در هفتهی گذشته، مولانا فضلالرحمن، رهبر جمعیتالعلمای پاکستان، به افغانستان سفر کرد و با شماری از مقامات طالبان در کابل و قندهار دیدار نمود.
او در بازگشت به پاکستان، از زبان ملا یعقوب، وزیر دفاع طالبان، نقل قول کرده که گفته است «پاکستان و افغانستان یکی است» و هیچ گاهی میان این دو کشور تفاوتی قایل نشدهاند.
اگر به ظاهر روابط پاکستان و طالبان، که در حال حاضر تنشآمیز است، نگاه کنید، شاید این سخن متناقض و عجیب و غریب به نظر بیاید؛ اما اگر اندکی در آن تعمق کنید اختلاف روایت طالبان با قاطبه مردم افغانستان در بارهی تاریخ کشور را در مییابید.
ما در افغانستان سه روایت از تاریخ این کشور داریم:
فارسیزبانان افغانستان وقتی در بارهی این کشور صحبت میکنند، افغانستان را خراسان قدیم یا همان «ایران شرقی» میدانند. اینها معتقدند که نام افغانستان یک نام متاخر و جعلی است که قدمت بیشتر از دو قرن ندارد و تا پیش از آن، این کشور به نام خراسان یاد میشده و حتا شاهان پشتونتباری مانند احمدشاه درانی خود را «شاه خراسان» میخواندهاند.
به شهنامه فردوسی نیز اگر نگاه کنیم میبینیم اکثریت شهرهای بزرگ این کشور به عنوان شهرهای ایران یا «ایران شرقی» نام برده شده است.
ملیگرایان پشتونتبار افغانستان، اما تاریخ افغانستان را کشوری میدانند که در قرن هژده توسط احمدشاه درانی تاسیس گردیده و ماقبل آن را به رسمیت نمیشناسند. اگر در باره گذشته نیز صحبت کنند، زیر عنوان افغانستان صحبت میکنند. مثلا میگویند: «افغانستان در عصر غزنویان». در حالی که در آن عصر کشوری به نام افغانستان وجود نداشت.
روایت غالب اما در میان اسلامگرایان پشتونتبار، همان روایتی است که پاکستان از افغانستان دارد. پاکستان که کشور جداشده از بدنه هند است، خود را وارث امپراتوری مغولی مسلمان هند میداند.
آنها میگویند که کابل نیز در گذشته یکی از پایتختهای این امپراتوری بوده و توسط این امپراتوری اداره میشده است. بنابراین، افغانستان چیزی مجزا از پاکستان نیست، بلکه این دو کشور یکیاند.
بر بنیاد همین ذهنیت بود که باری حکمتیار، خواهان تشکیل کنفدراسیون میان افغانستان و پاکستان شد. پاکستان نیز بر اساس همین ذهنیت است که همیشه به دنبال ایجاد حکومت دستنشانده در افغانستان بوده است.
وقتی ملایعقوب میگوید که افغانستان و پاکستان یکی است، در واقع به همین روایت اشاره میکند.
واقعیت این است که امروزه اگرچه میان طالبان و پاکستان در ظاهر تنش وجود دارد، اما روایت پاکستانی از افغانستان در کابل پیروز شده است.
امروزه در افغانستان گروهی حکومت میکنند که تحصیلکردهی مدارس دینی پاکستان اند. افزون بر این، خانوادههای رهبران طالبان در حال حاضر نیز در پاکستان زندگی میکنند. طالبان شاید با شیوه حکومتداری پاکستان مخالف باشند، اما افغانستان را کشور متفاوت با پاکستان نمیدانند. پیروزی روایت، یعنی این.