای مردان اختصاص یافت و سایر استان‌ها نیز پس از کابل به رعایت این فرمان دست یازیدند. در روزهای مشخص شده زنان مکلف به رعایت کامل حجاب بودند. پسران بالغ و مردان، حق با هم بودن کنار زنان خانواده‌های شان را در داخل پارک نداشتند.
طالبان نیز برای فراهم ساختن فضای «اسلام طالبانی»، به تخریب سر و سیمای تندیس‌های تزئینی داخل پارک‌ها، حذف عکس، نقاشی و کاریکاتورهای که سر داشتند کوتاهی نکردند.
اما هنوز کافی نبود. وزارت امر به معروف و نهی از منکر این گروه، روز چهارشنبه، تاریخ ۱۸ عقرب ۱۴۰۱/۹ نوامبر ۲۰۲۲، برای زنان اجازه ورود به پارک‌های تفریحی را ندادند.
محمد عاکف مهاجر، سخنگوی این وزارت با تایید این خبر، دلیل بستن دروازه‌های پارک‌ها به روی زنان را رعایت نکردن حجاب از سوی زنان عنوان کرد.
دشمنی این گروه با زنان آن‌قدر وحشتناک و بی‌رحمانه است که این گروه هرجا که می‌روند و با هر پدیده‌ای روبه‌رو می‌شوند؛ در یکمین گام به فکر بستن آن به روی زنان دست می‌یازند.
محمد خالد حنفی، سرپرست وزارت امر به معروف و نهی از منکر این گروه پس از سفرش به استان بامیان متوجه شد که بستن دروازه پارک ملی بند امیر را فراموش کرده است. جَلدی روز یکشنبه، ۴ سنبله ۱۴۰۲/۲۶ اگست ۲۰۲۳، در جریان سخنرانی خود در آن استان دستور داد تا زمانی‌که «یک اصول» تهیه نشده، زنان نمی‌توانند به پارک ملی بند امیر بروند. و شبیه آماده ساختن «نصاب اسلامی آموزشی» و «امر ثانی»، یک‌سال از ساختن «یک اصول» می‌گذرد و دروازه‌ها هم‌چنان بسته است.
به تاریخ ۲۸ عقرب ۱۴۰۱/۱۹ نوامبر ۲۰۲۲، وزارت ذکر شده این گروه در استان هرات، حمام‌های زنانه را مسدود کردند. سپس فرمان مسدود شدن حمام‌های عمومی زنانه به ریاست پیشه‌وران در کابل و سایر استان‌ها نیز صادر شد.
محمد عاکف مهاجر، به رسانه‌ها گفت که به اساس شکایت شماری از شهروندان کشور و هم‌چنان جواز نداشتن شرعی رفتن زنان به حمام‌های عمومی سبب مسدود شدن حمام‌های عمومی گردید.
- ممنوعیت اشتراک همزمان استادهای زن و مرد در رویدادهای علمی
وزارت تحصیلات عالی این گروه روز دوشنبه، به تاریخ ۱۵ حمل ۱۴۰۱/۴ اپریل ۲۰۲۲، در مکتوبی دستور داد که اشتراک همزمان استادهای زن و مرد در نشست‌های علمی، اداری دانشگاه‌ها و مراسم‌های دانش‌آموختگی ممنوع می‌باشد.
در این مکتوب به تمامی موسسات تحصیلی و دانشگاه‌های کشور دستور داده شد که از اشتراک همزمان استادهای زن و مرد در نشست‌های مختلف دانشگاهی به شمول سمینارهای پژوهشی و کارگاه‌های علمی، اداری و مراسم دانش‌آموختگی دانشجویان جلوگیری کنند. بر اساس این مکتوب استادهای زن نه تنها که نشست‌های جداگانه برگزار کنند هم‌چنان از نشر تصاویر نشست‌های شان نیز باید جلوگیری گردد.
- ممنوعیت حضور زنان در مساجد
طالبان روز شنبه ۳ جدی ۱۴۰۱/۲۴ دسامبر ۲۰۲۴، در حساب اکس/تویتر خود نوشت که «از طرف ریاست انسجام امور مساجد و حسینیه‌ها فقط حکم منع ورود دختران بالغ مساجد شهر کابل داده شده که در آن مدارس دختران بالغ وجود دارد و در مورد سایر مدارس دینی که در مساجد نیستند، چیزی یاد نشده است.»
جدا از مانع شدن دختران از آموزش درمدارس دینی مساجد، این گروه مانع رفتن زنان به مساجد جهت اشتراک در نماز و عبادت شان نیز شده اند. پیش از حاکمیت این گروه، زنان در مناسبت‌های خاص دینی مانند نماز جمعه، تراویح و نماز عیدین، به مساجد رفته و به عبادت می‌پرداختند. اما این گروه حضور زنان را به صورت عموم در مساجد ممنوع ساخت.
این در حالی‌ست که امام‌های مساجد کشور از طرف این گروه تعیین شده است. حتا این گروه به امام، ملا و عالم دین خود نیز باور ندارند و زنان را از مساجد که مکان مقدس مسلمانان است حذف کردند.
- ممنوعیت اشتراک زنان در جشن‌های دانش‌آموختگی
در ادامه‌ی وضع محرومیت‌‌ها، این گروه مانع برگزاری جشن دانش‌آموختگی دختران در سراسر کشور شدند.
ابتدا این گروه، برای برگزاری جشن‌آموختگی دختران و پسران محدودیت وضع کردند و به اساس آن دختران با رعایت کامل حجاب شان حق برگزاری مراسم را تنها در دانشگاه شان داشتند و همصنفی‌های پسر و مردهای خانواده‌ی این دختران نیز اجازه ورود به جشن شان را نداشتند. اما گردش روزها برای دختران افغانستان چنان نماند.
در یکمین گام روز پنجشنبه، تاریخ ۱۷ قوس ۱۴۰۱/۸ دسامبر ۲۰۲۲، ۷۸۲ دانشجوی پسر در محوطه دانشگاه بامیان مراسم جشن دانش‌آموختگی شان را با حضور مقامات محلی این گروه برگزار کردند. طالبان اما اجازه حضور دختران دانشجوی این دانشگاه را در جشن دانش‌آموختگی ندادند و برای دختران وعده دادند که هفته بعد به صورت جداگانه مراسم دانش‌آموختگی را برگزار خواهند کرد.
در ادامه، روز یکشنبه، ۲۰ قوس ۱۴۰۱/۱۱ دسامبر ۲۰۲۲، این گروه از میان ۳۵۴ دانش‌آموخته موسسه تحصیلات عالی استان غور که ۹۱ تن آن را دختران تشکیل می‌داد، اجازه حضور در مراسم دانش‌آموختگی ندادند. و این روند تا فرمان عمومی بسته شدن دروازه‌های دانشگاه بر زنان در سایر استان‌های کشور ادامه یافت.
یک‌سال پس از بسته شدن دروازه‌های دانشگاه بر روی زنان، روز پنجشنبه، ۳۰ قوس ۱۴۰۲/۲۱ دسامبر۲۰۲۳، ۲۵۰۰ دانشجوی پسر در ادیتوریم دانشگاه کابل با حضور سراج‌الدین حقانی «وزیر داخله»، ملا محمد یعقوب «وزیر دفاع» و ندا محمد ندیم «وزیر تحصیلات» جشن دانش‌آموختگی شان را برگزار کردند. در این برنامه اسامه عزیز، رییس دانشگاه کابل دانش‌آموختگی پسران را «دستاورد بزرگ» خواند و سایر مقامات این گروه در حالی که هیچ زنی در این برنامه حضور نداشت با شعارهای مردانه این مراسم را همراهی کردند.
- بستن دروازه‌های دانشگاه بر روی زنان
طالبان در ادامه فرمان‌های حذف عمومی زنان از تمامی عرصه‌های جامعه، روز سه‌شنبه،۲۹قوس۱۴۰۱/۲۰ دسامبر۲۰۲۲، با نشر نامهای، دروازه دانشگاه‌های دولتی و خصوصی را بر روی دختران تا امر ثانی بستند.
ندا محمد ندیم، سرپرست وزارت تحصیلات عالی این گروه، هدف این تصمیم را «جلوگیری از رذایل» و «اجرای شریعت» یاد کرد و اظهار داشت که تا رفع آن منتظر «امر ثانی» باشند. سه سال است که این دستور در حالت «ثانی» قرار دارد و تا هنوز نتوانستند در سرزمینی که چند ملیون انسان را که گروگان گرفته اند، از رذایل جلوگیری کنند و شریعتی را که با قرائت طالبانی سازگار است، عملی کنند.
سرپرست این وزارت در پاسخ به انتقادها از مسدود شدن دروازه‌های دانشگاه‌ها به روی دختران دفاع کرد و گفت که دانشجویان دختر به دلیل عدم رعایت حجاب شرعی، حضور بدون محرم در صنف‌های درسی، از استانی به استان دیگر بدون محرم سفر کردن و عدم تفکیک دانشجویان پسر و دختر و نشستن با پسران در یک صنف تا امر ثانی بسته شد. در ادامه مصاحبهی که با تلویزیون ملی داشت اضافه کرد که باز شدن دوباره دانشگاه‌ها به روی دختران وابسته به «فراهم شدن شرایط در چهارچوب شریعت اسلامی» است.
واکنش سازمان ملل، دیده‌بان حقوق بشر، وزارت امور خارجه آمریکا و دیگر سازمان‌های بین‌المللی در این مورد، شبیه واکنش به سایر فرمان‌های حذفی این گروه، تنها جنبه نکوهشی داشت و با نشر یک «اعلامیه محکومیت» موضوعی به این پیمانه‌ی حیاتی تاریخ‌اش انقضا می‌یافت.
- ممنوعیت پخش موسیقی در سالن‌های عروسی
ریاست امر به معروف و نهی از منکر استان سمنگان روز یکشنبه، ۱۱ جدی ۱۴۰۲ /۱ جنوری ۲۰۲۳، دروازه سالن‌های عروسی را در شهر ایبک بستند و علت این کار را جلوگیری از فحشا و تطبیق شریعت اسلامی بیان کردند.
در ادامه وزارت امر به معروف و نهی از منکر این گروه در کابل خبرنامه‌ای را روز یکشنبه، ۲۱ جوزا ۱۴۰۲/۱۱ جون ۲۰۲۳، منتشر کرد که در آن از نشست با مسئولان سالن‌های عروسی در شهر کابل خبر داد و در ادامه آن از ممنوعیت پخش موسیقی زنده و کارهایی که در تضاد با «احکام اسلام» است، خبر داد.
طبق خبرنامه، مسئولان سالن‌های عروسی مکلف به ادای نماز با جماعت بوده و هم‌چنان به رعایت قوانین وزارت نامبرده دست یازیده و در ساحه عمل تطبیق نمایند.
در این مورد، ریاست امر به معروف و نهی از منکر هر استان، اوامر و محدودیت‌های عجیبی را وضع کردند. به گونه مثال، عزیزالرحمن مهاجر، رییس امر به معروف و نهی از منکر استان هرات در دیداری که با مالکان سالن‌های عروسی داشت، به ممنوعیت‌های جدید که در ۸ بند خلاصه می‌شود، تاکید کرد.
- پخش هر نوع موسیقی در سالن‌های عروسی ممنوع است.
- نواختن دایره ساده آزاد است، اما زنگوله‌دار ممنوع است.
- رفتن داماد به مراسم زنانه ممنوع است و با متخلفان برخورد قانونی صورت خواهد گرفت.
- فیلمبرداری، عکاسی و بردن گوشی داخل سالن زنانه ممنوع می‌باشد.
- توزیع غذا در هنگام نماز جمعه و جماعت ممنوع است.
- زنان حجاب اسلامی را هنگام ورود به سالن‌ها مراعات کنند و گزارش زنان بی‌حجاب باید داده شود.
- محل تبدیل لباس داخل سالن‌های زنانه فورا مسدود شود.
- وقت شروع و ختم محفل از سوی مالکان سالن تعیین شود و همه مجبور به قبول کردن هستند.
- ممنوعیت فعالیت آرایشگاه‌های زنانه
وزارت امر به معروف و نهی از منکر گروه طالبان چهار ماه پیش از بستن دروازه سالن‌های زیبایی زنانه، در نامهای مقررات ۱۴ مادهای را برای این سالن‌ها وضع نمود. ریاست اتاق پیشه‌وران شهر کابل به تاریخ ۲۰ ثور ۱۴۰۱، نامه ۱۴ مادهای را با عنوان «طرزالعمل صنف آرایشگران» جهت عملی کردن موارد ذکر شده با آرایشگاه‌های زنانه شهر کایل شریک ساخت و این مقررات به سالن‌های زیبایی زنانه سایر استان‌ها نیز شریک ساخته شد.
این مقررات به صورت فشرده شامل موارد زیر می‌باشد.
- آرایشگران در اوقات نماز، نمازهای شان را ادا کنند.
- حجاب اسلامی را رعایت کنند.
- مواد آرایشی نباید شکننده وضو باشد.
- زنان پیش از آرایش باید وضو بگیرند.
- در داخل آرایشگاه‌ها نباید کمره‌های امنیتی نصب باشد.
- مردان اجازه ندارند که در آرایشگاه‌های زنانه حضوی داشته باشند.
- مکان برای وضو گرفتن در هر آرایشگاه باید مهیا باشد.
- آرایشگران نباید به خانه مشتری‌های شان بروند.
- از گرفتن هزینه‌های اضافی پرهیز کرده و اضافی ستانی نکنند.
- در آرایشگاه هیچ نوع عکس و فیلم گرفته نشود.
- مشتریان اجناس قیمتی شان را نزد خود شان نگهدارند.
- آرایشگران برای نگهداری اجناس ضروری مشتری صندوق خصوصی داشته و کلید آن نزد مشتری باشد.
- آرایشگران کار خویش را مطابق شریعت دین و مذهب عیار سازند.
- موهای اضافی یک مشتری را برای مشتریان دیگر نفروشند.
اما این وزارت، روز دوشنبه، ۵ سرطان ۱۴۰۲ /۲۶ جون ۲۰۲۳، در نامه شماره (۲۴۰۹ بر۲۱۴۴) که عنوانی ریاست شهرداری کابل و کاپی آن به اتحادیه صنف آرایشگران نگاشته شده بود، دستور داد که به اساس هدایت شفاهی رهبر این گروه، برای تمامی آرایشگاه‌های زنانه در سطح شهر کابل و سایر استان‌های کشور مدت یک ماه (۱۴۰۲٫۴٫۳ – ۱۴۰۲٫۵٫۳) فرصت داده شود و پس از آن فعالیت‌های کاری شان ممنوع و هم‌چنان جواز قراردادهای شان فاقد اعتبار گردد.
محمد صادق عاکف، سخنگوی این وزارت، روز پنجشنبه، ۱۵ سرطان ۱۴۰۲/۶ جولای ۲۰۲۳، در یک پیام ویدیویی با رسانه‌ها گفت که به آرایشگاه‌ها خبر داده است که پس از ماه دیگر فعالیت نمی‌توانند. او دلایل ممنوعیت فعالیت آرایشگاه‌های زنانه را اسراف هزینه و در مغایرت قرار گرفتن کاشت مو، پیوند موهای اضافی، برداشت ابروی زنان و رعایت نکردن دستورات این وزارت عنوان کرد.
عبدالطیف صالحی، مدیر عامل اتاق پیشه‌وران شهر کابل در صحبتی که با رسانه «دویچه وله» داشت گفت که با عملی شدن این فرمان، ۱۲ هزار آرایشگاه زنانه در افغانستان مسدود خواهد شد و در نتیجه آن، بیش از ۵۰ هزار بانویی که در این سالن‌های زیبایی مشغول کار اند بیکار خواهند شد.
حالا بیشتر از یک‌سال می‌شود که آرایشگاه‌های زنانه در افغانستان مسدود شده است و این گروه، هزاران زن شاغل سالن‌های زیبایی را بدون ایجاد فرصت‌های شغلی در اداره و نهادهای داخلی و خارجی، خانه نشین ساخت.
- بستن دروازه آموزشگاه‌های زبان بر روی دختران
طالبان در روز سه شنبه ۲۳ عقرب ۱۴۰۲ /۱۴ نوامبر ۲۰۲۳، با یورش بر چندین مرکز آموزشی دخترانه استان هرات یورش برده و مانع حضور دختران در این آموزشگاه‌ها شدند و آموزشگاه‌های زبان انگلیسی «مسلم»، «نانونت»، «عطایی»، «نشان» و چند آموزشگاه دیگر را مسدود کردند. و دلیل مسدود کردن این آموزشگاه‌ها را تدریس آموزگاران مرد برای دانش‌آموزان دختر عنوان کردند.
اما به صورت گسترده این گروه روز دوشنبه، ۱۳ حمل ۱۴۰۳ /۱ اپریل ۲۰۲۴، دروازه ده‌ها آموزشگاه شهر کابل را بر روی دختران بالاتر از صنف هفتم در حوزه‌های هفتم و دهم مسدود کردند و سپس این طرح در تمام نقاط شهر و استان‌ها عملی شد.
سپس در ماه ثور ۱۴۰۳، وزارت معارف طالبان مسئولان مراکز آموزشی در شهر کابل را مجبور به امضای تعهدنامه برای نپذیرفتن دختران بالاتر از صنف ششم کردند.
در این تعهدنامه ۱۰ مادهای آمده است که هیچ مرکز آموزشی اجازه آموزش دختران بالاتر از صنف ششم را ندارد و دختران دانش آموز پایین‌تر از آن باید توسط آموزگاران زن تدریس شوند. و نقض این تعهدنامه نیز «جرم» خوانده شده است.
به تاریخ ۱۳ حمل سال ۱۴۰۳، طالبان دروازه ده‌ها آموزشگاه را در شهر کابل به بهانه حضور دختران بالاتر از صنف ششم مسدود کردند.
ارتکاب جنایات ضد بشری در برابر زنان افغانستان
دفتر هیئت معاونت سازمان ملل متحد در افغانستان (یوناما)، در گزارشی که در ماه آگوست ۲۰۲۳ به نشر رسید، از ثبت ۸۰۰ مورد نقض حقوق بشر خبر داده است. در این گزارش که نتیجه بررسی چهارماه نخست (از۱۵آگوست تا ۳۱ دسامبر۲۰۲۳) پس از بازگشت طالبان به قدرت را دربر می‌گیرد، از ۲۱۸ مورد قتل نظامیان پیشین یاد شده است. این آمار، گوشه‌ای از جنایات این گروه است که یوناما از آن پرده برداشته است، در حالی‌که آمارها بیشتر از این شمار است و هم‌چنان نقض‌های حقوق بشری به صورت وحشتناکی تکان دهنده است.
از همان روزهای نخست حاکمیت این گروه، زنان صدای بارز عدالت خواهی را فریاد زدند و جای مردانی را که در جبهه‌ها می‌رزمند و مردانی که سکوت کردند در خیابان‌های شهر پر کردند. و هم‌چنان به جامعه مردسالار و خواب زده یاد دادند که زنان در برابر حق شان سکوت نمی‌کنند. زنان در مخالفت با توافق‌نامه ننگین دوحه، بسته شدن دروازه‌های مکتب و دانشگاه، حذف زنان از کابینه، ورزش، حذف زبان فارسی، ممنوعیت حق کار، سفر، رانندگی و برای تمامی تبیعض‌ها و ممنوعیت‌های آشکار صدای اعتراضی شان را بلند نمودند و تجمعات اعتراضی برگزار کردند.
ابتدا این گروه با وضع فرامین، محدودیت‌های را در بخش‌های گونان بر زنان وضع کردند و در مرحله بعدی با وضع فرامین جدید، حق درس، کار، آزادی‌های فردی، اجتماعی و سیاسی آنان را سلب کرده و به صورت سیستماتیک از جامعه حذف کردند. این در حالی‌ست که از میان بیشتر از ۵۰ کشور مسلمان و عضو سازمان کنفرانس اسلامی هیچ کشوری زنان و دختران شان از حق آموزش، کار و فعالیت‌های سیاسی منع نشده اند.
در این سه سال این گروه، ده‌ها فرمان ممنوعیت را بر زنان در عرصه‌های گوناگون که نوشتن آن در این متن مقدور نیست، وضع کردند. بر اساس بررسی رسانه «سلام وطندار» در مورد محدودیت‌های وضع شده بر زنان، دیده می‌شود که این گروه «تا پایان ۱۴۰۰ به ۱۹ مورد، تا پایان ۱۴۰۱ به ۴۹ مورد و نیز تا پایان ۱۴۰۲ به ۶۶ مورد» محدودیت را بر زنان وضع نموده است.
همزمان با تشدید محدودیت‌ها و سلب حقوق زنان توسط این گروه، معترضان زن به صورت وحشتناکی به انواع مختلف زیر شکنجه، تجاوز، بریدن اعضای بدن، شوک الکتریکی، کوبیدن به سینه و بین پاها، القای حس خفگی با آب، آویزان شدن از سقف، شلاق زدن، عکس و فیلمبرداری بدن لخت و سایر جنایت‌های ضد بشری قرار گرفتند.
وزارت خارجه آمریکا به تازگی گزارش سالانه خود در درباره وضعیت حقوق بشر در شماری از کشورها از جمله افغانستان در۲۰۲۳ را منتشر کرد. در این گزارش در باره وضعیت زنان افغانستان نوشته است که ۱۶ زن از ۹۰ زن زندانی در شمال بعد از تجاوز طالبان باردار شده اند.
وزارت خارجه آمریکا به نقل از گزارش روزنامه هشت صبح نوشته است که نگهبان زندان طالبان در جوزجان، فاریاب و سمنگان در ۱۴ ماه می۲۰۲۳ به زنان زندانی، تجاوز جنسی کرده اند. ده‌ها مصاحبه شنیداری و دیداری، مقاله و تصویر از بانوان وجود دارد که این گروه، وحشیانه‌ترین شکنجه‌های غیرانسانی را انجام داده اند.
هم‌چنان در گزارشی که سازمان حقوق بشری عفو بین‌الملل در۲۰۲۲ نشر کرده است، بیش از صد زن و دختر افغانستانی برای تهیه گزارش زیر عنوان «مرگ تدریجی» با این سازمان مصاحبه کرده اند. اظهارات آنان نشان می‌دهد که طالبان چگونه کسانی را که جرات اعتراض به این محدودیت‌ها را دارند، تهدید، بازداشت، شکنجه و ناپدید می‌کند. اظهارات و شواهدی که زنان در این مصاحبه داشتند، نشان می‌دهد که طالبان:
- سینه‌ها و بین پاهای زنان را می‌زدند تا نتوانند به دنیا نشان دهند که چگونه شکنجه شده اند.
- از شوکر الکتریکی برای لت و کوب استفاده می‌کردند.
- طالبان با نشان دادن عکس‌های خانوادگی معترضان، تهدید کشتن آن‌ها را می‌دادند و این‌روند تا هنوز جریان دارد.
- از زنان معترض اعتراف اجباری می‌گرفتند و هنوز این جریان ادامه دارد.
صدها زن معترض پس از رهایی، به دلیل حفظ جان و کانون خانواده‌ای شان مهر سکوت بر لب زده اند. اما زنانی معترضی که توانستند از کشور بیرون شوند، لب به سخن گشودند و از جنایات این گروه پرده برداشتند. در زیر گوشه‌ای از جنایات این گروه است که زنان معترض به زبان خودشان در رسانه‌ها شریک ساختند.
- لیلما دولت‌زی، رییس پیشین شورای زنان شهرستان چهاربولک استان بلخ، در مصاحبه اش با چندین رسانه دیداری و شنیداری، جریان شکنجه اش را شرح داد.او گفت که طالبان او را به دلیل فعالیت‌هایش در راستای تأمین حقوق زنان وعضویت در حزب جمعیت اسلامی بازداشت کرده و در زندان با چاقو، ران‌هایش را زخمی کردند و بالای زخمهایش نمک پاشیدند.
- وسیمه کوهستانی، بانوی معترض که دوبار به جرم دادخواهی از سوی طالبان بازداشت شده است، در مصاحبه اش می‌گوید که افراد این گروه او را با بدن برهنه شلاق زدند و ناخن‌هایش را کشیدند.
- آرزو کوهستانی، در گفت‌وگو با مختار وفایی، خبرنگار اندیپندت فارسی اظهار داشت که بیش از یک‌ونیم ماه در زندان این گروه بوده و زیر شکنجه جنینش سقط شده است.
- ظریفه یعقوبی، یکی از زنان معترض، پس از آزادی از زندان طالبان، در مصاحبه‌ای در «رادیو در تلویزیون» صدای آشنای آمریکا می‌گوید که این گروه در روزهای پایانی زندان، به وی داروهایی می‌دادند که دچار فراموشی می‌شد. او اضافه می‌کند که تاثیر زندان و داروهایی که در غذای او اضافه می‌شد، او را دچار مشکلات روانی ساخته است.
- عزیزه جویا، بانوی معترض استان تخار در مصاحبه اش با خبرگزاری پایگاه گفت که طالبان او را به دلیل اعتراضی که در هشتم مارچ، روز جهانی زن با سایر بانوان معترض تخار داشته است، در زندان مورد تجاوز این گروه قرار گرفته است.
- رسانه‌های گاردین و رخشانه گزارش داده اند که ویدیویی را مشاهده کرده اند که نشان می‌دهد یک زن جوان در زندان طالبان از سوی مردان مسلح مورد «تجاوز جنسی» و «شکنجه» قرار می‌گیرد. هرچند این جنایت تنها در مورد یک زن نیست. زنان زیادی که مورد شکنجه و تجاوز جنسی قرار گرفته اند. اما این ویدیو، مدرکی از وقوع جنایات ضد بشری این گروه در برابر زنان است.
- خواهران پریانی، معترضانی که با حاکمیت دوباره این گروه دست به اعتراض زدند. در ۲۹ جدی ۱۴۰۰/ ۱۹ جنوری ۲۰۲۲، استخبارات طالبان به خانه این زنان معترض هجوم بردند و چهار خواهر شامل تمنا زریاب پریانی، زرمینه پریانی، کرشمه پریانی و شفیقه پریانی را از خانه‌ی شان بازداشت کردند.
آن‌ها ۲۶ روز را در بند طالبان سپری کردند و پس از آزادی نیز ممنوع الخروج بودند. این پنج خواهر پس از دو بار تلاش ناموفق سرانجام از مرز سپین بولدک وارد پاکستان شدند و سرانجام روز پنجشنبه، ۱۶ میزان ۱۴۰۱ به آلمان رسیدند.
تمنا رزیاب پریانی پس از وردو به آلمان با خواهر و جمعی از همراهانش برای به رسمیت شناختن «آپارتاید جنسیتی» در افغانستان و هم‌چنان توقف حمایت از طالبان، در شهر کلن آلمان، ۱۲ روز دست به اعتصاب غذایی زد. او اکنون در بیرون از افغانستان صدای اعتراض زنان شده است و برنامه‌های اعتراضی را در برابر این گروه برپا می‌کند.
زرمینه پریانی در مصاحبه اش با برنامه «کاکتوس» که توسط مختار لشکری گردانندگی می‌شود گفت که طالبان پس از بازداشت در زندان بدون حضور بازجوی زن او را به اتاقی بردند و او را لخت کردند و با اجبار جهت نشر و پخش و شکنجه روحی، عکس و ویدیوی برهنه از بدنش گرفتند.
با وجود این همه مدارک و شواهد زنان معترض، گزارش رسانه و نهادهای داخلی و خارجی از ارتکاب جنایات ضد بشری توسط این گروه؛ در تازه ترین اظهارات سراج‌الدین حقانی، سرپرست وزارت داخله طالبان، روز جمعه، ۱۹ اسد ۱۴۰۳، در نشستی که در استان پکتیا داشت، گفت که در سه سال حاکمیت این گروه، بر اساس عفو عمومی، هیچ فردی از دوره جمهوریت شکنجه و کشته نشده است و هیچ مدرکی مبنی بر اثبات ارتکاب شکنجه و کشتار افراد از رژيم گذشته توسط این گروه وجود ندارد.
پایان سخن
اگر بخواهیم به آبشخور دشمنی این گروه را با زنان را جست‌وجو کنیم، کافیست که به کتاب «الامارة الاسلامیة و نظامها» رجوع کنیم. شیخ عبدالحکیم حقانی، رییس دیوان عالی «ستره محکمه» این گروه کتابی زیر عنوان «الامارة الاسلامیة و نظامها» در ۳۱۲ صفحه به زبان عربی نشر کرد که دکتر محمد صالح مصلح، استاد پیشین دانشکده شرعیات دانشگاه بلخ، این کتاب را به نام «امارت اسلامی افغانستان» در ۵۷۶ برگ به زبان پارسی برگرداند.
در این کتاب، نظام سیاسی طالبان و جهان بینی این گروه را می‌توان به صورت بسیار آشکار دریافت.
به اساس دید او که دید تمامی این گروه است، زن موجود حصارهای خشتی است و جایگاه او را در خانه می‌توان دریافت. زن در تربیه فرزندان و کار خانه خلاصه می‌شود. از این‌رو زن موجود خانه نشین است.
زن ضعیف است. او در برابر آزار و اذیت‌های که بر او چیره می‌شود توان دفاع از خودش را ندارد. از دید عبدالحکیم حقانی، هنگامی که زن توان دفاع از خودش را ندارد چگونه می‌تواند که پس از تصدی منصب حاکمیت، از دیگران دفاع کند. از همین جهت زن مستحق کار در دستگاه اجتماعی و سیاسی نبوده و نمی‌تواند که در کابینه کشور سهم داشته باشد. با همین دید، زنان حق انتخاب حاکم را ندارند و رای زنان در انتخاب حاکم سرنوشت ساز نیست.
ذهنیت این گروه بر این باور است که زن با مرد از لحاظ خلقت، قدرت و توانایی یکسان نیست و ویژه‌گی یک زن در تربیه و محافظت کودکان‌اش خلاصه می‌شود. زن به اندازه‌ی نیاز به کسب دانش دارد که در رسیدگی به امور خانه دچار مشکل نشود. با آن‌هم زن اگر بخواهد دانش کسب کند، نخستین گزینه فراگیری علوم دینی است و اگر فراتر از این بیاندیشد، این گروه باز هم در حق وی لطف کرده و رشتههای معلمی، خیاطی و قابلگی را به وی بخشیده است.
عبدالحکیم حقانی که مغز متفکر این گروه است، در کتابش می‌نویسد که برای زنان علومی چون کیمیا و هندسه و مانند آن مناسب نیست و هم‌چنان نیازی دیده نمی‌شود که برای فراگیری این علوم از خانه بیرون شوند.
تنها تعریف ایده‌آل زن ازعینک رییس دیوان عالی و تمام طالبان این است که؛ «زن خوب» زنی‌ست که در حصارهای خشتی خانه‌ها آرام گرفته و در خدمت فرزند و مردان آن حصارها باشند. حالا اگر زن، پا از این حصارها فراتر گذاشت، «زن نسبتا خوب» زنی است که خیاط و قابله یا هم معلم باشد. در بینش این گروه، زنانی که به سمت هنر و ادبیات، رشتههای تخصصی و فناوری و سایر رشتههای علوم انسانی و تجربی بروند قطعا زنان خوب نیستند. با این نگرش تمام زنان افغانستان به بیراهه رفته اند. از این‌رو، هر زنی که خارج از تعریف و بینش این گروه گام بگذارد، مستحق سرزنش است؛ از شلاق زدن تا بریدن گوشت بدن، تا تجاوز و سرانجام تا سر به نیست کردن.
تا این‌جای کار برای زن افغانستانی نه فضای برای نفس کشیدن گذاشتند و نه گلوی برای اعتراض و عدالت‌خواهی و از همه مهمتر؛ نه شانه‌ی پیدا شد برای حمایت. تاریخ اما سرگذشت بی‌کسی زنان افغانستان را فراموش نخواهد کرد.
روزی اما زنان افغانستان دوباره سبز خواهند شد و دوباره آزاد، و آن‌روز باید «ایمان بیاوریم به آغاز فصل ٬٬سبز٬٬» و ارج بگذاریم به این گلوهای شرف و آزادی.
