روز گذشته، نشست سازمان ملل در مورد افغانستان با اشتراک بیستوپنج کشور و چهار نمایندهی جامعه مدنی و زنان افغانستان در دوحهی قطر آغاز شد و قرار است تا پایان امروز ادامه یابد.
این نشست بهمنظور تعیین نقشه راه برای حل مساله افغانستان و تعیین نمایندهی ویژه سازمان ملل برای افغانستان برگزار شده است.
نقد اساسی بر این نشست این است که هیچیک از طرفهای درگیر در افغانستان در آن حضور ندارند و نمایندگان جامعه مدنی و رسانهها نیز آن ظرفیت لازم را ندارند تا بتوانند همهی خواستههای مردم افغانستان را بازتاب دهند.
از سوی دیگر، طوری که دیده میشود تاکنون در میان کشورهای اشتراک کننده در نشست دوحه، توافق نظر جدیای روی مساله افغانستان دیده نمیشود و ممکن است نتیجهی دلخواه و مفیدی نیز برای مردم افغانستان به ارمغان نیاورد. زیرا منفعت کشورها در اولویت قرار دارد و هرکس میخواهد منافع خود را در افغانستان دنبال کند.
سازمان ملل بهعنوان برگزارکنندهی این نشست روی اهدافی که برای آن در نظر گرفته است پافشاری دارد؛ زیرا دلایل بسیاری در حال حاضر سر میز اشتراک کنندگان قرار دارد که ایجاب میکند بر طالبان فشار بیشتری وارد کنند.
گزارشهای حقوق بشری سازمان ملل متحد در دو سال گذشته نشان میدهد که افغانستان در بدترین وضعیت حقوق بشری قرار دارد. همینگونه نگرانی کشورهای منطقه از حضور گروههای افراطی در افغانستان و واکنشهای زنان و مردان افغانستان در سراسر جهان در آستانهی نشست دوحه نشان میدهد که باید جهان در قضیه افغانستان گام جدی بردارد.
در چند روز گذشته، بیش از ۳۵ سازمان و ۱۷۰ فعال زن در نامهای به نمایندگان کشورها برای افغانستان، خواهان به رسمیت شناختن ایجاد «رژیم آپارتاید جنسیتی» در افغانستان شدند. در این نامه همچنین تاکید شده بود که حقوق زنان باید در محور بحثهای نشست دوحه قرار گیرد.
از سوی دیگر، نمایندگی سازمان ملل در افغانستان بر اساس پژوهشی گفته است که ۹۶ درصد زنان مخالف بهرسمیت شناختن طالباناند. بر اساس این پژوهش ۳۲ درصد مصاحبهشوندگان گفتهاند که طالبان بعدازآن بهرسمیت شناخته شود که همه محدودیتهای وضعشده علیه زنان و دختران را کنار بگذارند، اما ۲۸ درصد گفتند که طالبان اصلا و تحت هیچ شرایطی بهرسمیت شناخته نشود.
روز گذشته نیز وزرای خارجه ۱۲ کشور در نشست امنیتی مونیخ، با انتشار بیانیهای مشترک گفتند که طالبان با حذف زنان از جامعه و تصمیمگیریهای سیاسی، آینده افغانستان را به خطر انداخته است. آنها با ابراز نگرانی از آزار و اذیت سیستماتیک جنسیتی، گفتند که این مساله میتواند مصداق جنایت علیه بشریت باشد.
در همین حال، ریچارد بنت، گزارشگر ویژهی حقوق بشر سازمان ملل متحد گفته است « امیدوارم که این نشست منجر به یک سلسله نشستهای معنادار و فراگیر در میان ذینفعان کلیدی شود که همیشه بحث در مورد حقوق بشر، بهویژه حقوق زنان بهعنوان هستهی اصلی راه آیندهی افغانستان را در اولویت قرار میدهد.»
شماری از رهبران سیاسی و نهادهای حقوق بشری افغانستان نیز از اشتراک کنندگان نشست دوحه خواستهاند تا بر طالبان فشار بیشتر وارد شود و در مورد جنایاتی که انجام دادهاند مورد بازخواست قرار گیرند.
عدم اشتراک طالبان در این نشست نیز نشان میدهد که پاسخ قناعت بخشی برای جهان در مورد اعمالی که در افغانستان انجام دادهاند، ندارند.
هرچند کشورها هرکدام در تلاشاند تا از بحث طالبان در افغانستان در نشست دوحه منفعت خود را دنبال کنند اما انتظار میرود تصمیم واقعبینانهای با در نظرداشت شرایط افغانستان بگیرند. در غیر آن، افغانستان همچنان در باتلاق نقض حقوق بشر، هراس افگنی و ناامنی فرو خواهد رفت و کشورهای زیادی را نیز با خود پایین خواهد کشید.