تاجیکستان؛ از تعامل با طالبان تا حمایت مقاومت

دسته: تحلیل
نویسنده: تحریریه روایت
1402/01/06
2:36 ب.ظ
بازدید: 29

دیروز گزارشی در رسانه‌ها منتشر شد مبنی بر این‌که هیئتی از طالبان از کنسول‌گری افغانستان در خاروغ بدخشان تاجیکستان دیدار کرده است. عبدالقهار بلخی، سخن‌گوی وزارت خارجه طالبان، گفته است که این هیئت ضمن ارزیابی امور، وضعیت ساختمان کنسول‌گری را که در برف‌کوچ آسیب دیده بود، بررسی کرده است.

سفر هیئت طالبان به تاجیکستان و بازدید آن‌ها از کنسول‌گری افغانستان در خاروغ برای این مهم است که تاجیکستان پس از تسلط مجدد این گروه بر کابل تنها کشوری است که به صورت علنی و آشکار از جبهه مقاومت ملی احمد مسعود معروف به «جبهه پنجشیر» حمایت می‌کند. این جبهه همین اکنون نیز در دوشنبه دفتر سیاسی دارد.

در ۱۵ اگوست سال ۲۰۲۱ وقتی طالبان به قدرت رسیدند، اکثریت کشورهای منطقه و جهان حاضر نشدند که به مخالفان سیاسی طالبان اجازه‌ی فعالیت سیاسی و نظامی را بدهند. ازبکستان که یکی از کشورهای همسایه‌ی افغانستان است مرزهای خود را به روی مخالفان طالبان بست. ایران همسایه‌ی دیگری افغانستان اگرچه مرزهای خود را به روی پناه‌جویان باز گذاشت اما همواره تاکید کرده است که کسی از قلمروش اجازه‌ی فعالیت سیاسی و نظامی علیه طالبان را ندارد. تنها کشوری که در این میان به جبهه مقاومت اجازه داد تا در قلمروش فعالیت سیاسی و نظامی انجام دهد، تاجیکستان بوده است. رییس جمهور تاجیکستان همیشه در نشست‌های منطقه‌ای که در باره‌ی افغانستان برگزار شده است، از حذف تاجیکان از قدرت در افغانستان انتقاد کرده است و بر ضرورتِ رعایت حقوق همه‌ی اقوام کشور تاکید نموده است.

با این همه اما سفر هیئت طالبان به تاجیکستان نشان می‌دهد که مقامات آن کشور در سیاست خارجی خود نسبت به طالبان تجدید نظر کرده و با این گروه به توافقاتی دست یافته است. آن‌چه تاجیکان را به این تجدید نظر واداشته به نظر من سه چیز است:

تجمع تروریستان در مرزهای تاجیکستان و ناآرامی‌های بدخشان. چندی پیش رییس ستاد مشترک پیمان امنیت جمعی گفت که در افغانستان نزدیک به هفت هزار جنگ‌جوی داعش حضور دارد که بیش‌تر از ۴۵۰۰ تن آن‌ها در مرزهای تاجیکستان تجمع کرده‌اند. پیش‌تر از آن گزارش‌هایی از مانور نظامی جنگ‌جویان انصارالله در بدخشان نیز منتشر شده بود. از سوی دیگر در یک‌سال اخیر بدخشان تاجیکستان نیز شورش‌ها و ناآرامی‌هایی را تجربه کرد. از تجمع تروریستان در مرزهای تاجیکستان شروع تا به ناآرامی‌های ولایت خودمختار بدخشان آن کشور، مقامات تاجیک را متوجه آسیب‌پذیری شان از جانب افغانستان ساخت.
تاجیکستان یکی از کشورهایی است که به طور سنتی از سیاست‌های ماسکو تاثیرپذیر است. ماسکو در حال حاضر با طالبان تعامل دارد و یکی از چهارده کشوری است که دیپلمات‌های طالبان را پذیرفته است. مقامات ماسکو چند روز پیش نیز در گفتگو با شماری از سیاست‌مداران افغانستان تاکید کرده بودند که از مقاومت نظامی نه اما از یک اپوزیسیونِ غیرمسلح حمایت می‌کنند.
تاجیکستان در اوایل تسلط طالبان روی جبهه مقاومت ملی به رهبری احمد مسعود حساب باز کرده بود که می‌تواند در شمال شرق افغانستان یک منطقه حایل میان آن کشور و تروریستان ایجاد کند. مقامات تاجیک تصور می‌کردند که اگر از مقاومت پنجشیر حمایت صورت بگیرد، به زودی تخار و بدخشان علیه طالبان قیام خواهند کرد. اما جبهه مقاومت در یک و نیم سال گذشته نه یک چالش جدی نظامی برای طالبان خلق توانست و نه هم توانست این تشکل را به محوری برای تجمع مخالفان طالبان تبدیل کند. اگر از حق نگذریم بدترین ناکامی جبهه مقاومت ملی این بود که نه تنها نتوانست موافقت و همراهی سایر رهبران مخالف طالبان را کسب کند، بلکه عمدتاَ با توسل به کنایه و متلک فاصله‌ها را بیش‌تر نیز کرد.

همچنین بخوانید: طالبان خواستار برداشتن محدودیت‌های وضع شده تجارتی جامعه جهانی از افغانستان شدند

ناکامی جبهه مقاومت در تبدیل‌شدن به یک بدیل قابل محاسبه برای طالبان نیز می‌تواند یکی از انگیزه‌های تمایل تاجیکستان به تعامل با طالبان باشد.

این‌که در تعامل تاجیکان با طالبان سرنوشت جبهه‌ی مقاومت چگونه رقم خواهد خورد، گذشت زمان روشن خواهد کرد.

نوشته های مرتبط :