پوچی نسل متصل

دسته: تحلیل
نویسنده: سحر ولیزاده
1404/05/19
1:22 ب.ظ
بازدید: 5

پایگاه خبری تحلیلی روایت : در جهانی که هر روزه لباسی تازه بر قامت کهنهٔ خویش می‌پوشاند، نسلی روی صحنه آمده که از همان ابتدا به او لقب «نجات‌بخش آینده» داده‌اند. اما زیر این نقاب باشکوه، شکافی عمیق پنهان است؛ شکافی که نه تنها آینده را می‌بلعد، بلکه معنای بودن را هم فرو می‌پاشاند. من به‌عنوان دختری که همواره به اسطوره‌های دروغین و نقش‌های از پیش تعیین‌شده شوریده‌ام، این نسل را نه به عنوان «قربانی صرف»، بلکه به عنوان آینهٔ تمام‌نمای تضادهای زمانه می‌بینم؛ نسلی که در میانهٔ وعده‌های توخالی، تنهایی دیجیتال و فشارهای نامرئی، با چشمانی گودافتاده و ذهنی خسته، ایستاده است. این خستگی تنها از کم‌خوابی یا روزمرگی نیست، بلکه از فرسودگی معنایی و فروپاشی پیوندهای واقعی سرچشمه می‌گیرد. آنچه امروز پیش چشم ماست، جوانانی‌اند که ساعت‌های طولانی را در جهان شیشه‌ای گوشی‌ها می‌گذرانند، بی‌آنکه لحظه‌ای به خود بیندیشند. تصویری که از خود می‌سازند،

در جهانی که هر روزه لباسی تازه بر قامت کهنهٔ خویش می‌پوشاند، نسلی روی صحنه آمده که از همان ابتدا به او لقب «نجات‌بخش آینده» داده‌اند. اما زیر این نقاب باشکوه، شکافی عمیق پنهان است؛ شکافی که نه تنها آینده را می‌بلعد، بلکه معنای بودن را هم فرو می‌پاشاند. من به‌عنوان دختری که همواره به اسطوره‌های دروغین و نقش‌های از پیش تعیین‌شده شوریده‌ام، این نسل را نه به عنوان «قربانی صرف»، بلکه به عنوان آینهٔ تمام‌نمای تضادهای زمانه می‌بینم؛ نسلی که در میانهٔ وعده‌های توخالی، تنهایی دیجیتال و فشارهای نامرئی، با چشمانی گودافتاده و ذهنی خسته، ایستاده است. این خستگی تنها از کم‌خوابی یا روزمرگی نیست، بلکه از فرسودگی معنایی و فروپاشی پیوندهای واقعی سرچشمه می‌گیرد. آنچه امروز پیش چشم ماست، جوانانی‌اند که ساعت‌های طولانی را در جهان شیشه‌ای گوشی‌ها می‌گذرانند، بی‌آنکه لحظه‌ای به خود بیندیشند. تصویری که از خود می‌سازند، تکه‌پاره‌ای از محتواهای مجازی‌ست، همان‌طور که تصمیم‌هایشان از ترندها و الگوریتم‌ها می‌آید، نه از دل تجربهٔ زیسته. اینان در جهانی زندگی می‌کنند که مدام آن‌ها را برتر، توانمند و آینده‌ساز می‌خواند، اما هیچ ابزار واقعی برای ساختن آینده به آنان نمی‌دهد. آیا می‌توان از نسلی که حتی برای فردای خودش مقصدی روشن ندارد، انتظار داشت جهانی نو بنا کند؟ ریشهٔ این پوچی را می‌توان در نخستین تماس‌های نسلی با جهان اطراف جست. استفادهٔ بی‌رویه از اینترنت در جامعه‌ای که فرهنگش هنوز نیمه‌کاره و نیازمند ترمیم است، مانند این است که بر دیواری فرسوده، بارانی از نورافکن‌ها بتابانی؛ در ظاهر درخشان، اما درون خالی. اینترنت اگر در اندازه و مسیر درست استفاده شود، ابزاری برای آگاهی و پیوند است؛ اما وقتی به جای زندگی، خودِ زندگی شود، روح را به تدریج از درون می‌بلعد. چهرهٔ دیگر این بحران، ترومای نسلی و زخم‌های کودکی‌ست که بی‌مرهم مانده‌اند. نسل پیشین آموخته بود که تحقیر را احترام بنامد و خشونت را نظم خانوادگی، و همین را بی‌پرسش به فرزندان خود منتقل کرد. اما نسل امروز، با دسترسی به هزاران تصویر از زندگی‌های «بی‌نقص» در شبکه‌های مجازی، خود را در آیینه‌ای می‌بیند که هیچ نسبتی با واقعیت ندارد. آگاهی از اشتباهات نسل‌های قبل، مرزی میان آنچه باید باشد و آنچه هست ایجاد کرده، اما تغییر باورهای رسوب‌کرده در ذهنیت جمعی، به جنگی فرسایشی بدل شده است. این جنگ، روح را خسته و امید را فرسوده می‌کند. فقدان ارتباطات انسانی عمیق نیز همچون زهری آرام اثر می‌گذارد. گفتمان‌های رو در رو، نشست‌های صمیمانه، و لمس گرمای حضور دیگری، جای خود را به پیام‌های سریع، لایک‌ها و واکنش‌های بی‌جان داده‌اند. ارتباطات آنلاین، اگرچه جهانی را به هم پیوند می‌دهد، اما به‌ندرت به درکی واقعی و پایداری از دیگری منجر می‌شود. امروز، انسان‌ها در ازدحام دیجیتال، بیش از هر زمان دیگری تنها هستند. بحران نه در سکوت، بلکه در این است که این تنهایی را «عادی» می‌پندارند. همهٔ این‌ها با بحران اقتصادی گره خورده است؛ فشاری که نه فقط جیب، که روان و هویت را هم می‌ساید. فقر، جوانان را به سمت رفتارهایی سوق می‌دهد که نه با آرمان‌های انسانی، که با بقا و نمایش هماهنگ‌اند. مقایسهٔ بی‌پایان با آنچه در قاب‌های درخشان شبکه‌های اجتماعی می‌بینند، زخمی دیگر بر روان جمعی می‌گذارد. در این میدان، محتوای سطحی و بی‌ارزش، پرطرفدارتر از هر اندیشهٔ عمیق و گفتار معنادار است؛ و وقتی بی‌ارزشی، معیار ارزش شود، سقوط دیگر آغاز شده است. اما ماجرا در همین‌جا متوقف نمی‌شود؛ این سقوط به تدریج لایه‌های وجودی انسان را می‌ساید، تا جایی که حتی میل به تغییر نیز خاموش می‌شود. در چنین شرایطی، آدمی خود را با زندگی‌ای وفق می‌دهد که روزی از آن بیزار بود، و به تدریج فراموش می‌کند که این پذیرش، نتیجهٔ تسلیم است نه انتخاب. این همان لحظه‌ای‌ست که پوچی به ساختار درونی انسان بدل می‌شود، جایی که دیگر حتی درد هم انگیزه‌ای برای برخاستن نمی‌دهد. نسلی که به این نقطه برسد، به‌سختی می‌تواند دوباره در خود آتش معنا را شعله‌ور کند، مگر آنکه ضربه‌ای عمیق یا تجربه‌ای تکان‌دهنده، او را از خواب طولانی بیدار سازد. آنچه بیش از همه خطرناک است، این است که این پوچی با ظاهری شاد و سرگرم‌کننده عرضه می‌شود؛ همان لبخندهای بی‌دلیل در عکس‌ها، همان ویدئوهای کوتاه پر از هیاهو، همان زندگی‌های به‌ظاهر بی‌دغدغه. اما پشت این نقاب، فرسایش آرام روان و تهی‌شدن از درون ادامه دارد. این نسل، اگرچه بیشتر از هر زمان دیگری با جهان در ارتباط است، اما کمتر از هر زمان دیگری خود را می‌شناسد. دوبووار می‌گفت «زن، زن زاده نمی‌شود، زن می‌شود»؛ امروز باید گفت «انسان، پوچ زاده نمی‌شود، پوچ ساخته می‌شود»، و این ساختن نه کار تقدیر، بلکه حاصل انتخاب‌ها و تسلیم‌های کوچک روزانه است. شاید نخستین گام، بازگرداندن انسان به تجربهٔ زیسته باشد؛ به گفت‌وگوهایی که از دل زندگی می‌آیند، نه از پشت شیشهٔ سرد صفحه‌نمایش. باید بار دیگر معنا را نه در موفقیت‌های صوری، بلکه در تجربه‌های واقعی جست. باید شهامت مواجهه با زخم‌ها را پیدا کرد، نه انکار یا بزک آن‌ها را. باید دانست که هیچ الگوریتمی نمی‌تواند جایگزین لمس نگاه دیگری یا وزن کلمات در یک گفت‌وگوی صمیمی شود. باید آموخت که تنهایی را با انبوهی از ارتباطات سطحی پر نکرد، بلکه با روابط اندک اما عمیق، درمان کرد. باید پذیرفت که تغییر از درون آغاز می‌شود، حتی اگر ساختارهای بیرونی همچنان سنگین و مقاوم بایستند. خودآگاهی نه در دانستن نام بیماری‌ها و بحران‌ها، بلکه در توانایی دیدن نقش خود در تداوم آن‌هاست. نسلی که جرأت این مواجهه را پیدا کند، شاید بتواند از دل همین ویرانه‌ها، جهانی نو بسازد. وگرنه، آنچه پیش روی ماست، تنها تکرار بی‌پایان روزهایی‌ست که در آن‌ها هیچ چیز تغییر نمی‌کند، مگر شکل تازه‌ای از همان پوچی قدیمی. و این همان تقدیری‌ست که اگر امروز به آن پشت نکنیم، فردا با چشمانی تهی‌تر از امروز، دوباره در آینهٔ گوشی‌ها به خود نگاه خواهیم کرد و از خود خواهیم پرسید: ما چه شدیم؟ و پاسخ، دیگر نه در کلمات که در سکوتی سنگین، دفن خواهد شد. اما هنوز هم دیر نشده است؛ هنوز هم می‌توان از دل این شب طولانی، جرقه‌ای روشن کرد. باید با شجاعتی عریان، نه فقط جهان بیرون، بلکه جهان درون را به پرسش کشید. باید جرأت کرد که از مدهای فکری و موج‌های زودگذر فاصله گرفت و دوباره به پرسش‌های بنیادین بازگشت: من کیستم؟ برای چه اینجایم؟ به کجا می‌روم؟ و وقتی این پرسش‌ها صادقانه و بی‌فریب در دل انسان جای گیرد، شاید دیگر هیچ تصویری در شبکه‌های اجتماعی، هیچ مقایسه‌ای با زندگی دیگری، و هیچ ترندی نتواند ارزش زیستهٔ او را تعیین کند. در آن زمان، نسل امروز می‌تواند از گور خودساختهٔ پوچی برخیزد، و نه تنها برای خود، بلکه برای جهان، آینده‌ای تازه بسازد؛ آینده‌ای که نه محصول وعده‌ها، بلکه نتیجهٔ آگاهی و ارادهٔ آزاد باشد.