چرا به «موزه علم و جهل» در افغانستان نیاز داریم؟

دسته: تحلیل
نویسنده: تحریریه روایت
1402/02/28
1:38 ب.ظ
بازدید: 6

چند روزِ پیش طالبان، یک موتر سایکل و چند بشکه‌ی زرد را به موزه روضه حضرت علی کرم‌الله وجهه در شهر مزار شریف سپُردند تا در آن‌جا نگهداری گردد.

موتور سایکل/موتور و بشکه زرد دو ابزار جنگی طالبان در بیست سال گذشته بود که هنوز هم در برخی موارد از آن در عملیات‌ها استفاده می‌کنند. این بشکه‌های زرد اگر برای طالبان یادآورِ فتح و ظفر است برای مردم ما زنده‌کننده‌ی خاطرات تلخ انفجار مکاتب و مدارس و تخریب پُل و پلچک‌ها از سوی جنگ‌جویان این گروه می‌باشد.

وقتی طالبان این ابزارهای جنگی را به موزه روضه‌ی حضرت علی کرم‌الله وجهه می‌سپُرد من یک یادداشت کوتاه در توییتر نوشتم و گفتم که نگهداری چنین ابزارها نیاز است اما در موزه‌ی به نام «موزه‌ی علم و جهل».

امروز که ۱۸ می، روز جهانی موزه است، می‌خواهم در این یادداشت به ضرورت و اهمیتِ ایجاد چنین موزه‌ای در افغانستان اشاره کنم.

افغانستان نزدیک به صدسال می‌شود که درگیر جنگ و بحران و بی‌ثباتی سیاسی است. در این صدسال اخیری که کشورهای منطقه و همسایه دارند در راستای ایجاد زیرساخت‌های لازم برای توسعه و رشد سیاسی و اقتصادی کشور شان تلاش می‌کنند، ما در افغانستان فقط با همدیگر جنگ کرده‌ایم و اکثراَ مصروف براندازی دولت‌ها با توسل به قوه‌ی قهریه بودیم و در این مدت، تا هنوز ۸ نظام سیاسی را با قهر و اجبار برانداخته‌ایم.

این جنگ‌ها از شورش‌های ملای لنگ شروع می‌شود و تا به امروز تداوم می‌یابد. اگر از بقیه ابعاد استخباراتی این جنگ‌ها بگذریم، آن‌چه را که اکثر پژوهش‌گران روی آن توافق نظر دارند این است که یک بخشی از این جنگ‌ها ریشه در تقابل شهر و روستا دارد. شهر و روستا ارزش‌های متفاوت از همدیگر دارند. یکی تجددخواه است و دیگری سنتی. یکی از پیشرفت و توسعه حمایت می‌کند و آن دیگری به ارزش‌های دنیای مدرن به چشم ارزش‌های کفری و غیراسلامی می‌نگرد. یکی طرفدار حقوق و آزادی‌های بانوان و تعلیم و تربیه مدرن است، اما دیگری زن را خانه‌نشین و درِ مکاتب دخترانه را مسدود می‌خواهد.

همچنین بخوانید: موسسه لوی: در دو سال گذشته نهادهای کمک‌کننده به ۷۰۰ هزار تن در افغانستان اشتغال‌زایی کردند

در جنگ‌ها و شورش‌هایی که در صد سال اخیر در افغانستان صورت گرفته است نیز همیشه یک طرفِ جنگ، همین نمایندگان ارزش‌های روستایی بوده‌اند. این نمایندگان ارزش‌های روستایی از ملای لنگ، حبیب‌الله کلکانی و مجاهدین شروع تا طالبان را در برمی‌گیرد. شگفت این است که این گروه‌های شورشی، همیشه کوشیده‌اند ارزش‌های حاکم در روستاهای خود را به نام مذهب و اسلام بالای مردم تحمیل کنند و شهرها را به دلیل داشتن فرهنگِ متفاوت متهم به فساد اخلاقی و لاابالی‌گری نمایند. می‌گویند استاد سیاف پیش از فتح کابل توسط مجاهدین می‌گفت که این شهر آن قدر فاسد است که نیاز است تا عمق چند متری خاکش برداشته شود و شهر دیگری ساخته شود. طالبان هم چنین نگاهی به شهرها و ارزش‌های شهری دارند.

یکی از مشکلاتی که همیشه دولت‌های تجددخواه در افغانستان داشته‌اند این بوده است که برای معرفی جنایاتی که گروه‌های شورشی انجام داده‌اند، هیچ نوع حافظه‌سازی و خاطره‌سازی نکرده‌اند و حتا در کتاب‌های معارف و مکاتب به شاگردان فهمانده نشده است که این گروه‌ها چه قدر مکتب سوختاندند، چه تعداد روشن‌فکر و آموزگار را کشتند و چه شهرهایی را ویران نمودند.

علت این‌که ارزش‌های شهری به سمت روستاها هم گسترش نیافته است، نیز همین است. تا وقتی روستاییان با این جنایت‌ها آشنا نشوند، طبیعی است که روستاها همواره بستری برای چنین خیزش‌ها و شورش‌ها باقی می‌مانند.

یکی از چیزهایی که در آینده باید ایجاد شود «موزه علم و جهل» است. این موزه باید شاگردان مکاتب و روستاییان را با کارنامه‌های گروه‌های ارتجاعی و واپس‌گرا آشنا ساخته و نشان دهد که آن‌ها چه بلایی بر سر این کشور آورده‌اند و چگونه در صدسال اخیری که کشورها یکی پی دیگر داشتند برای پیشرفت و توسعه رقابت می‌کردند، این گروه‌ها باعث عقب‌ماندگی ما شدند.

همچنین بخوانید: صدرنشینی افغانستان در فهرست شاخص جهانی تروریسم

با چنین خاطره‌سازی و حافظه‌سازی است که می‌توانیم به جدال علم و جهل در افغانستان پایان ببخشیم.

نوشته های مرتبط :