گفتگو با دکتر عبدالطیف پدرام رهبر حزب کنگره ملی افغانستان و یکی از اعضای این مجمع فدرالخواهان افغانستان
پرسش: مخالفان فدرال خواهی معتقدند که فدرالی شدن افغانستان باعث تجزیه افغانستان میشود؛ پاسخ شما برای آنها چیست؟
پاسخ: فدرالیسم باعث تجزیه نمیشود. دهها کشور فدرال، میلیونها و صدها میلیون آدم با ساختارهای فدرالی زندگی میکنند. از پیشرفتهترین کشورها تا کلانترین کشورها مثل آمریکا، هند تا کشورهای اسلامی مثل مالزی و پاکستان همین ترتیب تا آلمان و سویس هرجایی دیگر، همه اینها را فدرالیسم از تجزیه نجات داد.
یک کشور زمانی تجزیه میشود که زیادهخواهی باشد، بیعدالتی باشد، تو شیعه را نمانی که مذهبش را تطبیق بکند، تو فارسیزبان را نگذاری به زبان فارسی حرف بزند، همه جای بروی پشتونیزه بکنی، حق مذهبی مردم را ساقط کنی، حق فرهنگی مردم را ساقط کنی، آزادیهای شان را سلب بکنی، اسیر بسازی، تکقومی بسازی، تحمیل بکنی. بلی آنجا خطر تجزیه است.
اگر افغانستان تجزیه شود اگر بالیکانیزه شود، اگر افغانستان از جغرافیای سیاسی برآید؛ مسوولاش پشتونهای زیادهخواه و پشتونهای زیادی طلب هستند.
ما بارها باورمان را در رابطه به این مسأله ابراز کردیم که در سرزمین ما یک کشور ایدهآل برای همه، فدرالی است. ظلم بساط همهچیز را برخواهد چید. احتمال بقا سرزمین از بین میرود، سرزمین کاملا نابود میشود، جغرافیای سیاسی حذف میشود و میتواند از بین برود پس عامل تجزیه و جنگ خود پشتونها هستند.
پرسش: اینکه احمدشاه مسعود قهرمان ملی و عبدالعلی مزاری شهید وحدت ملی موافق فدرالی شدن افغانستان بودند؛ چقدر میتواند در عملی سازی این طرح کمککننده باشد؟
پاسخ: خوب این دو بزرگوار طرفدارانی دارند، پیروانی دارند و الگو هستند برای پیروان شان؛ طبیعتاً تاثیر دارد. اطمینان بیشتری میبخشد برای پیروانشان. بهخصوص که افغانستان فدرالی شود.
ببینید صحبتهای استاد مزاری بسیار روشن است میگوید: «فدرالیسم برای هندوستان خوب است برای پاکستان، برای آمریکا، برای سویس خوب است باز برای ما که رسید خراب است؟ عجب» ببینید چقدر روشن و صریح گپ میزند. میگوید زیر عنوان سخن ملی و مذهبی میگویند اما قومی عمل میکنند؛ پس راهحلاش فدرالی است.
یقیناً، پیروان استاد مزاری به سخن او احترام میگذارند؛ او سرش را به خاطر فدرالی شدن گذاشت و جاناش را هزینه کرد. این برای ما خیلی ارجمند و مهم است.
پرسش: آیا تنها پشتونها در افغانستان مخالف نظام فدرالیاند یا اقوام دیگر همچنین دیدگاهی دارند؟
پاسخ: عمدتاً همین پشتونها مخالف فدرالی هستند. ببیند همین آقای خلیل زاد گفت که بحث فدرالی را مطرح کردم، دوستم موافقت کرد دیگران سکوت کردند. کرزی از من خواست که از نام دولت آمریکا علیه دولت فدرالی موضوع بگیرم؛ من گفتم من نماینده یک دولت فدرال هستم و نمیتوانم.
شما بحثهای روزانه را هم نگاه کنید؛ حساسیت دستهجمعی و یا یکدستی که پشتونها نشان میدهند؛ دیگر اقوام نشان نمیدهند.
خوب بعضیها، باخبر یا بیخبر از وضعیت، یا بههرحال ترسیده مثل دیگران مخالفت میکنند و دلیل هم ندارند؛ تعدادشان اندک است؛ اما پشتونها کتلوی مخالفت میکنند.
در یک بحثی با من، استاد دانشگاهشان آقای روستا ترکی آمد؛ دقیقا همان حرفی را بیان میکرد که یک طالب در سطح پایینتر یا در موسیقلعه گپ میزند. همهشان یک حرف میزنند. مخالفت با فدرالیسم. ما اکثریت هستیم ما نود درصد هستیم، ما حاکم هستیم، دلتان خوش هستید و خوش نیستید همین؛ خوش نیستید بروید کولاب، ایران، بروید به دوزخ بروید به ازبکستان و ترکمنستان هرجایی که میروید. این منطقشان هست دیگر.
پرسش: اگر از تاجیکان فرد یا گروهی مخالف نظام فدرالی هست، دلیل آنها چیست و چه برنامهای جایگزین آن میبینند؟
پاسخ: بهطورکلی در میان تاجیکان گفتمان فدرالیسم بهعنوان گفتمان غالب تبدیل شده است.
پس از اعلام موجودیت «مجمع فدرالخواهان افغانستان» سه شخصیت مهم که هم به لحاظ، جهاد، مجاهدت و قومی مهم بودند؛ حمایت کردند. آقای عطا محمد نور گفت باآنکه ما گاه سخن از دولت متمرکز زدهایم ولی فدرالی شدن قطعا مورد تایید ماست.
نگاه کنید؛ در این زمینه پیشرفت بسیاری صورت گرفته است. موافقان بیشماری در سطوح رهبری و بزرگان کشور، پس از صحبتها پیدا کردیم. امیر اسماعیلخان که زنده هستند با من موافق بودند و بیان داشتند که فدرالیسم یگانه راهحل افغانستان است.
آقای صلاحالدین ربانی که اکنون پیام تا هنوز از آنها بهصورت عمومی به ما پخش نشده است؛ در صحبت با من گفت تنها راهحل کشور، نظام فدرالی است.
پرسش: شما برای رسیدن به یک نظام فدرالی آیا وارد جنگ نظامی با گروههای مخالف تان در افغانستان خواهید شد؟
پاسخ: ببینید مبارزه مسلحانه، طرح تیوریک مسأله، آمادگی تدابیر لوژستیک اینها همه یک پکیج و مجموعهای مبارزاتی است، برای رسیدن به عدالت و آزادی در کشور ما، بنا بر ضرورت ما در منشور هم گفتیم که از همه گزینهها استفاده خواهیم کرد. از همه گزینهها استفادهی درست، انسانی و سالم خواهیم کرد. در آن گزینهها هم قطعا فکر ما این است که کمترین هزینه پرداخته شود. تاکید مان بر راهحل سیاسی است و بر گفتگو هست اما هیچ گزینهای در مبارزه سیاسی طبعا نمیتواند منتفی باشد.
پرسش: چه پیامی دارید که بتواند قناعت سازمان ملل، مردم افغانستان و جامعه جهانی را برای رسیدنتان به این هدف حاصل کند؟
پاسخ: ما این طرح را به سازمان ملل میدهیم. هرچند یک بخش سازمان ملل دست آمریکاییها است؛ اما کشورهای چون روسیه، ایران، چین، ونزویلا، کیوبا و کوریای شمالی هم هستند که تابع دساتیر آمریکا نیستند. آنها تصمیمهای خودشان را در پیوند به افغانستان خواهند گرفت. حتا جوبایدن رییس جمهور ایالاتمتحده آمریکا چهار بار تاکید کرده است که این کشور باید فدرالی شود. انگلیسها و آمریکاییها هر دو در این مسأله بارها سخن گفتهاند. نمایندهی شان در پاکستان که چندی پیش درگذشت در کتاب خود میگوید: تنها راهحل افغانستان فدرالی است.
دانشمند استرالیایی که مصاحبه بسیار مفصلی داشت گفت که اینجا جامعهای نیست، کشوری نیست و اینها مردمانی هستند پراکنده؛ راهحلاش همین فدرالیسم است.
درواقع همه تاکید بر فدرالی شدن افغانستان دارند.