اسلام ستیزی در افغانستان (۱)

دسته: تحلیل, عقیده, هویت
نویسنده: تحریریه روایت
1402/01/09
2:58 ب.ظ
بازدید: 11

اسلام‌ هراسی و اسلام ستیزی دو اصطلاحی سیاسی مربوط به قرون گذشته و معاصر است؛ اسلام هراسی به‌معنای‌ ایجاد نوعی تصور ذهنیِ منفی نسبت به اسلام و مسلمانان در ذهن مردم جهان است که در زمان معاصر رایج گردیده است. اسلام ستیزی هم مقابله با تفکر و با ایدولوژی (اسلام واقعی) است که از زمان ظهور اسلام تاکنون وجود داشته و دارد.

اما اسلام ستیزی در افغانستان و در قرن اخیر، از زمان امان الله خان در نخست با رویکرد اسلام هراسی آغاز گردید و در ادامه روند ستیزجویانه به خود گرفت که شامل زدودن ارزش‌های اسلامی از جامعه بود، و این روند در سال‌های بعدی و دهه‌های پسین به انواع و اشکال مختلف آن ادامه پیدا کرد.

با حمله شوروی به افغانستان و تشکیل گروه‌های جهادی، دنیای کمونیسم و سکولاریسم (دمکراسی غربی) هردو با دو رویکرد مختلف و متضاد به اسلام ستیزی هم به شکل مستقیم و هم به گونه‌ی غیر مستقیم در افغانستان روی آوردند. غرب در قالب کمک و تمویل گروه‌هایی که اسلام رادیکالی داشتند با ابزار خشونت آفرینی به ستیز با اسلام در افغانستان رو آورد. در مقابل هم اجنبی‌های شوروی سابق در قالب حزب خلق و پرچم با ایده کمونیستی به ستیز مستقیم با اسلام روی آورده و با ارزش‌ها مبارزه کردند که هدف و نتیجه کار هردو ستیز با اسلام واقعی بود.

این روند با پیروزی مجاهدین و تشکیل حکومت اسلامی در دهه هفتاد و جنگ‌های خانمان سوز داخلی بیشتر از گذشته تقویت گردید.

ظهور طالبان از بطن جنگ‌های داخلی و جامعه سنتی جنوب افغانستان و رابطه آنان با گروه القاعده که داعیه جنگ علیه کفار را به شکل کلان آن داشت/ دارد؛ باتوجه به رویکرد و رفتار خشونت آمیز شان، معنی و مفهوم اسلام هراسی و اسلام ستیزی را از یک واژه ذهنی و انتزاعی به یک امر عملی در جوامع اسلامی و بیشتر اما جوامع غیر اسلامی تبدیل کرد.

همچنین بخوانید: کابلوف: حکومت طالبان فراگیر نیست

حمله یازدهم سپتامبر گروه القاعده و حاکمیت طالبان بر افغانستان، دو واقعه موازی اما متفق هم، در روند اسلام ستیزی شتاب بیشتر بخشید. آنان با تعریف جدید از دین اسلام و اعمال برنامه‌های خودساخته‌ی اجتماعی، سیاسی، فرهنگی و… به نام اسلام، روند اسلام ستیزی را هم در داخل افغانستان تقویت کردند و هم در سطح جهان دین اسلام را تبدیل به یک جریان نفرت انگیز نمودند.

بعد از کنفرانس بن و ایجاد نظام جدید و حضور نیروهای خارجی در افغانستان، روند اسلام ستیزی سمت و سوی تازه و جدی به خود گرفت. از یک طرف حضور نیروهای خارجی برای جنگ با طالبان و سرکوب گروه‌های افراطی که برای توجیه این امر، حکومت‌های غربی به نوعی برای متقاعد کردن اذهان عامه مردم‌اش نیاز داشت تا حضور شان را توجیه کنند، به نفرت پراگنی از اسلام روی آوردند که منجر به ایجاد موج گسترده‌ی از اسلام هراسی و اسلام ستیزی در خارج گردید.

اما در داخل افغانستان باتوجه به حاکمیت‌های گذشته در افغانستان از جمله پنج سال حکومت دور اول طالبان که با جنگ و کشتار وسیع همراه با خشونت و اجبارهای برای اعمال عبادی- شرعی – فردی و گروهی همراه با تکفیر بود، نگاه بسیاری از افراد در رده‌های مختلف اجتماعی از جمله نسل جدید به اسلام و تعریف از دین عوض گردید.

حضور غرب در افغانستان این فرصت را برای آنان مسیر کرد که با ایجاد پروژه‌های فکری- فرهنگی در قالب‌برنامه های وسیع، به گونه مستقیم و غیر مستقیم به اسلام هراسی و اسلام ستیزی بپردازد. به گونه‌ی که هم ستیزشان با گروه‌های افراطی و طالبان، توجیه و تبلیغ و سکوی برای فریاد اسلام ستیزی در جهان باشد/ بود و هم عملکردهای رفتاری شان در قالب توسل به دمکراسی، آزادی‌ها، حقوق بشر و… با یک رفتار هوشمندانه در ستیز با اسلام واقعی بود که حاصل آن را در جامعه افغانستان مخصوصا در بین نسل جوان مشاهده می‌کنیم.

همچنین بخوانید: تلاش سازمان ملل برای دست‌یابی به راه‌ نفوذ بر طالبان

البته از نقش گروه‌های افراطی و رادیکال که با خشونت آفرینی و ترور تکفیر مسبب اصلی اسلام ستیزی شدند و هستند نمی‌شود غافل شد.

نوشته های مرتبط :