آمریکا و جامعه جهانی میان سالهای ۲۰۰۱ تا ۲۰۲۱ کمکهای فراوانی برای حکومتهای افغانستان کردهاند. این کمکها معمولا در جهت حمایت از نیروهای امنیتی، آموزش و توسعه افغانستان صورت گرفته است. اما میان آنچه کمک شده و آنچه به مصرف رسیده است تفاوت زیادی دیده میشود. به باور کارشناسان مقدار زیادی از کمکهای جامعه جهانی به افغانستان به جیب سیاستمداران فاسد رفته است. فساد در افغانستان تنها به سیاستمداران خلاصه نمیشود که برخی از سیاستمداران و فرمانده هان آمریکایی نیز در این فسادها دخیل بودهاند.
طوری که در جولای ۲۰۱۷ وزارت دادگستری امریکا اعلام کرد که یک کارمند سابق دولت امریکا به جرم دریافت ۲۵۰ هزار دالر رشوه در افغانستان اعتراف کرده است. گزارشهایی ازایندست هرازگاهی در رسانهها درز کرده است و نقش فساد مقامات آمریکایی را در پروژههای افغانستان برملا کرده است.
با مطرحشدن فساد آمریکاییها در پروژههای افغانستان، سیاستمداران افغانستان تلاشهای بیشتر در حیفومیل کردن کمکهای خارجی کردند و تا حد ممکن از هر پروژه سهمی را برای خود در نظر گرفتند.
این مساله تا حدی پیش رفت که در سال ۲۰۱۶ بحث مدارس و معلمان خیالی مطرح شد و فاروق وردک، وزیر وقت معارف افغانستان، متهم به اختلاس و فساد شد. هرچند هیچگاه برای وردک پرونده ایجاد نشد اما نشان داد که قسمتی از کمکها در بخش آموزش در جیب وزیر و چند شخص مشخص آن وزارت و رهبری حکومت رفته است. همینگونه در همین سال بحثها سربازان خیالی به میان آمد؛ مساله ای که برای افغانستان بیش از هر چیز دیگری نگرانکنندهتر بود.
سیاستمداران فاسد در افغانستان تا توانستند از پروژهها امنیتی جیبشان را پر کردند. از لباس و غذای سرباز شروع تا سوخت چرخبال و فروش اسلحه و مهمات نظامیان.
هرچند در سقوط افغانستان عوامل زیادی دخیل است اما با اطمینان میتوان گفت که یکی از عوامل مهم سقوط افغانستان بحث فساد بوده است که مقامات آمریکایی نیز بارها این مساله را مطرح کردهاند و از نقش خود در گسترش فساد در افغانستان یادکردهاند.
جان ساپکو بازرس ویژه امریکا برای بازسازی افغانستان، در جولای ۲۰۲۳ امریکا را متهم به ایجاد فساد در افغانستان کرده و گفته است امریکا در جریان ماموریتش در افغانستان با فرستادن پول هنگفت به این کشور فقیر، در ایجاد فساد نقش داشته است.
او فساد را یکی از بزرگترین چالشهای امریکا در جریان مأموریت در افغانستان خوانده است. آقای ساپکو گفته است: «در واقعیت، ما در به وجود آمدن فساد نقش داشتیم؛ چراکه ما پول خیلی زیاد به گونه سریع در یک کشور خیلی فقیر فرستادیم».
حالا پس از افغانستان، اوکراین نیز با چنین وضعیتی دچار است. از زمان حمله روسیه به اکراین و سرازیر شدن کمکهای حمایتی آمریکا به این کشور بارها بحث فساد از کمکها در بخشهای نظامی و تسلیحاتی توسط مقامات اوکراینی به میان آمده است.
سیمور هرش روزنامهنگار تحقیقی برجسته آمریکایی درباره عمق فساد مقامات اوکراینی در گزارشی گفته است به تخمین سیا، زلنسکی و همراهانش در سال ۲۰۲۳ حداقل ۴۰۰ میلیون دلار از بودجه آمریکا برای خرید سوخت دیزل اختلاس کردهاند.
در تازهترین خبرها در هفته جاری بار دیگر مقامات آمریکایی از دزدی یک میلیارد دالری کمکهای امریکا به بخش تسلیحات اکراین خبر دادهاند.
هرچند بحث فساد در اوکراین از امروز نیست و یکی از دلایلی که این کشور دچار مشکلات جدی شد همین موضوع بود و با سرازیر شدن کمکهای آمریکایی به این کشور و ارتباط آمریکا با سیاستمداران فاسد باعث افزایش این فساد شده است.
در یک نتیجهگیری کوتاه میتوان گفت که آمریکایی ها اکثرا در کشورهای جهان سوم از سیاستمداران فاسد استفاده میکنند؛ و طوری که دیدهشده بزرگترین فساد پیشگان در افغانستان همان تربیتیافتگان در آمریکا بودهاند. فساد و دزدی از کمکهای جهانی در افغانستان این کشور را به نابودی کشاند و حالا دیده میشود که دامن اوکراین را نیز محکم گرفته است.
