چرا #اول_وطن؟

دسته: تحلیل
نویسنده: تحریریه روایت
1404/04/15
3:10 ب.ظ
بازدید: 7

پایگاه خبری تحلیلی روایت : چند نسل است که مردم افغانستان، پی‌درپی آواره می‌شوند. کشور ما در کنار چند کشور معدود عضو سازمان ملل، بالاترین آمار مهاجرت در جهان را دارد.علت‌های این مهاجرت بی‌پایان، کم نیست: جنگ، بی‌ثباتی، تبعیض قومی، فقر اقتصادی و حالا هم ممنوعیت آموزش برای نیمی از جامعه.خیلی‌ها فکر می‌کنند که آن‌سوی مرزها، پایان بدبختی‌هاست. اما واقعیت تلخ این است: از لحظه‌ای که وطن را پشت سر می‌گذاری، بی‌وطنی تازه آغاز می‌شود.جورجو آگامبن می‌گوید: حقوق بشر یعنی حقوق شهروند. و اگر وطن نداشته باشی، شهروند هم نیستی؛ و بی‌شهروندی، یعنی بی‌حق‌بودن. این واقعیت را ما، مردم افغانستان، نسل‌در‌نسل با گوشت و پوست لمس کرده‌ایم.

من معمولاً اهل هشتگ و پویش‌های مجازی نیستم. اما دیروز ناچار شدم از دوستانم دعوت کنم که به پویش #اول_وطن بپیوندند. چرا؟ بگذارید توضیح دهم.

۱. مهاجرت؛ تکرار یک زخم تاریخی

چند نسل است که مردم افغانستان، پی‌درپی آواره می‌شوند. کشور ما در کنار چند کشور معدود عضو سازمان ملل، بالاترین آمار مهاجرت در جهان را دارد.

علت‌های این مهاجرت بی‌پایان، کم نیست: جنگ، بی‌ثباتی، تبعیض قومی، فقر اقتصادی و حالا هم ممنوعیت آموزش برای نیمی از جامعه.

خیلی‌ها فکر می‌کنند که آن‌سوی مرزها، پایان بدبختی‌هاست. اما واقعیت تلخ این است: از لحظه‌ای که وطن را پشت سر می‌گذاری، بی‌وطنی تازه آغاز می‌شود.

جورجو آگامبن می‌گوید: حقوق بشر یعنی حقوق شهروند. و اگر وطن نداشته باشی، شهروند هم نیستی؛ و بی‌شهروندی، یعنی بی‌حق‌بودن.
این واقعیت را ما، مردم افغانستان، نسل‌در‌نسل با گوشت و پوست لمس کرده‌ایم.

۲. بی‌وطنی در دل وطن

اما آن‌هایی که در خودِ افغانستان مانده‌اند، مگر وطن دارند؟
وطن فقط خاک و کوه و خاطره نیست. وطن جایی‌ست که در آن آزادی داشته باشی؛ جایی که بتوانی در سرنوشت آن مشارکت کنی و احساس تعلق واقعی داشته باشی.

جوزپه ماتسینی می‌گوید:

«تا زمانی که برادرانتان حق رأی ندارند،
تا وقتی که بی‌سواد در میان باسوادان احساس شرم می‌کند،
تا وقتی که انسانی مشتاق کار، بیکار و در فقر است…
شما هنوز میهنی ندارید؛
میهنی برای همه،
از آنِ همه.»

با این سنجه، بسیاری از داخل‌نشین‌های ما نیز بی‌وطن‌اند.
نه حق رأی دارند، نه کرامت مدنی؛ دختران از آموزش محروم‌اند، فقر بی‌داد می‌کند، و حس تعلق به وطن فروریخته است. ما، چه در داخل و چه در خارج، بی‌وطن و بی‌حق زندگی می‌کنیم.

۳. نخبگان و فراموشی وطن

اما از همه دردناک‌تر، سکوت نخبگان ماست. بحث داشتن وطن هنوز دغدغه‌ی جدی روشنفکران و سیاست‌مداران ما نشده است.

ما یا درگیر شعارهای فراملی بودیم ـ از «کارگران جهان متحد شوید» تا «خلافت اسلامی» ـ یا گرفتار دعواهای فروملی: از قومی‌گرایی تا پان‌گرایی.
نه اتحاد جهانی کارگران محقق شد، نه خلافت اسلامی، و نه «لر و بر» به جایی رسید.
تنها چیزی که نابود شد، وطن بود.

من نمی‌گویم نباید با هم‌تباران فرهنگی‌مان در منطقه ارتباط داشته باشیم؛ اتفاقاً این ضروری است.
اما اولویت باید وطن باشد.
ما باید برای ساختن یک وطن فکر کنیم؛ وطنی برای همه، از آنِ