تصمیم طالبان مبنی بر جاگزینی مدرسههای دینی به‌جای مکتب‌های دخترانه، واکنش‌های گسترده داخلی و خارجی را برانگیخته است. هیات معاونت سازمان ملل متحد در افغانستان (یوناما) گفته که شواهد زیادی به دست این نهاد رسیده که نشان می‌دهد دختران در هر سنی می‌توانند در مدرسههای دینی طالبان تحصیل کنند. دیده‌بان حقوق بشر سازمان ملل، این اقدام طالبان را غیرقابل قبول خوانده است. مقام‌های طالبان به دنبال اعتراض‌های گسترده داخلی و بین‌المللی نیز واکنش نشان داده‌اند. سرپرست وزارت تحصیلات عالی تحت کنترل این گروه، گفته که جامعه جهانی نباید به دستورهای طالبان در مورد حجاب و سنگسار اعتراض کند. او تاکید کرده که عالمان دین وابسته به این گروه در مقابل این اعتراض‌ها مقابله می‌کنند. همزمان، رییس ستاد ارتش طالبان گفته که امریکا در ۲۰ سال گذشته در تلاش از بین بردن مدرسههای دینی بود. فعالان سیاسی و حقوق بشر، جاگزینی مدرسههای دینی طالبان را به‌جای مکتب‌های دخترانه، خطرناک توصیف کرده و تاکید کرده‌اند که بستر افراطیت و بنیادگرایی گسترش خواهد یافت. براساس ادعای آنان، سازمان ملل متحد از اصول خود انحراف کرده و در همسویی با طالبان کار می‌کند.
به دنبال واکنش‌های گسترده داخلی و خارجی مبنی بر جاگزینی مدرسههای دینی به‌جای مکتب‌های دخترانه، ندا محمد ندیم، سرپرست وزارت تحصیلات عالی تحت کنترل طالبان، در مراسم دستاربندی در یکی از مدرسههای دینی در کابل، ادعا کرده که کشورهای خارجی با بهانه‌گیری و انتقادهای بی‌جا می‌خواهند تصویر بدی از افغانستان به جهان ارایه کنند.
این مقام طالبان و نزدیک به رهبر غایب این گروه، یکی از مخالفان سرسخت آموزش و تحصیل زنان و دختران در کشور شمرده می‌شود. او به اعضای طالبان هشدار داده است که کشورهای خارجی می‌خواهند زیر نام نقض حقوق بشر، جلو آنچه را که او اجرای «حدود شرعی» می‌خواند، بگیرند.
ندیم گفته است: «گاهی به حجاب اعتراض می‌کنند، گاهی به رجم [سنگسار] اعتراض می‌کنند و گاهی به اظهار شعائر اسلامی اعتراض می‌کنند و این مکلفیت علمای کرام است که متوجه باشند و شما [طلبه‌های مدرسه] با هر ناروا، گمراه و بی‌دین مقابله کنید.»
همزمان، فصیح‌الدین فطرت، رییس ستاد ارتش طالبان، در واکنش به نگرانی‌ها مبنی بر جاگزینی مدرسههای دینی به‌جای مکتب‌های دخترانه، ادعا کرده است که امریکا در ۲۰ سال حضورش در افغانستان تلاش کرد تا مدرسههای دینی را از بین ببرد.
حدود ۲۰ هزار مدرسه دینی در افغانستان فعالیت دارند، که ۱۳ هزار و ۵۰۰ مدرسه زیر نظر وزارت معارف تحت کنترل گروه طالبان فعالیت دارند. این رسانه به نقل از منصور احمد، سخنگوی طالبان برای وزارت معارف، گفته که هیچ محدودیت سنی برای دختران در مدرسههای این گروه وجود ندارد. به گفته او، تنها شرط این است که دختران باید در سطوح درسی متناسب با سن خود حضور داشته باشند. این مقام طالبان افزوده که برای مدرسههای خصوصی هیچ نوعیت محدودیت سنی وجود ندارد و زنان در هر سنی می‌توانند اشتراک کنند.
این در حالی است که رزا اوتونبایوا، رییس هیات معاونت سازمان ملل متحد در افغانستان (یوناما)، در جلسه شورای امنیت گفته که «شواهد زیادی» به دست این نهاد رسیده که دختران «بیش‌تر و بیش‌تر» و «در هر سنی» می‌توانند در مدرسههای دینی طالبان تحصیل کنند. او گفته که یوناما نتوانسته است از محتوای درسی این مدرسه‌ها اطلاعات به دست‌آورد.
رییس یوناما افزوده که معلوم نیست مدرسههای دینی طالبان چه مطالبی را آموزش می‌دهند و این نهاد نتوانسته است به مواد آموزشی مدارس طالبان دسترسی پیدا کند. او همچنان تصریح کرده که ۱۰ میلیون کودک در مدرسههای دینی طالبان مشغول فراگیری آموزه‌های دینی هستند.
این اظهارات رییس یوناما در شورای امنیت واکنش‌های تندی را نیز در قبال داشته است. شماری از سیاست‌مداران و فعالان حقوق بشر، سازمان ملل متحد را به همسویی با طالبان و انحراف از اصول این سازمان متهم کرده‌اند. به گفته آنان، تبلیغ جاگزینی مدرسههای دینی طالبان به‌جای مکتب‌های عصری، بستر افراطیت و بنیادگرایی را گسترش می‌دهد و این امر پیامدهای ویران‌گری برای افغانستان دارد.
عبدالله خنجانی، معین وزارت دولت در امور صلح حکومت پیشین، جاگزینی مدرسههای دینی طالبان به‌جای مکتب‌ها را هدف استراتژیک طالبان برای انتقال رادیکالیسم جهادی از «کمربند پشتون» به شمال و غرب افغانستان، نزدیک به آسیای مرکزی و ایران دانسته است.
این مقام حکومت پیشین گفته است: «به نظر می‌رسد سازمان ملل بهعنوان یک توان‌مندساز و کتلست در این بازی پیچیده ژئوپلیتیکی عمل می‌کند. طالبان تحت عنوان کمک‌های بشردوستانه با ایجاد مدارس جهادی از این فرصت برای پیشبرد اهداف جهادی خود استفاده می‌کنند.»
آقای خنجانی می‌گوید که صندوق کودکان سازمان ملل متحد (یونیسف) در تامین مالی ساختارهای جهادی طالبان نقش دارد. به گفته او، به‌رغم نگرانی‌های شورای امنیت، رییس یوناما در کابل از مدرسههای جهادی طالبان حمایت می‌کند و از مشارکت دانش‌آموزان دختر تجلیل به عمل می‌آورد. او تاکید می‌ورزد که این تاکتیک‌های دستکاری شده می‌تواند پیامدهای ویران‌گری را برای دهه‌ها بر مردم افغانستان تحمیل کند.
از سوی دیگر، سمیرا حمیدی، مسوول بخش افغانستان در سازمان عفو بین‌الملل، در واکنش به اظهارات اخیر رییس هیات معاونت سازمان ملل متحد در افغانستان در شورای امنیت، نگاشته است که بعد از امینه محمد، معاون دبیر کل سازمان ملل، رییس یوناما به‌خاطر تأمل در مدرسههای طالبان از مردم افغانستان یک عذرخواهی قرض‌دار است.
مسوول بخش افغانستان سازمان عفو بین‌الملل افزوده که مدرسههای دینی طالبان راه‌های رادیکالیزه شدن را باز می‌کند و ترجیح دادن مدرسه‌ها به‌جای مکتب‌ها جاگزینی برای کسی نیست. به گفته او، چنین اظهارات حتا ناخواسته یا به دلیل عدم آگاهی، گمراه‌کننده است. او می‌افزاید که رییس یوناما به اهداف نقض حقوق بشر از سوی طالبان از جمله ممنوعیت تحصیل دختران، کیفیت پایین آموزش و رویکرد طالبان برای تولید نسلی از بی‌سوادها اشاره‌ای نمی‌کند.
نیلوفر ایوبی، از فعالان حقوق بشر، نیز گفته که این اظهارات بهعنوان انتشار اطلاعات غلط در تریبون‌های مهمی چون شورای امنیت بدون درک زمینه مدرسه‌ها، نشان می‌دهد که سازمان ملل اصول بی‌طرفی خود را نقض می‌کند.
خانم ایوبی با اشاره به توزیع کمک‌های یونیسف به مدرسههای دینی طالبان در لغمان، تاکید می‌کند که جاگزینی مدرسههای دینی با آموزش سکولار در افغانستان، نگرانی‌ها را در مورد همسویی سازمان ملل متحد با طالبان افزایش می‌دهد.
همچنان هدر بار، مدیر بخش زنان دیده‌بان حقوق بشر، گفته است که اقدام طالبان برای جاگزینی مدارس مذهبی دخترانه و پسرانه به‌جای مکاتب معمول «کاملاً غیرقابل قبول» است.
این نگرانی‌ها در حالی مطرح می‌شود ، این گروه «خون و نفرت» را به نصاب تعلیمی برمی‌گرداند.
طالبان در این «بازنگری» خود علاوه از حذف تعدادی از مضامین نصاب آموزشی، حذف تصاویر ذی‌روح، تشویق به جهاد، توجیه خون‌ریزی و تخریب، منع صحبت از مردم‌سالاری و حقوق بشر، مخالفت با تعلیم و آزادی‌های زنان و سایر پیشنهادات را که محتوای کتاب‌های درسی را متناسب با ایدئولوژی این گروه دگرگون می‌سازد، مطرح کرده‌اند. در این نصاب طالبان، بر بیگانه‌پنداری اهل تشیع و شیطانی خواندن سازمان ملل تاکید شده است.
