شیک پوشی پیشوایان مذاهب فقهی (۱)

دسته: تحلیل
نویسنده: ابراهیم الدویری؛ برگردان: حسیب الله ولی زاده
۱۴۰۲/۰۹/۰۹
۱۱:۴۵ ق٫ظ
بازدید: 129

پایگاه خبری تحلیلی روایت : این علاقه مندی به شیک پوشی و زیباپسندی، واقعیت های را بیان می کند که در پیشا پیش آنها، هماهنگی که اسلام میان دین و دنیا برقرار نموده است، قرار دارد. آگاهی به راه های زندگی و سخن گفتن از نعمت ها بدون فخرفوشی و اسراف نیز از آن واقعیت ها می باشد. کما اینکه، کهنه پوشی و بدشکلی از رسومی که اسلام آنها را می پسندد، نمی باشد. اسلام برخلاف دیگر ادیان، مردم را به دنیا داری فراخوانده است. ما می کوشیم با گردش در گوشه های از زندگی پیشوایان مذاهب فقهی به نمونه های شگفت آوری در این مورد، دست یابیم.

لباس امام ابوحنیفه معادل ۵۰۰۰ دالر امروزی قیمت داشت، او از خوشبویی عطرش شناخته می شد. هم چنان امام مالک پس از وفات، ۵۰۰ جوره کفش و ۱۰۰ دانه دستار از خود بر جا گذاشت.
تاریخ نویسان زندگی نامه، افتخارات، خوی و عادات امامان را نگاشته اند و در کنار آن نیز به پوشیدنی ها، خوردنی ها،نوشیدنی ها، سواری ها و لوازم خانه آنها نگاهی انداخته و آنچه را آنها پس از وفات شان باقی گذاشته اند، ثبت کرده اند. همانگونه که دیدگاه های دینی و فقهی و اخلاقی آنها را بیان نموده اند، نظریات آنها در باره شیک پوشی و دارایی های شان را نیز بیان کرده اند.
در واقع؛ آنچه از امامان در مورد شیک پوشی و زیبا پسندی و استفاده از پاکی ها نقل گردیده است، با مقصد اساسی شریعت اسلامی که اصل در اشیاء مباح بودن را دانسته و محرمات را استثناء می خواند، سازگاری دارد. ابن ابی شیبه(وفات ۲۳۵) در ” المصنف” از صحابی گرامی عبدالله ابن عباس چنین روایت می کند: هر چه را خواستی بخور و بپوش اما اسراف و فخرفروشی مکن.
این علاقه مندی به شیک پوشی و زیباپسندی، واقعیت های را بیان می کند که در پیشا پیش آنها، هماهنگی که اسلام میان دین و دنیا برقرار نموده است، قرار دارد. آگاهی به راه های زندگی و سخن گفتن از نعمت ها بدون فخرفوشی و اسراف نیز از آن واقعیت ها می باشد.
کما اینکه، کهنه پوشی و بدشکلی از رسومی که اسلام آنها را می پسندد، نمی باشد. اسلام برخلاف دیگر ادیان، مردم را به دنیا داری فراخوانده است. ما می کوشیم با گردش در گوشه های از زندگی پیشوایان مذاهب فقهی به نمونه های شگفت آوری در این مورد، دست یابیم.

زیباپسندی صحابیان پیامبر
در تفسیر کبیر فخر الرازی در باره مفهوم واژه الزینة- سوره اعراف – که خداوند مسلمانان را به آن امر نموده است، چنین آمده: این امر تمامی اقسام زیبایی ها را دربرمی گیرد و در مفهوم آن، همه زیبایی ها از پاکی بدن گرفته تا زیبایی سواری ها و زیورآلات شامل می گردد زیرا تمام این ها از جمله زیبایی ها اند. اگر دلیل حرمت پوشیدن طلا، نقره و ابریشم برای مردان وجود نمی داشت، این ها هم در تحت عمومیت این آیه داخل می گردیدند.
پیش از اینکه به زیباپسندی پیشوایان مذاهب فقهی اطلاع حاصل نماییم، نیکوست به مثال های از زیباپسندی صحابیان و تابعین دقت کنیم. زندگی نامه نویسان در پهلوی توجه به زندگی پیامبر به دارایی ها وی و مسایلی همچون پوشاک، جای بود و باش، انگشتر،اسلحه ، کفش، موزه، سورمه دانی و شیشه آنحضرت نیز توجه نمودند. مطالب بیشتر در این مورد را می توانیم در جلد اول طبقات کبری ابن سعد و دیگر کتاب های سیرت پیامبر بیابیم.
گرچند برخی صحابه زهد و دنیاگریزی را پیشه کرده بودند، صحابیان دیگری به زیباپسندی و شیک پوشی علاقه داشتند. معلوماتی در باره لباس صحابیان به ویژه خلفای راشدین در دسترس قرار دارد.
از ابن سعد نقل گردیده که پیامبر اجازه داد تا عبدالرحمن ابن عوف به خاطر بیماری جلدی که داشت، لباس ابریشمی بپوشد.
هم چنان از حسن بصری روایت است که: مسلمانان در جنگ ها لباس ابریشمی می پوشیدند. علت این کار، قدرت نمایی و بزرگ نمایی مشروع در میدان جنگ را گفته اند.
کما اینکه سعد بن ابی وقاص با رنگ سیاه حنا می کرد و لباس ابریشمی می پوشید. او انگشتر طلا نیز داشت. طلحه بن عبیدالله لباس های زرد رنگ می پوشید و هنگامی که در جنگ جمل کشته شد، انگشتر طلا به دست داشت و نگین آن یاقوت سرخ بود.
سعد و طلحه از جمله صحابیان دهگانه ای که به ورد بهشت مژده داده شده اند، می باشند. هم چنان برسر عمران بن حصین دستمال ابریشمی با نقش و نگار دیده شده است.
ابریشم پوشی تنها ویژه صحابیان سرمایه دار نبود، بلکه چنانچه در طبقات الکبری روایت شده است، ابوهریره نیز لباس ابریشمی می پوشید.

زیباپسندی تابعین
در عصر تابعین، سعیدبن مسیب(وفات۹۴) -یکی از هفت فقیه بزرگ مدینه- دامن شرقی می پوشید و در روزهای عی دفطر و اضحی، دستار سیاه با کلاه سرخ ارغوانی به سر می کرد. او هم چنان لباس های سفید گران بها، ابریشم و طیلسان ابریشمی می پوشید. وی سبیل هایش را نمی تراشید، بلکه به گونه زیبا کوتاه می کرد.
همتای او عروه بن زبیر(وفات۹۴)- یکی دیگر از هفت فقیه بزرگ مدینه- مانند سعید بن مسیب سبیل هایش را نمی تراشید. او هر روز یکبار حمام می نمود و لباس ها زرد ،ابریشمی و طیلسان تصویر دار می پوشید. وی در گرما قبای ابریشمی به تن می کرد و با پیراهن و بالاپوش نماز می خواند.
ظاهرا بیشتر فقیهان هفت گانه مدینه، سبیل تراشی را مثله می دانسته اند. به عنوان نمونه، قاسم بن محمد بن ابی بکر( وفات۱۰۷) به سان دو همتای پیشین اش، سبیل هایش را نمی تراشید. او را با بالاپوش، لباس و دستار ابریشمی دیده اند.وی کلاه سبز ابریشمی و دستمال نازک زعفرانی داشت و سر و ریش خود را با حنا رنگ می کرد.
یکی از نکته های مهم توجه و تشویق دانشمندان – در صدر اسلام- به شیک پوشی این است که، آنها شیک پوشی را به پیشرفت خواسته های انسانی که در آن زمان به آن جوانمردی می گفتند، پیوند داده اند و هم چنان میان شیک پوشی،تیز هوشی و بی غمی ارتباط برقرار نموده اند. ابن مفلح حنبلی در ” آداب الشرعیه” از عبدالله بن عمر (وفات۷۳) روایت می کند که گفت: از نشانه های جوانمردی شخص، پاکی لباس اوست. امام مالک (وفات۱۷۹) چنانچه قاضی عیاض(وفات۵۴۴) از او روایت می کند، باور دارد که: پاکی لباس، خوش تیپی و جوانمردی بخشی از چهل بخش های پیامبری است.
در مورد پیوند شیک پوشی با تیزهوشی
و آرامش روحی، اسماعیل مزنی (وفات۲۶۴) روایت می کند که از استادش امام شافعی(وفات۲۰۴) شنید، که می گفت: هرکس لباس خود را تمیز کند، غم و اندوه وی کم می گردد و هر کس خوشبو بود، خرد او زیاد می شود. این روایت در ” صفوت الصفوت” امام جوزی نقل گردیده است. امام مالک- چنانکه قاضی عیاض در ” تدریب المدارک” روایت می کند – در برابر دعوت به زهدخودنمایانه مقاومت کرد و اعلان نمود که: فروتنی در پرهیزگاری و دینداری است نه در لباس پوشی. هم چنان او شیک پوشی را دانش می دانست. ابوقره می گوید از مالک شنیدم که می گفت: از علم و دانش حتا کفش پوشی را بیاموزیید.

پانوشت : در ترجمه نام لباس ها کوشیدم معادل های مناسب امروزی را استفاده کنم و از ترجمه دانه به دانه آنها خودداری نمودم.

نوشته های مرتبط :