پشتونستان‌خواهی: واکنش‌ افغان‌ها در حمله بر گیله‌من وزیر

دسته: تحلیل
نویسنده: دکتر نورمحمد نورنیا
۱۴۰۳/۰۴/۲۰
۱۰:۱۸ ق٫ظ
بازدید: 148

پایگاه خبری تحلیلی روایت : گیله‌من وزیر، پشتون پاکستانی اهل وزیرستان است که دیروز مورد حمله‌ی افراد ناشناس قرار گرفته است. او دوست منظور پشتین و یکی از اعضای «جنبش تحفظ پشتون» پاکستان می‌باشد. گفته می‌شود این جنبش، خشونت‌پرهیز است. رهبران جنبش تحفظ پشتون به ایده‌ی پشتونستان بزرگ باورمندند. از این‌رو جنبش از سوی هموطنان پشتون ما استقبال می‌شود. واکنشی که تحصیلکرده‌ها و اهل فرهنگ پشتون‌ در افغانستان به صورت گسترده در برابر رویداد حمله بر گیله‌من وزیر نشان دادند، قابل درنگ است.

گیله‌من وزیر، پشتون پاکستانی اهل وزیرستان است که دیروز مورد حمله‌ی افراد ناشناس قرار گرفته است. او دوست منظور پشتین و یکی از اعضای «جنبش تحفظ پشتون» پاکستان می‌باشد. گفته می‌شود این جنبش، خشونت‌پرهیز است. رهبران جنبش تحفظ پشتون به ایده‌ی پشتونستان بزرگ باورمندند. از این‌رو جنبش از سوی هموطنان پشتون ما استقبال می‌شود. واکنشی که تحصیلکرده‌ها و اهل فرهنگ پشتون‌ در افغانستان به صورت گسترده در برابر رویداد حمله بر گیله‌من وزیر نشان دادند، قابل درنگ است.

مرزهای موجود که قلمرو کشورها را تعیین کرده‌اند، واقعیت امروز جهان‌اند. تنها پشتون‌ها نیستند که مرز میان دو کشور، آنان را به دو قسمت بخش کرده باشد؛ تاجیکان، ازبیکان و ترکمن‌ها نیز همین شرایط را دارند. هر دو سوی مرز از یک تبارند؛ اما اتباع دو سرزمین شناخته می‌شوند و برای ورود به کشور هم‌دیگر باید ویزا (اجازه‌نامه‌ی رسمی ورود) داشته باشند. بارها از سوی هموطنان پشتون ما این طعنه بر دیگر اقوام زده شده که شما مربوط به کشورهای دیگر هستید یا به صورت ملایم‌ترش یادآوری شده که شما تمایل به فلان کشور و منطقه دارید؛ مثلاً تاجیکان را «کولابی‌» می‌خوانند یا «تهرانی‌» و…. لیکن همین مسأله را در مورد خود پشتون‌ها مطرح نمی‌کنند. همین چندی پیش، ایران‌شهرخواهی فرهنگیان فارسی‌زبان افغانستانی از سوی هموطنان ما به ویژه پشتون‌ها مورد نکوهش قرار گرفت. اگر خراسان‌خواهی یا ایران‌شهرخواهی امکان موجودیت ندارد، پشتونستان‌طلبی نیز ممتنع است.

سال‌ها می‌گذرد از دعوای حل‌ناشده‌ی مرز میان پاکستان و افغانستان که آیا به رسمیت شناخته شود یا نشود؛ در حالی که همان مرز و مرزهای دیگر افغانستان را عبدالرحمن خان، شاه پشتون به کمک انگلیس کشیده است. پس چرا مرز بقیه سمت‌ها خط فاصل شناخته می‌شود؛ اما مرز سمت پاکستان دروازه‌ای است کشوده.

چرا حمله بر گیله‌من وزیر، پشتون پاکستانی در نزد هموطنان ما آنقدر اهمیت دارد که حتا حامد کرزی رئیس جمهوری پیشین افغانستان در صفحه‌ی ایکس خودش به این رویداد، واکنشی تأثرآمیز نشان داده؟ همین‌طور خانم نغمه از هنرمندان مطرح پشتون‌تبار در ویدیویی که پیرامون این رخداد نشر کرده از نامه‌نویسی‌اش با گیله‌من یاد کرده سخنش را با سلام به پشتون‌های «لر او بر»؛ یعنی پشتون‌های این‌طرف و آن‌طرف خط مرزی دیورند آغاز کرده است. «لر او بر یو پشتون» شعاری است که بر مبنای آن مرز کشور در سمت پاکستان به رسمیت شناخته نمی‌شود.

همدردی با همتباران برون‌مرزی امری شایع در همه کشورهاست و فراتر از آن مطابق ارزش‌های انسانگرایانه باید نوع‌دوستی میان ابنای بشر توسعه یابد؛ اما سیاسیون که در سطح کلان با اپوزیسیون یک کشور دیگر همسویی نشان می‌دهند این معنایی غیر از همدردی دارد. یا انگشت‌نهادن بر شعارهای حساسیت‌برانگیز و برجسته‌سازی آن‌ها از سوی هنرمندان در صورتی که آن شعارها در عملکرد اقوام دیگر پسندیده پنداشته نمی‌شود، تلاشی است برای بزرگ‌ترکردن شگاف میان اقوام افغانستان و بیشترکردن فاصله‌ میان آنان.

اگر قرار باشد کشوری با منافع و ارزش‌های مشترک داشته باشیم و «ما» شویم، تحصیلکرده‌های افغانستان از اقوام مختلف در نخست باید نسبت خودشان را با باورهای بدوی و خرافی و گروه‌های متحجر روشن کنند و سپس با ارج‌گذاری به تفاوت‌ها روی مسایلی تفاهم کنند؛ وگرنه حرکت‌های ناسنجیده، گره‌های افغانستان را کورتر می‌کنند. باید حرکت‌هامان محاسبه‌شده و منطقی باشد و مسوولیت‌پذیری را یاد بگیریم، جز این راهی برای پایان‌دادن به نزاع‌ها نیست. ما اتباع کشوری به نام افغانستان، متاسفانه به هر جایی جز کشور خودمان تعلق داریم.