ترس و منازعات قومی

دسته: مصاحبه
نویسنده: تحریریه روایت
1402/01/12
1:10 ب.ظ
بازدید: 6

دو: ترس و منازعات قومی

جاناتان گلاور، نویسندة کتاب پرنفوذ “انسانیت: تاریخچة اخلاقی سدة بیستم” از ترس به نام “دام هابزی” یاد می‌کند. هابز که خود شاهد جنگ داخلی انگلیس بود ترس از همدیگر را عامل جنگ می‌داند: “ترس از یک‌دیگر سبب می‌شود پیش‌دستی یا سبقت‌گرفتن معقول‌ترین راه برای هرکس برای گریز از این حالت ترس متقابل و تامین امنیت باشد. یعنی هرکس باید از طریق زور یا تزویر بر همة آدمیان تا آن‌جا که می‌تواند سلطه و سروری بیابد تا حدی که هیچ قدرتی به اندازة کافی نیرومند نباشد که وی را در خطر بیفکند.”

توکیدیدس نیز در جنگ پلوپونزی، رد پای ترس را تشخیص می‌دهد: “آنچه جنگ را ناگزیر کرد رشد قدرت آتنی‌ها و ترسی بود که این رشد در اسپارتی‌ها برانگیخت.”

سه: ترس و خودیکی‌بینی با پیشوا

یکی از نشانه های تمدن این است که انسان ها هر قدر پیشرفت کنند، بیش تر به فردیت می گرایند و از گله های انسانی و اردوگاه‌های آغازین خود را جدا می سازند. اما وقتی ترس وجود آدمی را فرا می گیرد، فردیتِ خود را فراموش کرده و خود را به صورت بلاقید و شرط به یک پیشوا تسلیم می کند. ترس، عامل تسلیمی است. بدون ایجاد رعب و ترس هیچ کسی حاضر نیست از فردیت خود بگذرد و زمام اختیاراتش را به مرجع دیگری بسپارد. به همین دلیل است که برتراند راسل یکی از شرایط روان‌شناختی استقرار دموکراسی در یک جامعه را دورنگهداشتن شهروندان از ترس و زبونی می داند: «اگر بخواهیم که این نظام (دموکراسی) قابل اجرا باشد، مردم مان باید تا آن‌جا که ممکن است هم از نفرت و ویران‌گری بری باشند، و هم از ترس و زبونی…»

همچنین بخوانید: افراطیت قومی و تفکر پارانویید در افغانستان/ بخش نخست

او بدین عقیده است در سرزمینی که ترس و هراس حاکم باشد، مردم کورکورانه به دنبال رهبری می‌افتند که در غالب موارد از اعتماد آن‌ها سوءاستفاده کرده و به ایجاد حکومت مطلقه می‌پردازد.

لشک کولاکوفسکی، فیلسوف لهستانی، نیز در مقاله‌ای که زیر نام «در باب دوست و دشمن» نگاشته است، بر رابطه ترس و گریز از فردیت و آزادی تاکید کرده و می‌نویسد: «وجود دشمن در شکل‌گیری هویت قبیله‌یی سودمند است اما ضروری نیست. حال آنکه برای اشکال گوناگون استبداد جداَ ضرورت می باشد. هر قدر رژیم یا دولتی در صدد تسلط بر مردم و اعمال قدرت بر آنان باشد، به همان نسبت بیش‌تر نیازمند دشمنی است که قصد نابودی او را دارد.»

آتش‌سوزی رایشتاگ

یکی از نمونه‌های مدیریت از راه ایجاد رعب و ترس، استفاده هیتلر از آتش‌سوزی رایشتاگ برای تحکیم رژیم نازی است. در ۲۷ فوریة ۱۹۳۳، حدود ساعت نه بعد از ظهر، ساختمان پارلمان آلمان آتش می‌گیرد. رویدادی مشکوکی که امروزه بسیاری از پژوهش‌گران آن را یک آتش‌سوزی مصنوعی به دست عوامل هیتلر می‌دانند. اینکه آیا واقعا عامل این رویداد عوامل هیتلر بودند یا خیر، مهم نیست، آن‌چه که مهم است استفادة هیتلر از رویداد است. می‌گویند هیتلر در حالی که با لبان خندان و چهرة خوش و خوش‌حال به شعله‌های سرکش آتش می‌نگریست و شور و شعف خود را از بابت این رویداد نمی توانست پنهان کند، گفت: «این آغاز کار است!». او سپس افزود که آتش‌سوزی کار دشمنان ملت آلمان است «و از این بعد هیچ رحم و شفقتی درکار نخواهد. و هر کس سر راه ما بایستد، قلع و قمع خواهد شد.» روز بعد، او را فرمانی صادر کرد که بر مبنای آن تمام حقوق و آزادی‌های فردی و سیاسی به‌رسمیت‌شناخته‌شده در قانون اساسی به تعلیق درآمد. سپس حزب او با انتساب این رویداد به دشمنان موهوم و خیالی، در انتخابات ۵ مارس پیروزی قاطعی به دست آورد و حمله بر اعضای حزب چپ و بازداشت آن‌ها را آغاز کرد. هم‌چنان این رویداد، فرصت آن را مساعد ساخت که پارلمان جدید در ۲۲ مارس، اختیارات ویژه‌ای برای هیتلر تصویب کند که بر اساس آن او نه با قانون، بل بتواند با فرمان‌های دولتی حکومت کند. وضعیت اضطراری را که پارلمان تصویب کرد دوازده سال، تا پایان جنگ جهانی دوم، در آلمان ادامه یافت.

همچنین بخوانید: اسکان تی تی پی و دعوای اقلیت و اکثریت در افغانستان

می‌گویند در گردهمایی‌های نورمبرگ، نازی‌ها همواره شعار می‌دادند: «آدولف هیتلر یعنی آلمان، و آلمان یعنی هیتلر.»

مشهور است که نازی‌ها به خاطر ارج‌گذاری به مقام والای پیشوا، تصمیم داشتند قصر جدیدی را برای وی، پی افکنند با عظمتی ۷۰ برابر بزرگ‌تر از ساختمان بزرگی که نازی‌ها در اواخر سال ۱۹۳۰ ساخته بودند؛ کاخی با وسعتی ۱۵۰ برابر بزرگ‌تر از کاخ بیسمارک. افزون بر این، در نظر داشتند یک بنا با گنبدی به ارتفاع ۳۵۰ متر با گنجایش صدهزار صندلی برای استقرار حامیان هیتلر، سالن کنفرانسی برای شصت هزار نفر، استادیوم ورزشی برای پنجصدهزار تماشاچی، زمین رژه‌ ای برای یک میلیون ارتشی، و خیابانی برای برگزاری جشن و سرور در مرکز شهر با پهنایی سه برابر پهنای خیابان شانزه لیزه در پاریس، ایجاد کنند.

تصور کنید که چگونه هیتلر از کوچک‌ترین ترس مردم در اثر یک رویداد کم اهمیت، بیش‌ترین استفاده را در راستای تحکیم حاکمیت توتالیتر نمود!

نوشته های مرتبط :