دیروز، گزارشی در رسانهها منتشر شد مبنی بر اینکه طالبان پوشیدن لباس و کلاه سیاه در جشن فارغالتحصیلی را ممنوع کردهاند. در گزارش رسانهها آمده است که شاکرالله وحدت به مسئولان دانشگاهها هشدار داده که سرپیچی از این دستور، بغاوت علیه طالبان تلقی خواهد شد و مجازات در پی خواهد داشت.
این مقام طالبان گفته است که فارغان دانشگاهها به جای این لباس، در مراسم باید عبا و کلاه سفید بپوشند.
طالبان علت مخالفت شان با لباس و کلاه ویژهی جشن فارغالتحصیلی را غربی بودن خواندهاند.
مقامات طالبان در حالی این پوشش را غربی میدانند که اگر از یک پژوهشگر غربی، چینی و یا ژاپنی در بارهاش بپرسیم خواهند گفت که خاستگاه این لباس، خراسان قدیم است.
درست است که امروزه پوشیدن این لباس در مراسم فارغالتحصیلی در غرب و در سراسر دنیا رایج است، اما این لباس دانشمندان خراسانی بوده است و به احترام آویسن (ابن سینا)، به لباس ویژهی جشن دانشآموختگی مبدل شده است.
این لباس، در واقع یادآور عبا و قبا دانشمندان خراسانی است. کلاهی که دانشجویان در این مراسم میپوشند، همان دستار است و منگوله آن هم نمادی از گوشه دستار خراسانی است که دانشمندان خراسانی آن را از گوشهی دستار آویزان میکردند و به دوش خود میانداختند.
مخالفت طالبان با این لباس، نشاندهندهی ناآگاهی شان از تاریخچه و فلسفهی این لباس است.
حتا اگر قبول کنیم که این لباس یک پوشش غربی است، نباید هر آنچه را از غرب وارد شده، طرد کنیم.
اگر قرار باشد هر آنچه را که خاستگاه غربی دارد طرد کنیم، باید در گام نخست دروازههای دانشگاهها را ببندیم و به کسی اجازه ندهیم که درس بخواند. زیرا علوم ساینسی و تجربی که در دانشگاهها تدریس میشوند، همه خاستگاه غربی دارند.
این علوم، نخستین بار پس از رنسانس در اروپا رشد کرد و سپس از آنجا به سراسر دنیا منتقل شد.
همچنان اگر طالبان میخواهند که تولیدات غرب را تحریم کنند، نباید از آیفونها، گوشیهای همراه، ماشین و سایر دستاوردهای جهان صنعت و تکنولوژی استفاده کنند؛ زیرا اینها همه ساختهی غرباند.
من نمیگویم که ما سراسر از غرب تقلید کنیم. من مدرنشدن را مانند امانالله خان و مصطفی کمال اتاترک، مساوی با غربیشدن نمیدانم و یا مانند سیدحسن تقیزاده، مشروطهخواه ایرانی، نمیگویم «باید از فرق سر تا نوک پا غربی شویم.»
من باور دارم که میتوان مدرنیته بومی نیز داشت. ژاپن سرتاپا از غرب تقلید نکرد، اما مدرن هم شد. من به مدرنیتههای چندگانه اعتقاد دارم. اما مخالفت با هرچیزی را که خاستگاه غربی داشته باشد، نیز امری نامعقول میدانم.
ما باید با آن وارداتی مخالفت کنیم که به فرهنگ، تمدن و تدین ویژهای ما آسیب میرساند و با آنها ناسازگار است.