مردم افغانستان چندین دهه است که هر از گاهی به مهاجرت دستهجمعی ناگزیر میشوند. بر اساس آمار کمیساریای عالی پناهندگان سازمان ملل، افغانستان جزء سه کشوری است که بیشترین تعداد پناهجو را در سال ۲۰۲۲ داشته است. دو کشور دیگرِ دارای بیشترین مهاجر و پناهجو، اوکراین و سوریهاند.
مهاجرت، مشکلات و گرفتاریهای فراوانی دارد: توهین و تحقیر و درد سرهای غیرقابلپیشبینی دیگر. کمترین درد سرش این است که برای افراد لمپنی که در مقایسه با سایر همگنان خود نتوانستهاند موفقیت کسب کنند، به «سپر بلا» مبدل میشوی. سپر بلا، یعنی که او تمام عقدههای ناشی از ناکامی و احساس حقارت خود را با داد و فریاد بالای تو تخلیه میکند و تو را عامل همه نابختیاریها و تنبلیهای خود معرفی مینماید.
این دردسرها و گرفتاریها مضاعف میگردد، به ویژه اگر تبعه کشوری باشی که در افکار عامه دنیا چندان نام و نشان نیک نداشته باشد.
افغانستان متاسفانه یکی از این کشورها است و نامش در دنیا با تروریسم، خشونت، مواد مخدر، فقر و سایر بدبختیها گره خورده است. بالآخره چندین دهه است که وقتی مردمان منطقه و جهان صفحه تلویزیونهای خود را روشن میکنند از افغانستان خبری جز جنگ و خشونت و افزایش کشت مواد مخدر چیزی دیگری نمیشنوند.
بنابراین، وقتی یک مهاجر افغانستانی در خارج خود را معرفی میکند، طبیعی است که با نگاههای عجیب و غریب، کنایهگوییها و متلکپرانیهای شهروندان آن کشور مواجه میشوند.
با اینهمه اما دنیا از افغانستان یک نام و تصویر دیگری را نیز میشناسند که برایش احترام قایلاند: تصویر و نام شهید احمدشاه مسعود.
شهید احمدشاه مسعود در تاریخ معاصر کشور ما تنها چهرهای است که شهرت بینالمللی کسب کرده است؛ به گونهای که در بزرگترین کشورهای دنیا جادهها و اماکنی به اسمش نامگذاری شده است، نویسندگان خارجی بسیاری در بارهی مبارزاتش کتاب نوشتهاند و فلمسازان و مستندسازان زیادی از مبارزات و زندگی او فیلمهای مستند تهیه کردهاند.
آخرین کتابی که توسط یک روزنامهنگار خارجی در باره احمدشاه مسعود نوشته شد، کتاب «ناپلئون افغانستان» بود که سندیگال روزنامهنگار انگلیسی نوشت و سال گذشته منتشر شد. پیش از آن دهها کتاب دیگر نیز به زبانهای مختلف در باره کارنامهاش نوشته و منتشر شده بودند.
سال گذشته، مکانی نیز در پاریس به اسم احمدشاه مسعود نامگذاری شد. دو سه روز پیش، در پارلمان بریتانیا همایشی برای بزرگداشت از مسعود برگزار گردید. همزمان با آن شهرداری ایالت کلرادو در آمریکا نهم سپتمبر را «روز احمدشاه مسعود» نامگذاری کرد. چند روز پیش در روسیه، رییس فراکسیون حزب عدالت آن کشور، از کارنامه مسعود با تمجید و ستایش یاد کرد.
عربها نیز مسعود را از طریق کتاب «یک ماه با قهرمانان» عبدالله عزام میشناسند که در باره قهرمانیهای آمر صاحب به رشته تحریر درآمده است.
ژاپنیها در باره کارنامه مسعود مستند تهیه کردهاند. ایرانیها در بارهاش کتابها نوشتهاند.
خلاصهی اینکه مسعود از شرق تا غرب شناختهشده است، آن هم به نام نیک. به نام مبارزی که علیه شوروی و تروریسم بینالمللی جنگید.
ملتهای دنیا از او به نامهای مختلف یاد میکنند: یکی شیر پنجشیر میگوید و دیگری ناپلئون افغانستان. یکی او را فاتح جنگ سرد میخواند و دیگری چگوارای مسلمان. یکی او را با ابومسلم خراسانی و بابک خرمدین مقایسه میکند و دیگری او را آخرین چریک روی زمین و آبروی خاک مینامد.
پس ناحق نیست که تعدادی او را «برند افغانستان» میخوانند.
هر کشوری برای خود برندی دارد. برند افغانستان، مسعود است. در خارج خود را با این نام باید معرفی کرد. این نام همیشه برای ما عزتآور و افتخارآفرین بوده و است.