جنگ و صلح طالبان با آمریکا بر سر القاعده

دسته: تحلیل
نویسنده: تحریریه روایت
1402/05/12
2:41 ب.ظ
بازدید: 3

حدود یک سال پیش در نتیجه حملات هوایی آمریکا در شهر کابل، ایمن الظواهری، رهبر گروه القاعده کشته شد. پس از این حمله، مقامات آمریکایی تایید کردند که هدف این حمله رهبر القاعده بوده و ظواهری در این حمله از بین رفته است. اما مقامات طالبان پس از گذشت چند روز و با تایید ضمنی حمله‌ پهپاد‌های امریکایی، گفتند که در این زمینه تحقیق می‌کنند. در حالی که یک سال از این حمله که در آن ایمن الظواهری رهبر گروه القاعده کشته شد می‌گذرد، اما تاکنون طالبان به گونه قاطع کشته شدن و یا نشدن رهبر القاعده را تایید نکرده اند و بارها سخنگویان این گروه گفته اند که این گروه در حال تحقیق در این زمینه هست.

اما چند نکته در این زمینه قابل بازگو است:

۱- رابطه طالبان و القاعده در آغاز یک رابطه دوستی بر اساس ایدئولوژی بوده است. امریکا هم در استحکام این دوستی نقش داشت. آمریکا برای مقابله با نفوذ شوروی در افغانستان به تجهیز گروه‌های جهادی از جمله احزاب حرکت انقلاب مولوی محمدی و حزب اسلامی مولوی خالص که ملا عمر رهبر طالبان، جلال‌الدین حقانی رهبر گروه حقانی و بسیاری از رهبران طالبان از متن این احزاب برخواستند، دست زد. از سوی هم گروه القاعده با صدها میلیون دالر سرمایه به حمایت گروه‌های رادیکال جهادی پرداخت. بنابراین همین ملاعمر و طالبان بودند که با رابطه عمیق با القاعده افغانستان را به محل امنی برای تروریست های القاعده و شخص بن لادن تبدیل کردند. در واقع طالبان و بن لادن یک ابتکار آمریکایی برای مقابله با شوروی بود اما پس از مدتی با استفاده از کمک های مالی و تجهیزات نظامی به یک مهره در افغانستان، منطقه و حتی کل جهان تبدیل شدند که آمریکا برای سرنگونی آنها صدها میلیارد دلار و جان هزاران سرباز را هزینه کرد. بنابراین ریشه های ظهور بن لادن و القاعده و طالبان در طول چهار دهه گذشته بازی بزرگ بوده است. در نهایت و با کشته شدن رهبران القاعده و معامله بزرگ طالبان و امریکا بر سر افغانستان بوضوح نمایان شد.

همچنین بخوانید: چرا جبهات‌ ضدطالبان موفق به همراهی کشورها با خود نشده اند؟

۲- طالبان پس از سرنگونی و با طولانی شدن حضور امریکا در افغانستان به این نتیجه رسیده بودند که تا زمانی از حمایت القاعده دست نکشند، نمی توانند دوباره به قدرت برگردند. از سوی هم با توجه به حیثیتی شدن جنگ آمریکا در افغانستان، این کشور حداقل دست‌آورد مقابل گروه القاعده را باید به دست می آورد تا راه بازگشت و خروج از افغانستان برایش پیدا می‌شد. بنابراین دو طرف وارد معامله شدند. طالبان القاعده را قربانی کرد و امریکا مردم و جغرافیای افغانستان را. البته این رابطه از سال ۲۰۱۱ آغاز گردید. کشته شدن اسامه بن لادن که از حامیان اصلی مالی طالبان بود، برعکس اینکه رابطه امریکا با طالبان را بیشتر به جنگ و خونریزی بکشاند، به سوی معامله سوق داد. اگر نگاهی به آمار و ارقام جنگ افغانستان داشته باشیم، این معامله کاملا واضح می‌شود. از سال ۲۰۰۱م الی ۲۰۰۴م نیروهای ائتلاف نسبت به سال‌های بعد از آن تلفات کمتری داشتند، ولی بعد از آن تلفات این نیروها رو به افزایش نهاد. در سال ۲۰۰۴م تلفات نیروهای ائتلاف ۶۰ تن بود که این تعداد در سال‌های ۲۰۰۵م، ۲۰۰۶م، ۲۰۰۷م و ۲۰۰۸م به ترتیب به ۱۲۹، ۱۹۳، ۲۲۸ و ۲۹۶ بالا رفت و در سال ۲۰۰۹م به ۵۱۶ تن رسید. سال ۲۰۱۰م نقطۀ اوج تلفات نیروهای ائتلاف در افغانستان بود. اما پس از آن رو به کاهش نهاده طوریکه در سال ۲۰۱۵ به زیر ۵۰ نفر رسید. از این رو معلوم می‌شود که معاملات امریکا و طالبان همزمان با کشته شدن اسامه، انتقال مسئولیت های امنیتی به نیروهای افغانستان در اوج جنگ مقابل نظامیان افغانستان، و کاهش تلفات نیروهای آمریکایی، همه نشان از معامله پشت پرده بین طالبان و امریکا دارد.

همچنین بخوانید: تاکید هفتاد کشور جهان بر لغو ممنوعیت آموزش دختران

۳- همکاری طالبان و امریکا با معاملات بزرگ آغاز شد. کشته شدن اسامه بن لادن و آزادی ملابرادر چراغ سبزی بود برای آغاز روابط دوستی امریکا و طالبان. پس از این اتفاق، باوجود مخالفت بسیار شدید حکومت وقت افغانستان اما دفتر طالبان در قطر نیز در سال ۲۰۱۲ افتتاح شد‌. البته همزمان با کشته‌شدن اسامه، گفتگوهای پشت پرده برای آزادی ملا برادر از زندان پاکستان و ایجاد آدرس سیاسی برای طالبان از سوی آمریکا در جریان افتاد. همه این موارد و در نهایت وقایع سال ۲۰۲۱ و تسلیمی افغانستان در مدت یک ماه به طالبان نشان می دهد که یک دهه برای واگذاری افغانستان معامله پشت پرده در جریان بوده است.

۴- به اعتقاد نویسنده، یکی از بندهای پنهان توافقنامه امریکا با طالبان، احتمالا همین به دام انداختن رهبران گروه القاعده بوده باشد. کشته شدن اسامه در پاکستان به احتمال زیاد یک سناریو و معامله ای اولیه بوده که بین امریکا، طالبان و پاکستان صورت گرفته بود.

یعنی اسامه در خاک پاکستان هدف قرار داده شود تا امریکا به شعاری که در مبارزه با القاعده داده بود رسیده باشد، طالبان هم برای مشروعیت سیاسی که آن موقع نداشتند برسد یعنی اثبات عدم حضور گروه القاعده در افغانستان و پاکستان به عنوان حامی طالبان هم از کمک های امریکا مستفید شده باشد.

۵- به دام انداختن و کشتن ایمن ظواهری یک بخش دیگر از معامله پنهان امریکا و طالبان بوده است. شاید یکی از بندهای توافق دوحه این بوده که طالبان با دولت امریکا در کشتن ظواهری به عنوان میراث دار اصلی و از نسل اول افراد خطرناک القاعده همکاری کرده و ایمن الظواهری را در بدل امتیاز تسلیمی افغانستان به امریکا فروخته است. حتی زلمی خلیل زاد در این مورد در مصاحبه با بی‌بی‌سی در ۲۰۲۲ اذعان کرد که طالبان ممکن کمک کرده باشند و معلومات دادند که رهبر القاعده کجاست. خلیل زاد به گونه معنی داری گفت: “ما ۲۰ سال تلاش کردیم که او را بکشیم اما بعد از آمدن طالبان توانستیم پیدا کنیم و بکشیم.”

همچنین بخوانید: نگاه شبانی طالبان به حکومت‌داری

حالا همه این بازی‌ها در طول یک دهه گذشته نشان می دهد که طالبان برای رسیدن به قدرت، کلیدی ترین متحد خود یعنی القاعده را قربانی کرد. امریکا نیز برای خروج از ورطه و منجلاب افغانستان، مردم را معامله نمود. بنابر این اگر تمامی آمار و ارقام و حوادث اتفاقات حداقل یک دهه گذشته راجع به صلح و جنگ افغانستان را کنار هم بگذاریم، به وضوح دیده می‌ شود که طالبان از یک دهه پیش وارد معامله با امریکا شده و برای رسیدن به قدرت، صدها هزار افغانستانی اعم از نظامی و غیر نظامی را کشتند و حتی به کلیدی ترین متحد خود یعنی القاعده و رهبران آن نیز رحم نکردند.

نوشته های مرتبط :