جدال کابل و کندهار به کجا منتهی می‌شود؟

دسته: تحلیل, سیاسی, هویت
نویسنده: تحریریه روایت
۱۴۰۱/۱۱/۲۶
۱:۱۱ ب٫ظ
بازدید: 1

هرچند جدال کابل و کندهار را اگر از زوایه‌ی هستی شناسانه به بررسی گیریم یک جدال جغرافیایی نیست این جدال در واقع منازعه‌ایست ریشه‌دار در دلِ تاریخ پرفراز و نشیب دو صد سال آخر افغانستان میان دو قبیله‌ی‌ از قبایل غلجایی‌ها و درانی‌ها. وقتی بدون حب و بغض تاریخ مناسبات درونی قبایل را مطالعه کنید، دیده می‌شود که در طول تاریخ میان این دو قبیله بر سری حاکمیت و اقتدار و تاج و تخت کشور منازعه و درگیری‌های خونین وجود داشته است. ابعاد و گستردگی منازعه‌ی میان قبایلی در افغانستان خیلی خشونت‌بار است به گونه‌ی که از کور کردن و عقیم کردن تا به دم توپ بستن و تبعید و ترور کردن را در حق هم‌دیگر روا داشته‌اند. حتی برادر برادر را کور و عقیم و تبعید کرده است تا از به قدرت رسیدن اش جلوگیری کند و به سلطه و تاج و تخت اش ادامه دهد.

تاریخ افغانستان امروزین پر است از چنین زدن و بستن و کشتن‌ها. وقتی متوجه این جنایات و ناروایی‌ها می‌شوید آفتابی می‌شود که قبایل نه تنها در درون خود سرشت هم‌دیگرپذیری ندارد و میان خود در ستیز است بلکه با بقیه اقوام هم‌چنان برای حفظ قدرت می‌جنگند و ستیزه جویی می‌کنند.

این بخشی از فرهنگ سیاسی قبایل و در میان حاکمان برخاسته از میان آن‌ها – اعم از چپ و راست – همیشه وجود داشته است. در این جدال‌ها آن چه که تغییر ناپذیر بوده است منافع قبیله‌یی بوده، و این نشان می‌دهد که یکی از عمده‌ترین دلیل پا نگرفتن ثبات و توسعه در جامعه چندپاره و ناهم‌گون افغانستان در صد سال آخر همین متغییر درگیری‌های میان قبیله‌یی بوده است.

همچنین بخوانید: تقسیم مسلمانان در جامعه اسلامی به اکثریت و اقلیت قومی باطل است

یعنی اگر تاجیک، هزاره و اوزبیک هم به خاطر تقسیم قدرت با پشتون‌ها منازعه نداشته باشند قبایل در دورن خود ظرفیت پذیرش هم‌دیگر را ندارند این سرشت و رویکرد تغییر ناکردنی‌ ساختار زندگی آنان است.

در دو دهه آخر انتظار می‌رفت که افغانستان ارزش‌های نوین شهروندی را تجربه ‌کند و فرهنگ غالب و سنتی قبیله‌یی که در قرن بیست و یکم که از طرف اندیشمندان چون کاستلز «عصر انفجار اطلاعات و تکنولوژی» نامیده شده تحول جای خود را به مناسبات دموکراتیک بدهد، اما هیچ تغییری در رویکرد سنت‌های قبیله‌سالاری نیامد، لباس‌ها عوض شد خانه‌ها و مکان‌ها تغییر کرد اما در ذهن و ضمیر قبیله‌گرایان حاکم بر افغانستان کوچک‌ترین تغییری نیامد. در آخرین روز‌های جمهوریت غنی که یک غلجای کوچی بود ترجیح داد تا قدرت را به هم قبیله‌های غلجایش که در مناطق جنوب شرق افغانستان زندگی می‌کنند بدهد .حتی باورها براین است که شبکه حقانی را که بیشتر بر محور غلجایی شکل گرفته به کابل فرا بخواند و کلید کاخ ریاست جمهوری را دو دسته تقدیم ایشان کند که چنین هم کرد.

حالا این غلجای‌ها است که بر کابل حاکمیت می‌کنند و به گونه‌ی دیگر باعث تداوم حکومت قبیله‌ی غلجای شده اند. از این عمل‌کرد درانی‌ها که قدامت تاج و تخت داری و حس تساهل و مدارا گری شان با اقوام به غیر پشتون نسبت به غلجایی ها بیشتر است ناراحت به نظر می‌رسند. حجم این ناراحتی در این شب و روزها خیلی بیشتر هم شده و به فضای رسانه‌یی افغانستات تحت تسلط طالبان کشیده شده است و انتظار می‌رود هر آن احتمال درگیری میان درانی‌ها و غلجایی‌ها شکل گیرد در واقع افغانستان امروز دو پایخت دارد یکی کابل با محوریت پشتون‌های غلجای و دیگر کندهار با محوریت درانی‌ها. به این ترتیب چنین نتیجه می‌توان گرفت که مشکل امروز طالبان مشکل جغرافیایی نیست بلکه قبیله‌یی است حتی اگر غیر پشتون‌ها هم با ایشان درگیر نباشند قبایل ظرفیت پذیرش همدیگر را ندارند. تنها راه حل این چالش عبور از قبیله‌گرایی و سنت‌های حاکم گذشته به ملی‌گرایی و ملت شدن و یا این‌که فدرالی شدن افغانستان است.

همچنین بخوانید: طالبان: محدودیت‌ها بر زنان یک مساله داخلی است

نوشته های مرتبط :