از اشک وداع دختران مکتبی، تا سکوت ناشی از ترس عالمان دینی

دسته: پرونده ویژه وضعیت زنان در افغانستان, تحلیل
نویسنده: فریدون حامد
1402/09/18
9:40 ق.ظ
بازدید: 18

پایگاه خبری تحلیلی روایت : دیروز در آخرین روز امتحانات سالانه مکاتب، دختران صنوف ششم، با هم‌قطاران شان اشک وداع ریختند و مأیوسانه با همدیگر خداحافظی کردند. بیشتر از دوسال می‌شود که درب مکاتب و آموزشگاه‌ها به روی دختران افغانستان از سوی گروه طالبان بسته شده‌است‌. طی این دو سال، از سنگ صدا آمد، ولی از منبرهای مساجد افغانستان نه. عالمان دینی افغانستان، در برابر این عمل ناروا و ظالمانه‌ی گروه طالبان، نه تنها سکوت مطلق اختیار کردند، بلکه با حمایت و همکاری چاپلوسانه‌ی شان با این گروه، بستن مکاتب دخترانه را، توجیه نیز کردند. البته استثنای در میان عالمان دینی ما وجود دارد. شاید تعدادی در گوشه‌های از کشور، نارضایتی شانرا نسبت به اعمال گروه حاکم، به صورت غیر مستقیم ابراز کنند. ولی به قول مولانا: از هزاران تن یکی زین صوفیند

دیروز در صفحه فیسبوک یکی از عالمان دینی، مطلبی را در مدح و ستایش امارت اسلامی خواندم. وی داستانی را از اخلاص طالبان دوره قبل نقل کرده بود که وقتی از ملا داد الله خواستند که اموال بیت‌المال را تسلیم نماید، پای مصنوعی‌اش را نیز تسلیم داده بود. وقتی از وی پرسیده بودند که پای مصنوعی‌ات را چرا تسلیم می‌کنی؟ گفته بود، این پای مصنوعی نیز مال بیت‌المال است و باید به بیت‌المال سپرده شود. آن عالم دینی، با استناد به این داستان شفاهی که صحت و سقم آن مشخص نیست، گفته است از برکت خون این شهدا بود که امارت اسلامی پیروز شد و امروز شاهد یک نظام عادل و بی‌سابقه هستیم. وی در ادامه نوشته بود، کاری که امارت اسلامی، طی دو سال حاکمیت شان در افغانستان انجام داده‌اند، در بیست سال حکومت جمهوریت انجام نیافته بود. این مداحی، مشت نمونه‌ی خروار از تمام علمای افغانستان است.

همزمان با این، دیروز در آخرین روز امتحانات سالانه مکاتب، دختران صنوف ششم، با هم‌قطاران شان اشک وداع ریختند و مأیوسانه با همدیگر خداحافظی کردند. بیشتر از دوسال می‌شود که درب مکاتب و آموزشگاه‌ها به روی دختران افغانستان از سوی گروه طالبان بسته شده‌است‌. طی این دو سال، از سنگ صدا آمد، ولی از منبرهای مساجد افغانستان نه. عالمان دینی افغانستان، در برابر این عمل ناروا و ظالمانه‌ی گروه طالبان، نه تنها سکوت مطلق اختیار کردند، بلکه با حمایت و همکاری چاپلوسانه‌ی شان با این گروه، بستن مکاتب دخترانه را، توجیه نیز کردند. البته استثنای در میان عالمان دینی ما وجود دارد. شاید تعدادی در گوشه‌های از کشور، نارضایتی شانرا نسبت به اعمال گروه حاکم، به صورت غیر مستقیم ابراز کنند. ولی به قول مولانا:
از هزاران تن یکی زین صوفیند
باقیان در دولت او می‌زیند

همچنین بخوانید: رینا امیری خواستار آزادی دو زن معترض از زندان‌های طالبان شد

پرسشی که اکنون مطرح می‌شود، اینست که عالمان دینی ما از کدام “کار نیک” حاکمیت طالبانی سخن می‌گویند؟ از تبعیض علیه اقوام غیر پشتون، یا از دشمنی با زبان فارسی؟
از نسل‌کشی هزاره‌ها یا از تکفیری خواندن شیعیان؟
از حذف زنان از صحنه اجتماع یا از منع آموزش دختران؟
از شکنجه و قتل نظامیان پیشین، یا از زندانی کردن و شکنجه‌ی زنان معترض؟
از بیکار ساختن جوانان یا از فرار نخبگان؟
واقعا عالمان دینی افغانستان از کدام “کار نیکی” حرف می‌زنند که طالبان در دو سال حاکمیت شان انجام داده‌اند؟ آیا این منبرنشینان ما، با اینهمه انکار و اغماض از جبر و ستم حاکمان، نزد خدا رفتن ندارند؟ از خدا نمی‌ترسند؟

حقیقت اینست که علما و فقیهان ما در سراسر تاریخ، همیشه دست به دست قدرت دادند و در کنار سلاطین نشستند. ظلم و ستم قدرت‌ها و حاکمان ظالم را توجیه کردند. به همین سبب حقیقت دین را چنانکه باید، به مردم عرضه نکردند و چیزی هم که در دکان داشتند، احکام و ظواهر شرعی بود که فقط بدرد فریفتن عوام می‌خورد. این هم‌یاری و همکاری عالمان دینی با دربارها، تازگی ندارد. در گذشته نیز، ازین اتفاقات بسیار داریم. یکی از نمونه‌ها، فقیهان و منبرنشینان عصر عباسیان است. می‌گویند، دربار عباسیان نیز گروهی از علما وفقها و قضات را جذب کرده بود تا در توجیه کارهای خود از وجهه دینی آنان استفاده کند. وجود این افراد در دستگاه خلافت، مشروعیت آنان را از نظر عوام تضمین می کرد و به همین جهت، چنین افرادی در دستگاه خلافت عباسی از محبوبیت فراوانی نیز برخوردار بودند. ازین گذشته، سلجوقیان نیز مشروعیت شانرا با استفاده از فقهای بزرگی چون غزالی و نظامیه‌ی بغداد تضمین می‌کردند.
این‌همه، نشان‌دهنده اینست که منبرنشینان ما، همیشه نقش “تیکه‌دار” دینی را بازی کرده‌اند. عوام را به مسئولیت پذیری دعوت می‌کنند، اما خودشان احساس پاسخ‌گویی نزد خداوند ندارند. مردم را از بیم و خوف محشر می‌هراسانند، اما خود شان ترسی از خدا و حشر ندارند.

همچنین بخوانید: طالبان اشتراک دختران در آزمون کانکور امسال را ممنوع اعلام کردند

مولانا در پایان داستان بقال و طوطی، مطلبی را در باره‌ی تلبیس و تزویر مدعیان دیانت به میان می‌آورد و می‌گوید:
حرف درویشان بدزدد مرد دون
تا بخواند بر سلیمی زان فسون
کار مردان روشنی و گرمی‌ است
کار دونان حیله و بی شرمی است
دکتر سروش در توضیح این ابیات می‌گوید، افراد دون‌مایه و فرومایه، سخن بزرگان را می‌دزدند و زینت و ارایه‌ی کلام میکنند و با آن، دل‌های ساده‌لوحان را می‌ربایند و با حقه‌ی تقلید، منبر و سفره‌ی برای خود فراهم می‌کنند و از طریق آن منبر، هم جیب عوام را خالی می‌کنند و هم دل‌های آنانرا خوش می‌سازند.
مولانا که این طایفه را خوب می‌شناخت و به تلبیس و تزویر آنها به خوبی واقف بود، همیشه هشدار می‌داد که گرفتار این مدعیان کاذب و بی‌خبر از خدا نشوید. مولانا در سراسر مثنوی، از حقه‌ی این منبرنشینان به ما هشدار داده‌است؛ ولی زنهار از غفلت ما که مولانا نمی‌خوانیم و با اندیشه و گفتار او بیگانه هستیم.

کاش، عالمان دینی ما اندکی با مولانا آشنا می‌بودند، تا رسم عیاری و مردانگی دیندارانه را از او می‌آموختند و امروز بجای چاپلوسی از حکام جابر و ستمگر، علیه آنها می‌ایستادند. اما امروز، نه تنها از ظلم و ستم آنها حرفی به زبان نمی‌آورند، بلکه اعمال غیر مشروع و ناروای گروه طالبان را توجیه نیز می‌کنند. بزرگترین خیانت شرعی و اخلاقی، عالمان دینی افغانستان، سکوت آنان در برابر منع آموزش دختران توسط گروه طالبان است. معنای این سکوت، توجیه کردن ادامه بسته‌ماندن مکاتب دخترانه از سوی طالبان است.

نوشته های مرتبط :