‏گفتمان مسخ‌شده‌ی افغانیت

دسته: تحلیل
نویسنده: تحریریه روایت
1404/02/11
2:15 ب.ظ
بازدید: 10

پایگاه خبری تحلیلی روایت : گفتمان هویت ملی چارچوبی است که در آن مردم یک کشور درباره‌ی اینکه «کیستند»، «چه ویژگی‌هایی آنها را به هم پیوند می‌دهد»، و «چه چیزهایی آنها را از دیگر ملت‌ها متمایز می‌کند»، صحبت و تفکر می‌کنند. این گفتمان می‌تواند هویت ملی یک کشور را شکل دهد و در فرآیندهای اجتماعی، فرهنگی و سیاسی آن ملت نقشی بنیادین ایفا کند.

گفتمان هویت ملی چارچوبی است که در آن مردم یک کشور درباره‌ی اینکه «کیستند»، «چه ویژگی‌هایی آنها را به هم پیوند می‌دهد»، و «چه چیزهایی آنها را از دیگر ملت‌ها متمایز می‌کند»، صحبت و تفکر می‌کنند. این گفتمان می‌تواند هویت ملی یک کشور را شکل دهد و در فرآیندهای اجتماعی، فرهنگی و سیاسی آن ملت نقشی بنیادین ایفا کند.

اساس یک گفتمان هویت ملی

۱.زبان مشترک

زبان مشترک یکی از ارکان اساسی گفتمان هویت ملی است که نه تنها وسیله‌ای برای تبادل پیام میان اعضای جامعه، بلکه عامل مهمی در بازتولید ارزش‌ها، حافظه جمعی و انسجام فرهنگی ملت است. زبان با هویت ملی پیوند خورده و مشروعیت‌بخشی به مرزهای نمادین ملت و تقویت احساس تعلق و یکپارچگی را ممکن می‌سازد.
مثال‌هایی از کشورهای ایران، پاکستان و تاجیکستان نشان می‌دهند که این کشورها بر محوریت زبان ملی خود جمع شده‌اند، بدون اینکه زبانی خاص به سایر اقوام تحمیل شود. این کشورها سعی کرده‌اند که در انتخاب زبان ملی، تنوع تاریخی و فرهنگی را مد نظر قرار دهند و از اجبار فرهنگ و زبان غیربومی خودداری کنند.

۲.تاریخ و اسطوره‌های ملی

در گفتمان هویت ملی، تاریخ به عنوان ابزاری برای بازنمایی رویدادهای گذشته و مشروعیت‌بخشی به موجودیت ملت عمل می‌کند و حس استمرار تاریخی را تقویت می‌نماید.
اما در هویت ملی افغانیت، تاریخ بیشتر بر اساس یک تاریخ کوتاه و محدود به چند دهه‌ی اخیر قوم افغان استوار بود و این تاریخ، نه تنها ماهیت گسترده و عمیقی نداشت، بلکه در بسیاری از مواقع دچار تحریف و انحرافات تاریخی شد.
اسطوره‌های ملی، که به بازآفرینی نمادین وقایع یا شخصیت‌های برجسته می‌پردازند، انسجام فرهنگی را تقویت می‌کنند. با این حال، در هویت افغانیت، اسطوره‌ها و شخصیت‌های برجسته به طور غالب از یک قوم خاص بودند. برای مثال، شخصیت‌هایی که در مقاطعی به سقوط کشور کمک کردند، لقب‌هایی چون «امیر» و «خلیفه» گرفتند، در حالی که شخصیت‌هایی که در تاریخ افغانیت نقشی منفی ایفا کرده بودند، از جمله تروریست‌های تحت پیگرد ملی و بین‌المللی، مورد تجلیل قرار گرفتند.
این تاریخ و اسطوره‌ها بیشتر تک‌قومیتی و تک‌نژادی بودند تا ملی.

۳.فرهنگ، آداب و رسوم

فرهنگ به عنوان مجموعه‌ای از باورها، ارزش‌ها و شیوه‌های زندگی مشترک یک جامعه، به بازتولید هویت اجتماعی کمک می‌کند. آداب و رسوم، نمودهای عملی و آیینی این فرهنگ‌اند که رفتار جمعی را نظم می‌بخشند.
با این حال، فرهنگ و آداب و رسوم افغانیت به طور گسترده‌ای برخاسته از رفتارهای غیرتمدنی و بربرمنشانه نظیر «کوچی‌گری» و «غژدی‌نشینی» بوده‌اند و نتواسته‌اند معیارهای فرهنگی و تمدنی معمول را در خود بگنجانند.

۴.سرزمین مشترک

سرزمین مشترک، بستر جغرافیایی زیست جمعی یک ملت است که با خاطره تاریخی، تعلق فرهنگی و مرزبندی‌های سیاسی، بخش مهمی از هویت ملی را شکل می‌دهد.
اما در هویت افغانیت، سرزمین مشترک به گونه‌ای که در سایر کشورهای ملی وجود دارد، به چشم نمی‌خورد. استان‌ها و ولایات، به صورت مستقل و جداگانه، خود را سرزمین‌هایی مجزا می‌دانستند. اقوام مختلف افغانستان از جمله هزاره‌ها، پشتون‌ها، تاجیک‌ها و ازبک‌ها، تعلق خاطر خاص به مناطق خود داشتند. برای مثال، هزاره‌ها در مرکز افغانستان، پشتون‌ها در جنوب، تاجیک‌ها در شمال و ازبک‌ها در شمال و غرب احساس تعلق به سرزمین‌های خود داشتند.
این امر باعث می‌شد که هیچ غیرپشتونی نتواند به راحتی و با احساس امنیت به مناطق پشتون‌نشین وارد شود، به‌ویژه در مناطقی مانند میدان وردک که برای هزاره‌ها، قندهار که برای تاجیک‌ها و پل‌خمری که برای ازبک‌ها به «گلوگاه مرگ» تبدیل شده بود.

۵.ارزش‌های سیاسی مشترک:

ارزش‌های سیاسی مشترک، باورها و اصول پذیرفته‌شده‌ای هستند که مبنای مشروعیت نظم سیاسی و همبستگی ملی را تشکیل می‌دهند.
اما در هویت مسخ‌شده‌ی افغانیت، باورها و اصول سیاسی یکسان و مشترک وجود نداشت. برای مثال، پشتون‌ها بیشتر به پیروزی در انتخابات اعتقاد داشتند تا به یک فرآیند دموکراتیک واقعی. همچنین، به دلیل نبود اعتقاد به حقوق مساوی در آموزش و پرورش، دانشگاه‌ها به سهمیه‌بندی قومی تبدیل شدند. در مقابل، اقوام غیرپشتون تحت رهبری تاجیک‌ها به ایجاد یک باور مشترک سیاسی دست یافتند.
این اختلافات و نابرابری‌ها موجب شد که هویت ملی افغانی برای بسیاری از مردم قابل قبول نباشد و در نتیجه، این هویت به شدت منسوخ و از نظر بسیاری، غیرقابل پذیرش تلقی شود. بنابراین، برای بر هم زدن این نظم ناعادلانه و استبدادی، نیاز به همبستگی و مبارزه جمعی برای تأمین عدالت وجود دارد

نوشته های مرتبط :