۱۸حوت؛ نگاهی به قتل‌های زنجیره‌ای فرماندهان تاجیک در ۲۰ سال گذشته

دسته: تحلیل
نویسنده: شفیق‌الله احدی
1403/12/18
9:00 ق.ظ
بازدید: 28

پایگاه خبری تحلیلی روایت : در دو دهه‌ی گذشته، قتل‌های زنجیره‌ای فرماندهان تاجیک یکی از مسائلی بوده که تأثیر زیادی بر وضعیت سیاسی و امنیتی افغانستان گذاشته است. از زمان سقوط طالبان در سال 2001 تا به امروز، برخی از برجسته‌ترین چهره‌های سیاسی و نظامی تاجیک‌ها هدف حملات تروریستی و هدفمند قرار گرفته‌اند. یکی از مهم‌ترین این قتل‌ها، ترور احمد شاه مسعود در روز 9 سپتامبر 2001، درست پیش از حملات 11 سپتامبر بود که در آن زمان نماد مقاومت تاجیک‌ها علیه طالبان و گروه‌های افراطی به شمار می‌رفت. پس از آن نیز تعداد زیادی از جمله استاد برهان‌الدین ربانی رهبر جهاد و مقاومت، ژنرال عبدالرحمن سیدخیلی، ژنرال داوود داوود، ژنرال شاه‌جهان نوری، محمد رسول محسنی…دیگر چهره‌های مهم، قربانی حملات هدفمند شدند. این قتل‌ها، که اغلب گفته می‌شود از سوی گروه‌های تندرو و مخالف حکومت ساقط شده‌ی افغانستان انجام شده، در برخی موارد با اهداف سیاسی و قومی همراه بوده است. 18 حوت سالروز ترور ژنرال عبدالرحمن سیدخیلی از فرماندهان برجسته و با نفوذ حوزه‌ی مقاومت، مربوط به تاجیک‌ها است. او درست زمانی مورد ترور قرار گرفت که به حیث فرمانده امنیه ولایت/اُستان کندز تعین و دست به پاکسازی مناطقی نا امن از وجود مخالفین دولت زد. او از سرسخت‌ترین فرماندهان تاجیک‌تبار بود که در نبردهای سخت و طاقت فرسا در برابر دشمن پیروز شده بود.

در دو دهه‌ی گذشته، قتل‌های زنجیره‌ای فرماندهان تاجیک یکی از مسائلی بوده که تأثیر زیادی بر وضعیت سیاسی و امنیتی افغانستان گذاشته است. از زمان سقوط طالبان در سال ۲۰۰۱ تا به امروز، برخی از برجسته‌ترین چهره‌های سیاسی و نظامی تاجیک‌ها هدف حملات تروریستی و هدفمند قرار گرفته‌اند.
یکی از مهم‌ترین این قتل‌ها، ترور احمد شاه مسعود در روز ۹ سپتامبر ۲۰۰۱، درست پیش از حملات ۱۱ سپتامبر بود که در آن زمان نماد مقاومت تاجیک‌ها علیه طالبان و گروه‌های افراطی به شمار می‌رفت. پس از آن نیز تعداد زیادی از جمله استاد برهان‌الدین ربانی رهبر جهاد و مقاومت، ژنرال عبدالرحمن سیدخیلی، ژنرال داوود داوود، ژنرال شاه‌جهان نوری، محمد رسول محسنی…دیگر چهره‌های مهم، قربانی حملات هدفمند شدند. این قتل‌ها، که اغلب گفته می‌شود از سوی گروه‌های تندرو و مخالف حکومت ساقط شده‌ی افغانستان انجام شده، در برخی موارد با اهداف سیاسی و قومی همراه بوده است.
18 حوت سالروز ترور ژنرال عبدالرحمن سیدخیلی از فرماندهان برجسته و با نفوذ حوزه‌ی مقاومت، مربوط به تاجیک‌ها است. او درست زمانی مورد ترور قرار گرفت که به حیث فرمانده امنیه ولایت/اُستان کندز تعین و دست به پاکسازی مناطقی نا امن از وجود مخالفین دولت زد. او از سرسخت‌ترین فرماندهان تاجیک‌تبار بود که در نبردهای سخت و طاقت فرسا در برابر دشمن پیروز شده بود.
قتل‌های زنجیره‌ای فرماندهان تاجیک نه تنها که پرسش‌های زیادی را در آن زمان ایجاد کرده بود، پرونده‌های آنان نیز از سویی حکومت مورد بررسی و تعقیب قرار نگرفت. در کنار اینها که از شخصیت‌های مهم نظامی و سیاسی تاجیک‌ها بودند در بیست‌سال گذشته در کنار ساییر اقوام، تاجیک‌ها در تشکیلات قوای مسلح افغانستان بیش‌ترین قربانی را دادند و اغلب این قربانی‌ها طرحی از قبل ریخته شده خوانده شده است. پرسش اصلی اما اینست که چرا هدف این حجم از ترورها، فرماندهان جهادی تاجیک بوده است؟
یادداشت اکنون بر این مهم می‌پردازد.

آزادی به بهای خون؛ نبرد تاجیک‌ها علیه ستم و ترور

جوامع انسانی پُربوده از نبردها، ایستادگی و مقاومت در برابر ستم‌گری، تجاوز و سرکوب. نبردها همواره دلیلی داشته اند و عمده‌ی این دلایل اصرار یک طرف به سرسپردگی و بردگی و مقاومت طرف دیگر در برابر این خواست غیر منطقی بوذده است. تاریخ اما، وام‌دار کسانی است که برای «آزادی» و رهایی تن به جنگ دادند و خواسته یا ناخواسته این بار سنگین را پذیرفته و به جان خریدند. افغانستان نیز از جمله کشورهای است که در آن همیشه دو جبهه در مقابل هم وجود داشته؛ جبهه‌ی ستم و سرکوب؛ جبهه‌ی مقاومت و دفاع. قتل‌های زنجیره‌ی فرمانده‌هان تاجیک نیز در کانتکس نبردهای آزادی بخش‌، یا جنگ برای آزادی مورد بررسی قرار بگیرد.
جنگ‌های آزادی‌بخش به‌طور کلی در فلسفه سیاسی از مفهومی به نام «حق مقاومت» برخوردارند. این مفهوم در اندیشه‌های فلاسفه‌ای چون جان لاک مطرح شده است. لاک در آثار خود تأکید می‌کند که وقتی حکومت‌ها به حقوق طبیعی مردم تجاوز می‌کنند، ملت‌ها حق دارند که علیه آن‌ها قیام کنند و بر اساس قرارداد اجتماعی، حکومت جدیدی را شکل دهند.
در این راستا، مفهوم «حق مبارزه» و «مقاومت» در برابر ظلم و استعمار، فلسفه‌ای است که بر اساس آن ملتی که تحت فشار و سلطه قرار دارد، می‌تواند برای رهایی خود مبارزه کند. این مبارزه نه تنها برای آزادی فردی بلکه برای تحقق عدالت و حقوق انسانی است که در بطن آن قرار دارد.

در نظر هگل، تاریخ بشری به‌طور کلی داستان تلاش برای آزادی است. هگل بر این باور بود که تاریخ یک فرآیند دیالکتیکی است که در آن ملت‌ها در جست‌وجوی خودآگاهی و آزادی حرکت می‌کنند. از این منظر، جنگ‌های آزادی‌بخش نه تنها یک واکنش به ظلم و استبداد هستند، بلکه بخشی از روند تکامل تاریخ و پیشرفت روح جمعی انسان‌ها محسوب می‌شوند. تاجیک‌ها مردمان صاحب تمدن و افتخارات تاریخی اند که حاکی از مبارزه در برابر ستم و تجاوز و دفاع از ارزش‌های انسانی است. ازینرو، در بیست‌سال گذشته هر فرمانده‌ي تاجیک که می‌توانست سد راه انحصار، تک روی، زیاده خواهی و سیاست‌های ضد منافع ملی باشد، مورد ترورهای هدفمند و زنجیره‌ی قرار گرفته است که با ترور احمدشاه مسعود این روند و زنجیره آغاز شد. یکی از این ترورهای مشکوک، ترور ژنرال داوود است که گفته می‌شود ۱۸ روز قبل از این واقعه او را از این امر آگاه ساخته بود که گویا حذف می‌شود. دقیق در همان مدتی که این خبر به او رسیده بود مورد ترور قرار گرفت. همینگونه گفته می‌شود که، فرماندهان چون داوود داوود و مولانا سیدخیلی بارها از سویی حکومت جهت مبارزه‌ی جدی با مخالفین مسلح دولت هشدار دریافت کرده بودند. به نظر می‌رسد که نادیده گرفتن این هشدارها و تن ندادن به کسانیکه از اول فکری تسلیمی حکومت را داشتند باعث حذف فزیکی آنها شده است.
احمدشاه مسعود در مبارزه با افراطیت ترور شد، استاد برهان‌الدین ربانی در راهی صلح، ژنرال سیدخیلی در حال مبارزه‌ی گرم با گروه‌های افراطی، ژنرال داوود، شاه‌جهان نوری، و محمد رسول محسنی و صدهای دیگر… به وسیله‌ی انتحاری در حال بسیج و استحکام سنگرهای نبرد علیه‌ی ‌دشمنان افغانستان هدف ترور قرار گرفتند. همینگونه هزاران جوان تاجیک برای دفاع از سرزمین و دولت مشروع افغانستان کشته شدند. اینها همه می‌تواند دلیل بر این مدعا باشد که مخرج مشترک همه‌ی این ترورهای هدفمند، مبارزه برای «آزادی» بوده است و این قربانی دادن‌ها برای رهایی هنوز ادامه دارد.

نوشته های مرتبط :