«آدم خان»؛ کاراکتر طنزی که نئوطالبان را به چالش می‌کشد

دسته: تحلیل, فرهنگ, هویت
نویسنده: تحریریه روایت
1402/01/17
12:52 ب.ظ
بازدید: 145

از یکی دو سال قبل از به قدرت‌رسیدنِ طالبان، شماری از رسانه‌های منطقه و جهان تلاش داشتند افکار عامه را قناعت بدهند که طالبان تغییر کرده‌اند. تلاش‌ها برای سفیدنمایی طالبان و تطهیرِ آن‌ها از روزی آغاز شد که آمریکایی‌ها با نمایندگان طالبان در دوحه نشستند و مذاکرات صلح را آغاز کردند. در این میان شماری از رهبران طالبان نیز در کنفرانس‌های منطقه‌ای که دعوت می‌شدند، در باره‌ی حقوق زنان – البته به صورت مشروط – صحبت می‌کردند و می‌خواستند وانمود کنند که از تندروی‌های پیشین خود دست کشیده‌اند.

پس از به قدرت‌رسیدنِ طالبان اما دیده شد که تغییر طالبان چیزی جز خیال‌بافی برخی محافل به قصد تطهیر طالبان چیزی دیگری نبوده و این گروه همان است که قبل از سال ۲۰۰۱ بود.

بیست ماه حاکمیتِ طالبان، نشان داد که آن‌چه نئوطالبان خوانده می‌شود به قول منطقیون «قضیه سالبه‌ی به انتفای موضوع» است و وجود خارجی ندارد.

نئوطالبانیسم در حال حاضر در افغانستان به سوژه‌ی برای جوک و طنز تبدیل شده است. یکی از صفحاتِ طنزی که نئوطالبانیسم را مسخره می‌کند، صفحه‌ی طنزی «آدم خان» در فیسبوک است. این صفحه با تهیه‌ی ویدیوهای کلیپ‌های طنزی، کارنامه‌ی نئوطالبان را به دست‌مایه‌ای برای طنز تبدیل می‌کند و یکی از صفحات محبوب و پربیننده در شبکه‌های اجتماعی است؛ طوری که ویدیوهای طنزی آن صدها هزار بیننده می‌داشته باشد – اگرچه که برخی طنزهای آن نامناسب و مخالف باورهای عقیدتی مردم نیز می‌باشد که حساب آن‌ها جدا است. کاراکتر طنزی این ویدیوها کسی است به نام «آدم خان» که خود را «نماینده تام‌الاختیار امارتِ به شدت اسلامی» می‌خواند و دست به کارهای عجیب و غریبی می‌زند که از ماهیتِ به شدت بدوی حاکمیت نیوطالبان پرده می‌بردارد.

همچنین بخوانید: در صورت عدم لغو ممنوعیت زنان از کار، یوناما در ماه آینده افغانستان را ترک می‌کند

البته تنها این صفحه‌ی «آدم خان» نیست که با طنزهای خود حکومتداری نئوطالبان را به چالش می‌کشد، بلکه در بیست ماه گذشته نویسندگان دیگری مانند سخیداد هاتف، حفیظ‌الله مصداق و موسی ظفر نیز ده‌ها طنز علیه کارنامه‌ی این گروهی که ادعا می‌شد تغییر کرده‌اند، نوشته‌اند. حتا در این میان نویسنده‌ای به نام «عبدالکبیر ستوده» طنزهای الهیاتی می‌نویسد. چه با طنزهایش موافق باشیم و چه نباشیم، اما واقعیت این است که طرفداران خود را در شبکه‌های اجتماعی دارد.

یکی از چیزهایی که به تجربه ثابت شده، این است که طنز و فکاهه یکی از مهم‌ترین ابزارها در مبارزه علیه هرگونه استبداد – اعم از سیاسی و نظری – است. هلن سوزمان یکی از بزرگ‌ترین رهبران جنبش ضدآپارتاید در افریقای جنوبی، طنزپرداز بود. پیتربرگر در کتابی که زیر عنوان «اعتقاد بدون تعصب» نوشته است، در بارة اهمیت طنز در مبارزه علیه استبداد می‌نویسد: «طنز بسیار موجزتر از یک رسالة تحلیلی، یک ایدیولوژی را رسوا می‌کند.» او نمونه می‌دهد یکی از طنزهایی را که در اتحاد جماهیر شوروی بسیار شایع بود و به خوبی ایدیولوژی کمونیستی را رسوا کرده بود:

«اگر در شهرها غذا پیدا شود اما در روستاها نشود، نشانة چیست؟
چپ‌روی تروتسکیستی

اگر در روستاها غذا پیدا شود اما در شهرها نشود، نشانة چیست؟
راست‌روی بوخارینی

اگر نه در شهرها غذا پیدا شود و نه در روستاها، نشانة چیست؟
سیاست صحیح حزبی»

طنزهایی را که طنزنویسان افغانستان نیز علیه نئوطالبان می‌نویسند معطوف به رسواسازی شیوه‌ی حاکمیت این گروه و باورهای جزمی و تعصب‌آمیز آنان است. این طنزها نیز در درازمدت باعث خواهد شد که ایدیولوژی طالبان حتا در میان حامیان سنتی خود در روستاها نیز رسوا گردد. امروزه هر کسی در هر گوشه‌ی افغانستان یک گوشی هوش‌مند دارد. این گوشی‌های هوش‌مند طنزها را خانه به خانه می‌برد و باورمندی به ایدیولوژی طالبانیسم را حتا در درون خانواده‌‌های طالبان به چالش می‌کشد.

همچنین بخوانید: زکریا اصولی رها شد

نوشته های مرتبط :