پس از تسلط مجدد طالبان در افغانستان، موج دیگری از مهاجرت افغانستانی‌ها به کشورهای منطقه و جهان آغاز شده است.
بر اساس گزارشی که چندی قبل سازمان جهانی مهاجرت منتشر کرد، تنها در سال‌های ۲۰۲۱ و ۲۰۲۲، ۳.۶ میلیون افغانستانی به خارج مهاجرت کرده‌اند. در گزارش این سازمان آمده است که از این میان ۷۰ درصد به ایران، ۱۸ درصد به پاکستان، ۱۱ درصد به ترکیه و اروپا و ۲ درصد دیگرشان به کشورهای دیگر مهاجرت کرده‌اند.
گفته می‌شود که ۴۰ درصد مهاجرت‌های سال‌های ۲۰۲۱ و ۲۰۲۲ از ولایت‌های کابل، هرات، فاریاب، ننگرهار و تخار بوده است.
به جز ننگرهار، باشندگان بقیه این ولایات را اقوام غیرپشتونی تشکیل می‌دهند. معنایش این است که در حکومت طالبان، اکثرا فارسی‌زبانان و غیرپشتون‌ها ناگزیر شده‌اند که کشور را ترک کنند.
وقتی از بیرون نگاه کنیم شاید مهاجرت فارسی‌زبانان و تاجیکان افغانستان به کشورهای بیرونی را یک اقدام دسته‌جمعی به منظور دست‌یابی به شرایط زندگی بهتر، اقتصاد خوب‌تر و فرصت‌های کاری و تحصیلی ارزیابی کنیم، اما گزارش‌هایی که از شرایط زندگی فارسی‌زبانان و تاجیکان در داخل افغانستان منتشر می‌شود نشان می‌دهد که این یک کوچ اجباری دسته‌جمعی است تا مهاجرت.
کوچ اجباری تاجیکان و فارسی‌زبانان در افغانستان در حال حاضر به دو صورت اتفاق می‌افتد: یکی به صورت غصب سرزمین‌ها و روستاهای شان توسط ناقلین و کوچی‌ها ( گزارش‌های این موارد در رسانه‌ها موجود است). دومی اما در قالب وادارسازی مردم به مهاجرت و کوچ دسته‌جمعی به کشورهای بیرونی.
موارد اولی رسانه‌ای شده و جنجالی می‌شوند، اما این دومی چون خیلی زیرکانه اتفاق می‌افتد، رسانه‌ها با آن به عنوان مهاجرتِ خودخواسته برخورد کرده و بازتاب نمی‌دهند.
این در حالی است که این نیز یک کوچ اجباری است، نه مهاجرت؛ زیرا با برنامه‌ریزی طالبان اتفاق می‌افتد. منبعی چند روز قبل به من گفت که طالبان برای تطبیق برنامه‌های فاشیستی مطروحه در کتاب «سقاوی دوم»، برنامه‌ریزی کرده‌اند که در مناطق تاجیک‌نشین و فارسی‌زبان‌ها، سخت‌گیری‌های مضاعفی را اعمال کنند تا سرحدی که دیگر زندگی عادی برای باشندگان آن مناطق ممکن نباشد و آن‌ها ناگزیر شوند خانه و کاشانه‌ی خود را ترک گفته به به کشورهای بیرونی مهاجرت کنند.
تصور طالبان این است که وقتی فارسی‌زبانان به بیرون مهاجرت کرده و با مزایایی زندگی آن کشورها عادت کردند، دیگر احتمال بازگشت آنان خیلی اندک است. آن‌ها بدین عقیده‌اند که با مهاجرت دسته‌جمعی فارسی‌زبانان، افغانستان کاملا پشتونیزه گردیده و از اقوام غیرخودی پاکسازی می‌گردد.
گزارش‌هایی هم که از شمال و شمال شرق افغانستان و سایر مناطق و ولایات تاجیک‌نشین و فارسی‌زبانان منتشر می‌شود نشان می‌دهد که جنگ‌جویان طالبان با باشندگان این مناطق مانند سرزمین‌های اشغالی برخورد می‌کنند تا به مهاجرت وادار شوند.
سود این روش برای طالبان این است که به نحوی مهاجرت خودخواسته به نظر می‌آید و کم‌تر کسی به ماهیت اجباری بودن و کوچ دادن آن پی می‌برد.
بنابراین، می‌توان گفت که آن‌چه امروزه به نام مهاجرت دسته جمعی مردم افغانستان خوانده می‌شود، در واقع برنامه‌ریزی طالبان برای کوچ اجباری فارسی‌زبانان و پاکسازی قومی در افغانستان است.
این وضعیت اگر همین‌گونه ادامه یابد، طی چند سال آینده افغانستان کلا به یک کشور پشتونی تبدیل می‌شود و دیگر از تاریخ، تمدن و فرهنگ فارسی در آن اثری نمی‌ماند.
در حال حاضر یکی از رسالت‌های روشنفکران فارسی‌زبان، اندیشیدن به این مساله است. ما باید از خود بپرسیم که چطوری می‌توانیم جلو تطبیق این برنامه فاشیستی را بگیریم و در این راستا اقدام جمعی کنیم.
